Buradasın
Türkiye'nin Ortadoğu Algısı ve Bakış Açısı Üzerine Akademik Sunum
youtube.com/watch?v=hehzlRkbg8sYapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Bilim ve Sanat Vakfı seminerleri kapsamında bir eğitimci tarafından sunulan akademik bir konuşmadır. Konuşmacı, Ortadoğu ile ilgili okuma gruplarında yaptığı yaklaşık üç buçuk saatlik bir sunumun daha geniş bir kitleye açılmasını amaçlamaktadır.
- Sunum, Türkiye'nin Ortadoğu'ya bakış açısının temel problemlerini ele almaktadır. Konuşmacı, "çok yerli bakış", "an odaklı, olay bağımlı bakış", "tek boyutlu ve yüzeysel bakış", "komplocu bakış" ve "soğuk savaş zihniyetinden kurtulamama" gibi sorunları incelemektedir. Ayrıca, Türkiye'nin kendisini dünyanın merkezi olarak algılamasının yanıltıcı olduğu ve aslında bölgesel önemli bir güç olduğu vurgulanmaktadır.
- Videoda ayrıca Suriyeli mültecilerin Türkiye'deki durumu, Ortadoğu'yu anlamak için yerel dinamiklerin, tarihin ve sosyolojinin önemi, dil bilmenin gerekliliği ve özellikle Arapça bilmenin önemi gibi konular da ele alınmaktadır. Konuşmacı, Türkiye'nin Ortadoğu'ya bakış açısının Batı perspektifinden yapıldığını ve gündeminin sadece güvenlik meselesi veya komplolara konu olması durumunda oluştuğunu belirtmektedir.
- 00:08Ortadoğu'ya Yaklaşım Temel Problemleri
- Konuşmacı, Bilim ve Sanat Vakfı seminerleri çerçevesinde Ortadoğu'ya yaklaşım temel problemlerini ele alacağını belirtiyor.
- Ortadoğu ve dünya muazzam bir değişim ve dönüşümden geçiyor, ancak bu süreç henüz adapte olamadığımız bir süreç.
- Küresel ve bölgesel sistem çöküş içerisinde, ancak bu değişim ve çöküş süreci henüz fazla hissedilmiyor.
- 01:40Bölgedeki Anlama Problemleri
- Bölgeyi anlayamama veya yanlış anlama problemi sadece Türkiye'ye değil, Ortadoğu'nun kendi içinde ve Batı'da da var.
- Batı'daki akademisyenler Arap Baharı sürecini okuyamadılar ve 2011'de birçok makale çıktı.
- Küresel sistemde de öngörülemezlik var; Brexit referandumu ve Trump'ın seçilmesi gibi olaylar önceden tahmin edilemedi.
- 03:00Ortadoğu'ya Bakış Temel Problemleri
- Ortadoğu'ya bakarken çok yerli (Türkiye odaklı) ve çok yabancı (Batılı) bir perspektifle bakılıyor.
- An odaklı, olay bağımlı, tek boyutlu ve yüzeysel bir bakış açısı var.
- Komplocu bakış, soğuk savaş zihniyetinden kurtulamama, duygusallık, coşkululuk ve genellemecilik gibi problemler de var.
- 04:06Fazla Yerli Bakış Problemi
- Ortadoğu'ya bakarken kendimizi merkeze alıp, kendi deneyimlerimiz, iç tartışmalarımız ve güvenlik meselelerimiz bağlamında bölgeye bakıyoruz.
- Her ülkenin kendi gerçekliği vardır ve bu gerçeklik tarihsel, yasal, toplumsal, kültürel tecrübelerden oluşur.
- Ortadoğu'da din-devlet ilişkileri veya ordu-siyaset ilişkileri gibi konuları Türkiye üzerinden okumak yanlış sonuçlara yol açar.
- 06:29Türkiye Odaklı Bakış Örnekleri
- Dış basında Türkiye'den tek bir kelime edilmeyen konular varken, Türkiye'de televizyonlar olayları Türkiye üzerinden okuyor.
- 2014 Ukrayna krizi, Rusya'nın Kırım işgali ve Doğu Ukrayna'daki olaylar Türkiye üzerinden okunuyor.
- Arap Baharı, Sudan'daki darbe, Venezuela'daki olaylar ve Lübnan'daki liman patlaması gibi olaylar Türkiye'nin iç problemleriyle bağlantılı olarak yorumlanıyor.
- 10:25Türkiye'nin Küresel Algısı
- Türkiye dünyanın merkezi değil, küresel bir güç değil, bölgesel önemli bir güçtür.
- Amerikan yönetiminin 2018-2019'da açıkladığı yeni milli güvenlik strateji belgesinde Türkiye'den bahsedilmemiştir.
- Türkiye'nin küresel güçler açısından önemli olduğu, bölgedeki projesini uygulama şansı daha fazla olduğu için onları yanına almak önemlidir.
- 12:05Dünya Haritası ve Güç Dengeleri
- Atlantik merkezli haritalarda Türkiye'nin tam ortasında olduğu için dünya bizim etrafımızda dönüyor zannedilir.
- Pasifik haritasında Amerika, Rusya, Çin, Japonya ve Kore gibi büyük devletler bulunur.
- Amerika artık Ortadoğu'dan çekiliyor, odaklanmak istediği yer Pasifik ve Çin'dir.
- 13:14Medya ve Haber Algısı
- Bölgeyi içeriden analiz eden ve sağlam analiz eden yazılar ve programlar izlenmemektedir.
- Ortadoğu ile ilgili haberlerde reyting gerekliliği nedeniyle magazinel bir anlatım tercih edilmektedir.
- Televizyonlarda Ortadoğu'nun kendi içindeki meseleleri (Ukrayna-Rusya ilişkileri, Ali Abdullah Salih'in öldürülmesi gibi) uzun uzun anlatılmamaktadır.
- 14:55Uzman Eksikliği ve Bakış Açısı
- İç ve dış politikada her ne olursa olsun aynı ekip ekranlarda konuşmaktadır.
- Kaşıkçı cinayetinden sonra istihbaratçılar Türkiye'nin kendi istihbarat geçmişi üzerinden açıklamaya çalışmış, Suudi Arabistan'ın iç siyasi sistemiyle ilgili bilgileri olmamıştır.
- Ülke uzmanlığı eksikliği vardır, örneğin Yemen veya Libya uzmanları azdır.
- 16:15Komplo Teorileri ve Gerçeklik
- Her yaşanan olayda ve her yerde kendimizi görüyorsak, her şeyi kendimiz üzerinden okuyorsak narsist bir bakış açımız vardır.
- Her şeyi bizi yok etmek için diye okuyorsak şizofrenik bir vaka gibi görünmektedir.
- Dış güçler bizi yok etmek için mi, yanlarına çekmek için mi, etkisizleştirmek için mi hareket etmektedir?
- 17:22Gündem ve Bölgesel Analiz
- Bir konunun gündemimize gelebilmesi için illaki onun bir güvenlik meselemiz olması gerekmektedir.
- Libya'da 2011'den beri olaylar olmasına rağmen, Türkiye'nin kendi güvenlik meseleleriyle bağlantılı olduğu için gündeme girmiştir.
- Ortadoğu'da sürekli tartışılan konular sadece Kuzey Suriye ve Kuzey Irak üzerinden olup, diğer bölgeler (Bağdat, Basra, Suriye'nin farklı bölgeleri) yeterince ele alınmamaktadır.
- 19:19Suriye İç Savaşı ve Karşılaştırma
- Kendimizi dünyanın en iyisi zannediyoruz ve hep dünyada herkesi kendimize kıyaslıyoruz.
- Suriye iç savaşı yerel, bölgesel ve küresel üç düzeyde yaşanan iç içe çatışmalardır, ancak biz bu meseleyi kendi istiklal mücadelesi tecrübemiz üzerinden okuyoruz.
- Suriye'de ordu, Türkiye'deki orduyla aynı değildir; Suriyelilerin zihnindeki devlet, ordu ve vatan algısı bizimkiyle aynı değildir.
- 21:15Suriye Ordusunun Durumu
- Gayri insani muamele, Suriyeli erkeklerin onurlarını kırıp devlete bağımlı kılar ve ömür boyu mücadele veya gelecek engelleyici bir durum yaratır.
- Suriye ordusunda askerlerin pazarı para kazanma yeri haline gelmiş, iyi yemek için komutana rüşvet vermek zorunlu hale gelmiştir.
- Suriye ordusunda kışlalarda uyuz hastalığı yaygın, ibadet etme şansı yoktur ve bu nedenle birçok erkek yurtdışına kaçıyordu.
- 23:25Suriye'deki Ekonomik Durum
- Suriye'de ekonomi yıllardır göçük durumda, hiçbir ailenin meşru gayri meşru yollara başvurmadan günlük ihtiyaçlarını karşılayamadığı bilinmektedir.
- Suriyelilerin bugün yüzde seksenbeş'i fakirlik içerisinde, dış yardımlara bağımlılardır.
- Son yaptırımlarla birlikte bir memurun maaşıyla ancak bir karpuz alınabilmektedir.
- 24:35Suriyeli Mülteciler Hakkında Bilgi
- Dokuz yıldır Suriyelilerle birlikteyiz ancak ekranlarımızda hiçbir Suriyeli görmediğimiz, onların ne yaşadıklarını, ne hissettiklerini bilmediğimiz belirtilmektedir.
- Suriyeli mülteciler meselesi olduğunda anketçiler, siyasetçiler, gazeteciler ve hukukçular konuşmakta, ancak Suriyelilerin kendilerine mikrofon uzatılmadığı vurgulanmaktadır.
- Türkiye'de gezen Suriyelilerin yaşadığı sözlerin yüzde doksanbeş'i yalan ve yanlıştır.
- 25:33Bölgesel Farklılıklar
- Türkiye-Orta Doğu karşılaştırmalarında sadece ülke bazında düşünmemek, iklim, coğrafya gibi faktörlerin etkileri göz önünde bulundurulmalıdır.
- Sahilde yaşayan insanla dağlık alanda yaşayan, köyde yaşayan insanla şehirde yaşayan, büyük şehirde yaşayanlardan aynı davranış kalıplarını bekleyemeyiz.
- Kendimize örnek saymaktan vazgeçip her ülkenin kendi içine bakmamız gerekmektedir.
- 26:57Batı Perspektifi ve Ortadoğu
- Bölgeyi kendimiz üzerinden okumuyorsak, batı üzerinden batılı kavramlar, teoriler ve zihni kodla okuyoruz.
- Çalıştığınız bölgenin dilini bilmiyorsanız, hepimizin bildiği İngilizce ve İngilizce kaynaklar üzerinden bölgeye bakmak zorunda kalırız.
- Ortadoğu, batılı uluslararası ilişkiler teorilerini ve modernleşme teorilerinin bir mezarlığıdır.
- 28:34Batılı Teorilerin Ortadoğu'da Yetersizliği
- Batılı teoriler ve kavramlar batı'nın kendi üç yüz yıllık siyasi ve tarihi tecrübesinin ürünü ve batıda gelişen ulus-devlet sisteminin mantığını açıklamak üzere geliştirilmiştir.
- Ortadoğu uluslaşmamış bir devletler yığınıdır ve batıda kurumsallaşmış yapılar vardır.
- Batı kurumsallaşma sürecini çoktan tamamladığı için meselelerini halletmiştir, ancak Ortadoğu'da bu durum farklıdır.
- 30:45Dil Bilmenin Önemi
- Ortadoğu'ya fazlaca batılı bir perspektiften bakmamızın nedeni dil bilmeme problemidir.
- Çalıştığınız alanın dilini bilmiyorsanız anlama ve açıklama kapasiteniz daha düşük olur.
- Dil bilmek sadece gramer ve kelime bilmek değildir, her dilin kendi anlam dünyası, değer dünyası vardır ve bu düşünce dünyasına o dilin bilmek gerekir.
- 31:54Dil Bilmenin Önemi
- Türkiye merkezli Ortadoğu veya dünya algısından kurtulabilmek için dil bilmek önemli bir konudur.
- Gençlere üniversiteyi bitirmeden dillerini öğrenmeleri ve üniversite sonrasına dil eğitimini bırakmamaları tavsiye edilmektedir.
- Arapça gibi zor dilleri öğrenmek için uzun yıllar emek vermek gerekmektedir.
- 32:53Dil Bilenlerin Ajan Sayılması
- Son yıllarda eski soğuk savaş zihniyetine dönülerek dil bilenleri ve uzmanlık alanında ilgili ülkeye gidip eğitim görenleri ajan saymaya başlanmıştır.
- Marmara İlahiyat Hocası Nuh Aslantaş'ın İbni Meymun'un Tevrat tefsirini yapması üzerine basın tarafından linç edilmesi örneği verilmiştir.
- Yahudiliği ve Hıristiyanlığı anlamadan İslam'ı ve Kur'an-ı Kerim'i anlayamayız çünkü Kur'an'daki birçok ayet Yahudilere ve Hıristiyanlara cevap üretmektedir.
- 37:08Ortadoğu Uzmanlığında Dil Sorunu
- Bölgenin dilini bilmediğimiz için kaynaklarımız yetersizdir ve sadece Türkçe üzerinden Ortadoğu uzmanı olunamaz.
- Türkiye-Mısır veya Türkiye-Suriye ilişkileri gibi ülke ilişkileri çalışarak ülke uzmanı olunamaz, sosyoloji, kültür, ekonomi gibi alanlar da çalışılmalıdır.
- Ortadoğu'nun birçok meselesi Türkiye'de hiç çalışılmamış veya genellikle çalışılan alanlar belli olup, daha yeni literatür oluşmaktadır.
- 38:02İsimlerin Yazımı ve Tercüme Sorunları
- Ortadoğu ve İslam dünyası kaynaklı isimleri Batı dillerinin imlası ile yazmak ve bozup tanınmaz hale getirmek onbeş-yirmi seneden bu yana devam eden bir adettir.
- Suriye'nin SK lideri Hafız'ın soyadı Esed'tir ancak basında Esad olarak yazılmaktadır.
- Bölge ile ilgili yanlış tercümeler yapılıyor çünkü kendi anadili iyi olmayan iyi bir tercüme yapamaz ve yabancı dilin literatürüne hakim olmak gerekir.
- 42:13Türkiye Odaklı ve Batı Perspektifli Yaklaşım
- Türkiye odaklı ve Batı perspektifli yaklaşım, Ortadoğu ile ilgili yetkin kitap çevirilerimizi ayrı bir sorun haline getirmektedir.
- Son on yıldır Türkiye'de önemli Arap akademisyenler, uzmanlar, siyasetçiler ve gazeteciler bulunmaktadır.
- Bu değerli insanlar neden bizim kanallarımızda ağırlanmamaktadır?
- 43:02Ortadoğu'ya Bakış Açısı ve Sorunlar
- Konuşmacı, Türkiye'nin Ortadoğu'ya bakış açısında imkanların olduğunu ancak bunlara mikrofon uzatmaya tenezzül etmediğini belirtiyor.
- Televizyon kanallarının haftada bir gün bir saatliğine entelektüellere mikrofon uzatması gerektiğini ve bu sayede bölgeye ilişkin birçok şeyin değişebileceğini vurguluyor.
- Ortadoğu'da yetkin insanlar ve kaliteli uzmanlar olduğunu, kendisinin de onlardan çok şey öğrendiğini ifade ediyor.
- 43:57Ortadoğu Gündeminin Oluşturulması
- Türkiye'nin kendi Ortadoğu gündemini oluşturamadığını, bağımsız bir şekilde Ortadoğu'nun gündemine gelmesi için ya güvenlik meselesi olması ya da Batı'nın gündemine gelmesi gerektiğini belirtiyor.
- 2015'teki mülteci krizi örneğiyle, Batı basınında mülteciler konuşulunca Türkiye basınının Ege sahillerine koştuğunu anlatıyor.
- Filistin üzerine yapılan çalışmaların Cumhurbaşkanı'nın yönlendirmesiyle olduğunu, diğer ülkelerde bu kadar ilgi olmadığını ve gündemimiz olması için komplolara konu olması gerektiğini söylüyor.
- 45:04Gelecek Dersler
- Bir sonraki derste an odaklılık, olay bağımlılığı ve tek boyutluluk konularını anlatacağını belirtiyor.