Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmenin KPSS ve diğer sınavlara hazırlanan öğrencilere yönelik Türkiye'nin coğrafi özellikleri hakkında verdiği eğitim dersidir.
- Videoda Türkiye'nin platoları ve ovaları detaylı olarak incelenmektedir. İlk olarak platoların tanımı ve çeşitleri (karstik, lav kökenli, Aşının, tabaka düzlüğü) anlatılmakta, ardından Türkiye'nin en yüksek platoları (Erzurum, Kars, Ardahan) ve diğer önemli platolar ele alınmaktadır. Daha sonra Türkiye'deki delta ovaları, karstik ovalar, volkanik ovalar ve tektonik ovalar hakkında bilgiler verilmekte, son olarak Doğu Anadolu Fay Hattı üzerindeki ovalar ve daha iç ovalar tanıtılmaktadır.
- Öğretmen, ÖSYM sınavlarında çıkabilecek soru tiplerini vurgulamakta ve bir sonraki derste dış kuvvetlerin yeryüzü şekillerini (akarsular, aşınma, birikim şekilleri, rüzgarlar, karstik arazi) işleyeceğini belirtmektedir.
- 00:03Türkiye'nin Platoları
- Plato, çevresine göre yüksekte kalmış alanlardır ve akarsular tarafından oluşturulur.
- Türkiye'de karstik platolar (Teke ve Taşeli), lav kökenli (volkanik) platolar (Erzurum-Kars, Ardahan), aşının platoları (Çatalca-Kocaeli, Safranbolu, Perşembe) ve tabaka düzlüğü platoları (Bozok, Uzun Yayla, Haymana, Cihanbeyli, Obruk, Yazılıkaya, Antep, Urfa, Adıyaman) bulunmaktadır.
- Türkiye'de plato sayısı fazladır ve en yoğun olduğu bölge İç Anadolu Bölgesi'dir çünkü Türkiye dördüncü jeolojik zamanda toptan yükselirken en yüksek ve düz olarak yükselen bölge İç Anadolu Bölgesi olmuştur.
- 04:43Karstik Platolar
- Karstik platolar Teke ve Taşeli'dir ve Akdeniz Bölgesi'nde bulunmaktadır.
- Karstik arazide tarım gelişmemiştir, ancak küçükbaş hayvan türü olan kıl keçisi yetiştiriciliği yapılmaktadır.
- Teke ve Taşeli'de nüfus seyrektir ve turizm gelişmiştir.
- 06:29İç Anadolu Bölgesi'ndeki Platolar
- İç Anadolu Bölgesi'ndeki önemli platolar: Tuz Gölü çevresindeki Haymana, Cihanbeyli, Obruk, Bozok ve Kayseri çevresindeki Uzun Yayla'dır.
- Bozok platosu Türkiye'nin en büyük platosudur.
- İç Anadolu Bölgesi'nde kuru tarım yapılır, tahıl tarımı yaygındır ve genelinde küçükbaş hayvancılık vardır.
- 09:24Doğu Anadolu Bölgesi'ndeki Platolar
- Doğu Anadolu Bölgesi'ndeki platolar Erzurum, Kars ve Ardahan'dır ve lav kökenlidir (volkanik).
- Bu platolar volkanik sahalardır çünkü lav kökenlidir.
- ÖSYM sınavlarında plato konusu sıkça sorulduğu için önemlidir.
- 10:18Türkiye'nin Platoları
- Türkiye'nin en yüksek platosu Erzurum, Kars ve Ardahan platolarıdır.
- Karasal iklimde sert karasal iklim görülür, yaz yağışları vardır ve çayır bitki örtüsü gelişmiştir.
- Büyükbaş mera hayvancılığı yapılmakta ve bölgede volkanik bir sahada bulunmaktadır.
- 10:56Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin Platoları
- Güneydoğu Anadolu Bölgesi'ndeki platolarda kuru tarım ve tahıl tarımı gelişmiştir.
- Karasal iklimin görüldüğü yerlerde küçükbaş hayvancılık gelişmiştir.
- 11:42Marmara Bölgesi'ndeki Platolar
- Çatalca-Kocaeli platosu Türkiye'nin en alçak platosudur.
- Bu plato, İstanbul'un bulunduğu yerdir ve Türkiye'nin en gelişmiş sanayi merkezi ve nüfusun en yoğun olduğu plato olarak bilinir.
- 13:25Türkiye'nin Ovaları
- Türkiye'nin ovaları EKPSS'de iki defa sorulmuş, bunlardan karstik ova ve delta ovası bilinirse sorular çözülebilir.
- Karstik ovalar Akdeniz Bölgesi'nde bulunur ve polye olarak da adlandırılır.
- Karstik ovalar kalker, jips ve kaya tuzu üzerinde oluşur ve Tefenni, Acıpayam, Kestel, Korkuteli, Elmalı, Muğla, Çivril ve Tavas gibi bölgelerde yer alır.
- 16:01Diğer Ovalar
- Volkanik ovalar arasında özellikle Develi ovası Erzurum'un eteğinde oluşmuştur.
- Tektonik ovalar tektonizma sonucu oluşmuştur ve Türkiye'nin genç oluşumlu bir ülke olması nedeniyle tektonik ovaların sayısı fazladır.
- 17:35Türkiye'deki Delta Ovaları
- Türkiye'de Karadeniz'de (Bafra, Çarşamba), Akdeniz'de (Silifke, Çukurova), Ege'de (Dikili, Menemen, Selçuk, Balat) delta ovaları bulunmaktadır.
- Meriç ve Karasu nehirlerinin ağzında da delta ovaları oluşmuştur.
- Ege bölgesinde dört delta ovası oluşmuş olup, bu bölge kıta sahanlığının geniş olması nedeniyle diğer bölgelere göre daha fazla delta ovasına sahiptir.
- 18:38Delta Ovalarının Oluşum Koşulları
- Delta ovaları, akarsuların aşındırıp taşıdığı malzemeleri eğimin azaldığı deniz kıyısında biriktirmesiyle oluşur.
- Delta ovası oluşabilmesi için akarsunun bol miktarda alüvyon (denizi dolduracak her türlü malzeme) taşıması, kıta sahanlığının geniş olması ve deniz derinliğinin az olması gerekir.
- Gelgit, akıntı ve güçlü dalgaların olmaması da delta ovalarının oluşabilmesi için önemli koşullardır.
- 22:12Türkiye'deki Önemli Delta Ovaları
- Kızılırmak, Bafra delta ovasını; Yeşilırmak, Çarşamba delta ovasını oluşturur.
- Seyhan ile Ceyhan, Türkiye'nin en büyük delta ovası olan Çukurova'yı; Göksu ise Silifke delta ovasını oluşturur.
- Ege bölgesinde Bakırçay, Dikili; Gediz, Menemen; Küçük Menderes, Selçuk; Büyük Menderes ise Balat delta ovalarını oluşturur.
- 24:03Özel Durumlar
- Doğu Karadeniz ve Batı Karadeniz'de delta ovaları bulunmaz çünkü kıta sahanlığı dar olup, özellikle Batı Toroslar'da karstik arazi (suda çabuk eriyebilen arazi) nedeniyle birikim yapılamaz.
- Karasu deltası akıntılardan dolayı küçülmüştür.
- Meriç'in ağzında Meriç delta ovası oluşmuştur.
- 27:43Doğu Anadolu Fay Hattı Üzerindeki Ova ve Şehirler
- Nur Dağları (Amanos Dağları) grabeni Amik kovasıdır ve bu bölge Doğu Anadolu fay hattının giriş yeridir.
- Amik Ovası, Maraş, Elbistan, Malatya, Elazığ ve Adıyaman gibi bölgeler Doğu Anadolu fay hattı üzerinde oluşmuştur.
- Bu bölgeler DAF üzerinde oluşan tektonik ovalardır ve bu bilgi basit bir harita sorusudur.
- 28:48Diğer Ova Türleri
- Daha iç ovası, şehrin etrafının dağlarla çevrili olduğu, dağların içerisinde kurulmuş ovalardır (örneğin Malatya, Muş, Erzincan ve Iğdır).
- Dağ eteği ovası ise dağın eteğinde kurulan ovalardır ve Bursa-Uludağ örneği verilebilir.
- Bu derste platolar ve ovalar işlendikten sonra, sonraki derste dış kuvvetlerin (akarsu, aşınma, rüzgarlar, karstik arazi) yeryüzü şekilleri ele alınacaktır.