Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Türkiye Komünist Partisi'nin (TKP) tarihini anlatan bir belgesel formatındadır. Konuşmacı, TKP'nin kuruluşundan günümüze kadar olan süreci kronolojik olarak aktarmaktadır.
- Video, 19. yüzyıldan başlayarak işçi sınıfının tarihini, Marksizm'in gelişimini ve Türkiye'deki sosyalist hareketlerin gelişimini anlatmaktadır. Türkiye Komünist Partisi'nin 1920'de kuruluşu, Mustafa Suphi'nin katli, 1951 tevkifatı, 1973 Atılım Kongresi ve 2001'de yasal olarak siyasal sahneye dönüşü detaylı şekilde ele alınmaktadır. Son bölümde ise TKP'nin günümüzdeki durumu, yaşanan ayrışma ve geleceğe yönelik yeniden kuruluş süreci tartışılmaktadır.
- 00:0219. Yüzyıl ve İşçi Sınıfı Devrimi
- 19. yüzyıl, işçi sınıfının kendi bağımsız kimliğiyle tarih sahnesine çıkışının çağıdır.
- 1789 Fransız Devrimi ile başlayan altüst oluş yüz yıl boyunca devam etti ve 1848 Haziran'ında modern çağın uzlaşmaz sınıfları ilk kez karşı karşıya geldi.
- Marksizm, özellikle Paris Komünü sonrası bilimsel temelleri ile işçi sınıfı devrimini temsil eden biricik teori haline geldi.
- 00:4020. Yüzyıl ve Sosyalizm
- 20. yüzyıl, 1917 Ekim Devrimi ile açıldı ve Sovyetler Birliği farklı ülkelerdeki işçi sınıf hareketlerinin ve ulusal kurtuluş hareketlerinin en büyük destekçisi oldu.
- Sosyalizm lisesi'nin Türkiye'ye duyulmaya başlaması 19. yüzyıl sonlarına doğru başladı.
- Osmanlı Devleti'nin yıkıma doğru gittiğini gören gençler Avrupa'ya giderek siyasal akımlarla tanışıyor ve kendi ülkelerini nasıl kurtaracaklarını bulmaya çalışıyorlardı.
- 01:31Osmanlı'daki İşçi Hareketleri
- Aynı dönemler Osmanlı'daki ilk işçi hareketlerinin görülmeye başladığı yıllardı.
- Madenciler, tramvay ve demiryolu işçileri, tersane işçileri, tütün işçileri grev yapmakta ve ilk işçi örgütleri kurulmaktaydı.
- Bu hareketlenme uluslararası alandaki gelişmeler bahane edilerek tatil, eşgal kanunu gibi araçlar kullanılarak engellenmeye çalışıldı.
- 01:52Birinci Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı
- Birinci Dünya Savaşı Osmanlı Devleti'nin son çırpınışları anlamına geldi.
- Savaşın kaybedilmesine paralel olarak Anadolu merkezi bir anti-emperyalist kurtuluş savaşı başladı.
- Anadolu'daki mücadelenin etkilendiği ve yardım aldığı en büyük güç Ekim Devrimi ve Bolşevik iktidar oldu.
- 02:08Türkiye İşçi-Çiftçi Sosyalist Fıkrası
- Türkiye İşçi-Çiftçi Sosyalist Fıkrası Şefik, Hüsnü, Ethem, Nejat ve Sadrettin Celal tarafından 22 Eylül 1919'da İstanbul'da kuruldu.
- Aynı yıl Anadolu'nun farklı illerinde başlayan komünist örgütlenmeler 1920 Temmuz ayında bir araya geldiler ve Türkiye Halk İştiraki Fıkrasını kurdular.
- İstanbul ve Anadolu'daki örgütlenmeler dışında daha çok Çarlık Rusyası döneminde esir alınmış ve Bolşeviklerden etkilenmiş kişilerden oluşan bir kanal daha oluşmuştu.
- 02:37Türkiye Komünist Partisi'nin Kuruluşu
- Türkiye Komünist Partisi, 10 Eylül 1920 tarihinde Doğu Halkları Kurultayı'nın ardından İstanbul, Anadolu ve Sovyetler Birliği orijini bu örgütlenmelerin temsilcilerinin katılımıyla Bakü'de kuruldu.
- Bu toplantıya katılan yoldaşlar çok büyük fedakarlıklar sonucu ve çok zor koşullarda katıldılar.
- 10 Eylül'den 16 Eylül'e kadar süren süreç içinde Rusya'da, Almanya'da Türk işçi ve köylüleriyle devrimci savaşına katılmış olan çok değerli yoldaşlarımızdan yedi kişi seçilerek Türkiye Komünist Partisi'nin ilk merkez komitesi oluşturdular.
- 04:01Mustafa Suphi ve TKP'nin İlk Yılları
- 28 Aralık 1920'de Kars'a gelen Mustafa Suphi ve yoldaşları törenle karşılandılar.
- Mustafa Suphi genel başkanlık, Ethem Nejat ise genel sekreterlik görevlerini üstlendi.
- TKP'nin önceliği Anadolu'daki ulusal kurtuluş savaşı'nın önemli bir bileşen olmak ve emperyalist işgale karşı savaş vermekti.
- 04:23Suphi'lerin Katledilmesi ve TKP'nin Mücadelesi
- Bu nedenle Anadolu'ya geçen Mustafa Suphi ve arkadaşları, 28 Ocak'ı 29'a bağlayan gece Trabzon'dan bindikleri teknede saldırıya uğradılar ve katledildiler.
- Suphi'lerin katledilmesi, TKP'nin Türkiye'deki mücadelesinin biçimini de önemli ölçüde değiştirdi.
- Parti uzun yıllar boyunca gizli çalışma yürüterek tevkifatlarla ve tutuklamalarla uğraşmak durumunda kaldı.
- 04:54İkinci Dünya Savaşı Sonrası Dönem
- İkinci Dünya Savaşı sonrasında oluşan iki kutuplu dünyada Türkiye'nin kendi konumunu pekiştirebilmek için yaptığı hamlelerden biri de ülke içindeki komünistlerin etkisiz hale getirilmesiydi.
- 1951 tevkifatıyla bu çaba geçici bir sonuca ulaştı ve partinin ülke içindeki çalışmaları tamamen yeraltına çekildi.
- Parti merkezi 1973 Atılım Kongresi'ne kadar yurt dışına taşındı.
- 05:15Atılım Kongresi Sonrası ve Sovyetler Birliği Çözülme Süreci
- Atılım Kongresi sonrası Türkiye'ye dönen ve özellikle Disk içerisinde örgütlenmeye başlayan parti, bir yandan da kitle örgütleri aracılığıyla geniş yığınlara ulaşabildi.
- Türkiye Komünist Partisi süreci, Sovyetler Birliği çözülür sürecine denk gelen bir süreç işlemiştir.
- Glasnost ve Prostaka politikalarına denk gelen barış ve yenilenme alternatif programı Türkiye Komünist Partisi üyeleri tarafından tepkiyle karşılanmıştır.
- 05:46TKP'nin Yeniden İnşaat Süreci
- Çeşitli gruplar ve ekipler halinde mücadeleyi sürdürmeye devam eden Türkiye Komünist Partililer, partinin yeniden inşaat süreci için çeşitli toplantılar yapılmış fakat başarısızlıkla sonuçlanmıştır.
- Türkiye Komünist Partisi üyeleri sınıfın içerisinde kalarak kendi örgütlerini ve kendilerini korumaya çalışmışlardır.
- Aynı dönem sosyalizme yapılan saldırılara direnen, reel sosyalizmi Marksizm-Leninizm sahiplenen, kurtuluşu sosyalist devrimde gören ve işçi sınıfı partisinin yaratma misyonunu kendine biçen Gelenek dergisi de yasal bir sosyalist parti kurmanın araçlarını oluşturuyordu.
- 06:21Sosyalist Türkiye Partisi'nin Kuruluşu
- TİP'ten 1978 yılında kopan Sosyalist İktidar Çevresi içerisindeki bir grubun çıkardığı Gelenek dergisi, kendisini geleneksel sol kulvarın bir parçası ve temsilcisi olarak görüyor, rüzgarların sosyalizme karşı estiği dönemde rüzgara karşı yol almaya çalışıyordu.
- Geleneğin partileşme çabalarının sonucu 6 Kasım 1992 yılında Sosyalist Türkiye Partisi'nin kurulması oldu.
- Programından ötürü kapatılan parti, yoluna Sosyalist İktidar Partisi olarak devam etti.
- 06:49Sosyalist İktidar Partisi'nin Gelişimi
- Fabrikalarda, okullarda, mahallelerde yürütülen çalışmalarda büyüyen parti, 90'lı yılların sonuna doğru sosyalizmin biricik sesi haline gelmişti.
- 1996 yılında gerçekleştirdiği konferansta uygun koşullar oluştuğunda yoluna ülkenin komünist partisi olarak devam etmek, komünist ismi üzerindeki yasağı kaldırma kararını da almıştı.
- Bu karar 11 Kasım 2001 günü hayata geçirildi ve Ankara'da yapılan olağanüstü kongrede Türkiye Komünist Partisi ismi ilan edildi.
- 07:19TKP'nin Yeniden Ayağa Kalkışı
- 2001'de yasal olarak siyasal sahnesinde dönen Türkiye Komünist Partisi'nde tarihe, TKP'liler de büyük heyecan duymuş ve bu sürecin bir parçası olmuşlardır.
- Partinin 96 yıllık tarihinde çok önemli zorluklar yaşandığını ve büyük başarılar da olduğunu görüyoruz.
- 2001 yılında TKP bayrağı yeniden ayağa kaldırıldığında ülkemizde TKP geleneğini sürdürmek kadar komünist yasağının da kaldırılması hedeflenmişti.
- 08:17TKP'nin Ayrışmaları ve Geleceği
- Partinin belli bir ölçeğe gelen örgütlenmesinin toplumsal bir yaygınlığa ulaşamaması, siyasal bir parti kemiğinin oluşamaması parti içerisinde yeni tartışmalara neden oldu.
- Bu tartışmalar sonucu 2014 yılında örgütsel boyutu, 2015 yılında ise politik ve ideolojik yönleri belirgin olan iki ayrışma yaşandı.
- Türkiye Komünist Partisi'nin güçlü bir siyasal parti olarak yeniden inşasını gündeme almak zorundayız.
- 09:30TKP'nin Yeniden Kuruluşu
- TKP bugün ikinci cumhuriyet koşullarında yeniden kurulmaktadır.
- Gelenekten geleceğe uzanacak parti ancak ve ancak samimi, gerçek ve açık bir zeminde kurulabilir.
- Türkiye Komünist Hareketi bu kesitte kuruluyor ve Türkiye Komünist Partisi bu iddiayı ve iradeyi örgütleyenlerin ellerinde yükselecektir.