Buradasın
Türkiye'nin Denge Politikası ve Atatürk-İsmet İnönü Dönemleri Karşılaştırması
youtube.com/watch?v=zKsAVaL8NpsYapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir konuşmacının Çanakkale Boğazı'nda çektiği tarihsel bir anlatım içeriğidir. Konuşmacı, Türkiye'nin 1930'lu ve 1940'lı yıllardaki dış politikalarını ve iç siyasi atmosferini ele almaktadır.
- Video, Türkiye'nin denge politikası, İsmet İnönü dönemindeki tarafsızlık politikası ve 1944 İrkçılık-Turancılık Davası gibi konuları kapsamaktadır. Konuşmacı, Atatürk ve İsmet İnönü dönemlerini karşılaştırarak, İsmet İnönü'nün İkinci Dünya Savaşı'na Türkiye'yi sokmamak konusundaki tutumunun bir başarı olmadığını iddia ediyor.
- Videoda ayrıca Sabahattin Ali ve Nihal Atsız gibi düşünürler arasındaki çatışmalar, Almanya ve Sovyetler arasındaki ilişkiler, dönemin askeri yargı sistemine dair bilgiler ve Uğur Mumcu'nun görüşlerinden bahsedilmektedir. Konuşmacı, tarihi yorumlarda aşırıcılıktan kaçınmanın ve her şeyin orta yolunu bulmanın önemini vurgulamaktadır.
- Video Devamı ve Çekim Koşulları
- Konuşmacı, son videoda kendini kaptırmış ve heyecan doruktayken kesildiğini belirtiyor.
- Yeni bir mekana geçerek güneşin yakıcı ve poyrazın esmesi gibi zor çekim koşullarını anlatıyor.
- İzleyicilerden alınan göz teması kurmak için güneş gözlüğünü çıkarması tavsiyesini kabul ediyor ancak güneş altında çekim yapmanın zorluğunu vurguluyor.
- 01:25Tarafsızlık Politikası Eleştirisi
- Hükümetin tarafsızlık politikası, Osmanlı İmparatorluğu'nun denge politikası gibi parmağı verip elini, elini verip kolunu, kolunu verip bütün vücudunu kaybetme sürecine benzetiliyor.
- İsmet Paşa dönemindeki denge politikası, ülkeyi iki kedi arasında kalmış bir fare gibi oyuncak haline getirdiği ve ülkeyi bir çıkmaza soktuğu belirtiliyor.
- Denge politikasının çok riskli ve sakat bir iştir, iyi yürütemediği ve ülkeyi "ateşe attığı" ifade ediliyor.
- 02:26ABD Büyükelçisinin Bildirgesi
- 16 Temmuz 1943 tarihinde ABD'nin Ankara Büyükelçisi'nden gelen bildirgede, Pantürkizm ve ultra nasyonalizm hareketinin liderlerinin totaliter düşüncenin inançlı takipçileri ve miğfer güçlerinin destekçileri olduğu belirtiliyor.
- Türk kamuoyunda diğer ülkelerde yaşayan Türk ırkından olanlara karşı doğal bir sempati olsa da, yayılmacılığa yönelik bir destek görülmediği, dışarıda yaşayan Türklerin Türkiye'ye dönmesini destekledikleri ancak sınırları genişletmek türünden yaklaşımda değiller olduğu vurgulanıyor.
- 03:22Almanya ile İlişkiler
- 1941'in ilk aylarında Papen'in Türkiye ile Almanya arasında bir saldırmazlık paktı imzalanması çabalarıyla geçtiği belirtiliyor.
- 14 Mayıs 1941'de Cumhurbaşkanı İnönü ile uzun bir görüşme yapıldığı ve İnönü'nün Hitler'in mektubundan etkilendiği, eski dostluğun yeniden kurulmasını sağlayacak bir anlaşmaya hazır olduğu söyleniyor.
- Almanların Türkiye'den istediği, Kafkasya'ya yapılacak saldırıda silahların Irak'a Türkiye'den geçirilmesi olduğu, bu talebe evet denilmezse Türkiye'nin işgal edilebileceği ifade ediliyor.
- 04:28Savaşın Seyri ve Hükümetin Tutumu
- Almanların etkili hücum harekatları sonrasında yayıldıkları ve genişledikleri, bu nedenle Türkiye'nin hükümetinin Almanlara yanladığı belirtiliyor.
- 1942'den itibaren Ruslar Almanları geri püskürtüp savaşın seyrini değiştirmeye başladığında, Türkiye'nin hükümetinin Almanların safını bırakıp Ruslara anlamaya çalıştığı vurgulanıyor.
- Almanlar Stalingrad önlerinde yenildikten sonra Türkiye'de devlet kararı verildiği, önce sağ kesimler için, sonra da sol kesimler için davalar açılacağı ve dergilerin kapatılması alınan bir önlemdi.
- 05:14İnönü'nün Konuşması ve İrkçılarla Operasyonlar
- İrkçılar ve Turancılarla ilgili operasyonların Alman ordularının yenilgisinden hemen sonra başladığı belirtiliyor.
- Konuşmacı, Almanlar savaşta kazanmış olsaydı, hükümetin İsmet Paşa önderliğinde ırkçı ve turancılara değil, Sabahattin Ali gibi sol görüşlü yazarlara dava açıp Ruslara yaranmak yerine Almanlara yaranmaya çalışacağından şüphe duyuyor.
- Denge politikasının "parmağı verip elini, elini verip kolunu, kolunu verince bütün vücudunun teslim olması" şeklinde bir politika olduğu ve içerde facia ile sonuçlandığı vurgulanıyor.
- 07:38Sabahattin Ali ve Nihal Atsız
- Nihal Atsız'ın Sabahattin Ali'yi düelloya çağırdığı başlıklı bölümde, iki yazarın birbirlerine karşı acımasız bir savaş açtığı belirtiliyor.
- Bu savaşın ilerici, gerici, sağcı, solcu, ülkücü, devrimci gibi adlarla nitelenen kavgaların 1940'lı yıllardaki biçimiydi.
- Sabahattin Ali ve Nihal Atsız'ın 1926-1927 yıllarında Türk Ocağı'nda karşılaştığı, aynı yatakhanede kalmış oldukları ve daha sonra yollarının ayrıldığı, Sabahattin Ali'nin "İçimizdeki Şeytan" romanı yayınlandığından sonra birbirlerine düşman oldukları anlatılıyor.
- 09:34Sabahattin Ali'nin Siyasi Dönüşü
- Sabahattin Ali, 20'lerde ve 30'ların ilk yarısında milliyetçi Türk düşüncesiyle bilinirken, sonradan dönemin hükümeti yaranmak ve maddi kaygılar nedeniyle Türkçü görüşlerini bırakıp solculuğa meyil etmeye başlamıştır.
- Dönemin çevresindeki kişiler, Sabahattin Ali'nin komünizme meyil etmesine karşılık şan şöhret içinde bir hayat sürmek istemesini eleştirerek tutarsız davrandığını vurgulamışlardır.
- Nihal Atsız da bir makalesinde Sabahattin Ali'nin "önceleri milliyetçi düşüncelere sahipken sonradan sapıtarak komünist olan" şeklinde tanımlamıştır.
- 11:07İrkçılık-Turancılık Davası ve Askeri Yargıtay Kararı
- Askeri Yargıtay, İrkçılık-Turancılık davasından yargılananların beraatine karar vermiştir.
- Askeri Yargıtay Başkanı General Ali Fuat Erden, İsmet İnönü'nün yakın arkadaşlarıydı ve İrkçılık-Turancılık davası nedeniyle İsmet İnönü'nün kendisine dargınlık gösterdiği belirtilmiştir.
- İsmet İnönü, tutukluların beraatine karar veren Askeri Yargıtay Başkanı Ali Fuat Erden'e dargınlık göstermiş ve bu durum uzun süre sürmüştür.
- 12:48İrkçılık-Turancılık Davasının Siyasal Boyutu
- 1944 İrkçılık-Turancılık davası, her açıdan bakıldığında bir siyasal davaydı.
- Uğur Mumcu, sol görüşlü bir yazar olmasına rağmen bu davanın yanlış açıldığı konusunda net bir şekilde vurgu yapmıştır.
- Her siyasal davada olduğu gibi bu davanın sorgularında da sanıklara işkence yapılmış, ancak Almanlarla işbirliği kanıtlanamamıştır.
- 14:33İsmet Paşa Yönetiminin Denge Politikası
- İsmet Paşa yönetiminin denge politikası tam anlamıyla sınıfta kalmıştır.
- Atatürk döneminde sağcı, solcu, İslamcı, Türkçü, ülkücü her kesimden insanlar kavga olmadan tek çatı altında yaşamayı başarmıştır.
- İsmet Paşa yönetiminde ise kendi vatandaşına cephe alan, vatandaşına dava açan bir yönetim anlayışı görülmüştür.
- 15:50Atatürk Dönemi ve İsmet Paşa Dönemi Arasındaki Farklar
- Atatürk dönemi ile İsmet Paşa dönemini ayıran en belirgin farklardan biri, İsmet Paşa'nın İkinci Dünya Savaşı'na Türkiye'yi sokmaması olarak görülür.
- Konuşmacı, İsmet Paşa'nın bu durumu bir başarı olarak değerlendirmiyor ve savaşın dışında kalmaktansa, iç siyasi kavgalarla karşılaşmak daha kötü olduğunu düşünüyor.
- Konuşmacı, Atatürk'ün 1938'de çok erken ölümünün büyük bir kayıp olduğunu ve İkinci Dünya Savaşı yıllarını onunla birlikte atmanın daha iyi olacağını belirtiyor.
- 17:34Eleştiri ve Tepki
- Konuşmacı, İsmet Paşa'yı eleştirmesinin ona düşmanlık anlamına gelmediğini vurguluyor.
- İsmet Paşa'nın sağırlığına yönelik hakaret ifadelerinin çirkin olduğunu, bu sağırlığının Milli Mücadele yıllarında top ve tüfek sesleri nedeniyle oluştuğunu belirtiyor.
- Eleştiri ve övgüde "ya hep ya hiç" kafasından kurtulmanın, insanları göklere çıkarmamak veya yerin dibine sokmamak gerektiğini vurguluyor.
- 19:37Toplumsal Aşırıcılık
- Konuşmacı, toplumun en büyük sıkıntılarından birinin kişinin överken göklere çıkartılması ve eleştirirken yerin dibine sokulması olduğunu belirtiyor.
- Her şeyin aşırısında olmak ve orta yolu bulmak konusunda bir bakış açısı olmamasının toplumun bu şekilde olması nedeni olduğunu söylüyor.
- Uğur Mumcu'nun "Kırkların Cadı Kazanı" adlı kitabını okumalarını öneriyor ve çok isabetli tespitlerin yer aldığı bir kitap olduğunu belirtiyor.