Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmenin öğrencilere Türkiye'nin beşeri coğrafyası kapsamında nüfus ve yerleşme konusunu anlattığı eğitim dersi formatındadır.
- Video, nüfus kavramının tanımıyla başlayıp, dünya ve Türkiye'deki nüfus sayımlarının tarihsel gelişimini kronolojik olarak ele almaktadır. Ardından nüfus dağılımında etkili olan faktörler (iklim, yer şekilleri, su imkanları, sanayi, tarım, ulaşım, turizm, yeraltı kaynakları ve bitki örtüsü) detaylı şekilde anlatılmaktadır. Son bölümde ise Türkiye'nin nüfus yoğunluğu (aritmetik, fizyolojik ve tarımsal nüfus yoğunluğu) ve nüfus yapısı (yaş dağılımı, cinsiyet dağılımı, eğitim durumu ve işsizlik oranları) incelenmektedir.
- Öğretmen, interaktif bir şekilde dersi ilerletmekte ve sınavlarda çıkabilecek soru tiplerini de içermektedir. Türkiye'nin genç nüfuslu bir ülke olduğu, 2010 yılından sonra yaşlanmaya başladığı ve devletin genç nüfus yapısını korumak için teşvikler yaptığı gibi önemli bilgiler de paylaşılmaktadır.
- 00:01Nüfus Kavramı ve Nüfus Sayımı
- Nüfus, belli bir alanda yaşayan insan sayısıdır ve belli aralıklarla sayılması gerekir.
- Dünyada ilk modern nüfus sayımı Norveç'te, ilk periyodik nüfus sayımı ise Kanada'da yapılmıştır.
- Osmanlı'da ilk nüfus sayımı 1831 yılında II. Mahmut döneminde yapılmış, sadece askere gidecek erkekler, vergi mükellefleri ve öküzler sayılmıştır.
- 02:20Türkiye'de Nüfus Sayımı Tarihi
- Türkiye Cumhuriyeti'nde ilk nüfus sayımı 1927 yılında yapılmış, 13,60 milyon nüfus çıkmış ve nüfusun %40'ı erkekler, %60'ı kadınlar oluşturmuştur.
- 2012 yılındaki nüfus sayımında Türkiye'nin nüfusu 75,627,384 kişi olarak sayılmış, nüfusun %50,20'si erkekler, %49,80'i kadınlar oluşturmuştur.
- 2012 yılına kadar tüm nüfus sayımlarında sokağa çıkma yasağı uygulanmıştır ve pazar günleri nüfus sayımı yapılmıştır.
- 05:00Nüfus Sayımı Yöntemleri
- 1997 yılına kadar Türkiye'de nüfus sayımında defacto (veri toplama) sistemi uygulanmıştır.
- 1997-2007 yılları arasında çiftli sistem (defacto ve dejur) uygulanmıştır.
- 2007 tarihinde adrese dayalı ilk nüfus sayımı yapılmış, 2007'den sonraki nüfus sayımları dejur (adrese dayalı) yöntemiyle bilgisayar ortamında yapılmaya başlanmıştır.
- 06:32Nüfus Sayımı Sonuçları ve Önemi
- 2012 yılından sonraki nüfus sayımları beş yılda bir değil her yıl kendisini güncelleyen şekilde yapılmaya devam etmiştir.
- Türkiye'nin şu anki nüfusu yaklaşık 83,154,997 kişidir ve Suriyeliler dahil değil yaklaşık 5 milyona yakın Suriyeli nüfusu vardır.
- Nüfus sayımı yapılmasının nedenleri arasında nüfusun miktarını öğrenmek, köy-kent durumunu belirlemek, çalışan nüfusun sektörel dağılımını belirlemek ve eğitim durumunu belirlemek bulunmaktadır.
- 08:31Nüfus Dağılımı ve Planlama
- Türkiye'de nüfusun %92,30'u şehirlerde, %7,70'si kırda yaşamaktadır.
- Çalışan nüfusun %46'sı hizmet sektöründe, %28'i sanayi sektöründe, %26'sı tarım, hayvancılık ve madencilik sektöründe çalışmaktadır.
- Türkiye 1961 yılında nüfusta planlı döneme geçmeye karar vermiş ve Devlet Planlama Teşkilatı kurulmuştur.
- 11:52Kalkınma Planları ve Nüfus Sayımı
- 1963-1967 yılları arasında Türkiye'de birinci kalkınma planı uygulanmıştır.
- 2009-2023 yılları arasında Türkiye'de nüfusta on birinci kalkınma planı uygulanmaktadır.
- Nüfus sayımı yapılmasının nedenleri arasında nüfus dağılımı, doğum oranları, eğitim seviyesi, iş kollarına dağılım ve şehir-kır nüfusu bulunmaktadır.
- 13:36Nüfusun Dağılışında Etkili Faktörler
- İklim, nüfusun dağılışında etkili bir faktördür; ılıman iklim bölgelerinde nüfus daha yoğunlaşırken, soğuk ve kışın ağır geçtiği yerlerde nüfus azdır.
- Yer şekilleri, ovalık ve düzlük alanların daha kolay yerleşilebilir olması nedeniyle nüfusun dağılışında etkilidir.
- Su imkanı, özellikle tarımla uğraşan aileler için önemli bir faktördür; akarsu çevrelerinde ve yeraltı suyunun yüzeye çıktığı yerlerde nüfus daha fazladır.
- 16:01Diğer Nüfusun Dağılışında Etkili Faktörler
- Sanayi, nüfusun dağılışında önemli bir faktördür; İstanbul ve Kocaeli gibi şehirlerde nüfusun yoğun olması iş imkanlarının fazlalığı nedeniyledir.
- Tarımsal faaliyetlerin geliştiği yerlerde nüfus dağılışı fazladır; Aydın, Manisa, Adana, Şanlıurfa ve Konya gibi yerlerde nüfus yoğunluğu tarım olanaklarıyla ilgilidir.
- Ulaşım, bir yerin gelişmesinde öncelikli şarttır; ulaşılabiliyorsa bir yer kullanılır veya daha çok gelişir.
- 18:07Turizm ve Diğer Etkenler
- Turizmin gelişmiş olduğu yerlerde hizmet sektörü de gelişeceğinden nüfus fazla olur; Antalya, Muğla'nın ilçeleri ve Aydın'daki Kuşadası, Didim gibi yerler yaz turizmine borçludur.
- Kış turizmi de gelişmiş olan yerler vardır; Bursa, Uludağ, Palandöken, Erzurum, Kars, Sarıkamış ve Kayseri, Erzurum gibi yerler kış turizminin geliştiği yerlerdir.
- Yeraltı kaynakları, özellikle maden kaynakları nüfusun dağılışında etkilidir; Zonguldak, Elazığ, Manisa, Kahramanmaraş, Akşin ve Elbistan gibi şehirlerde nüfus yoğunluğu yeraltı kaynakları nedeniyledir.
- 20:35Türkiye'de Nüfus Yoğunluğu
- Türkiye'de üç tür nüfus yoğunluğu vardır: aritmetik nüfus yoğunluğu, fizyolojik nüfus yoğunluğu ve tarımsal nüfus yoğunluğu.
- 2018 yılında Türkiye'nin nüfusu 83.154.997 kişi iken, 2019 yılında bu sayı 108 kişiye ulaşmıştır.
- Aritmetik nüfus yoğunluğunun en fazla olduğu il İstanbul'dur (kilometrekareye 2.987 kişi) ve en az olduğu il Tunceli'dir (kilometrekareye 11 kişi).
- 24:00Türkiye'de Nüfus Yoğunluğu Sıralaması
- Türkiye'de nüfus yoğunluğu sıralamasında beşinci sırada Gaziantep bulunur.
- Gaziantep'in beşinci sırada olması, yüzölçümünün diğerlerine göre daha küçük olması ve sanayisinden dolayı son yıllarda çok fazla göç almaya başlaması nedeniyledir.
- Nüfus yoğunluğu sıralamasında ilk beş il sırasıyla İstanbul, Kocaeli, İzmir, Bursa ve Gaziantep'tir.
- 26:23Tarımsal Nüfus Yoğunluğu
- Tarımsal nüfus yoğunluğunun en fazla olduğu bölge Doğu Karadeniz'dir, özellikle Rize, Ordu ve Giresun gibi illerde.
- Tarımsal nüfus yoğunluğunun en az olduğu yer İç Anadolu'daki Konya'dır, çünkü düz ovalık arazide makine kullanılır ve uğraşan kişi sayısı azdır.
- Dağlık engebeli yerlerde tarımsal nüfus yoğunluğu fazladır, örneğin Menteşe yöresinde.
- 28:25Fizyolojik Nüfus Yoğunluğu
- Fizyolojik nüfus yoğunluğu formülü toplam nüfus bölü tarım alanlarıdır.
- Fizyolojik nüfus yoğunluğunun en fazla olduğu yer Marmara'da, özellikle İstanbul'dadır.
- Fizyolojik nüfusun en az olduğu yer makineleşmeden dolayı İç Anadolu'daki Konya'dır.
- 28:57Türkiye'nin Nüfus Yapısı
- Türkiye aktif nüfusun fazla olduğu, genç nüfuslu bir ülkedir ve 2010 yılından sonra bu yapısını korumak için uğraşmaktadır.
- Türkiye'de erkek nüfusu kadın nüfusundan yaklaşık 340 bin kişi daha fazladır, özellikle göç alan Marmara illerinde erkek nüfusu daha fazladır.
- Nüfusun eğitim durumuna bakıldığında %96,10 ilkokul, %55,40 ortaokul, %39,80 lise ve %14,20 yüksek öğrenim görmüş durumdadır.
- 31:35Yaş Yapısı ve Emeklilik
- Türkiye'nin toplam nüfusunun %36,20'si 0-14 yaş grubunda, %59,70'si 15-64 yaş grubundadır (aktif nüfus).
- 2008 yılında yasayı değiştirerek emeklilik yaşını 65'e çıkarmış, bu da "mezarda emeklilik" olarak adlandırılmaktadır.
- Türkiye'nin yaşlı nüfus oranı %4,9'dur ve gittikçe artmakta olup, bu da ülkenin refah seviyesinin artmaya başladığının göstergesidir.