Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Dünya Gözüyle" programında Tülin Daloğlu'nun sunuculuğunda, Orhan Akgüz (Orta Doğu Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi) ve diğer konuklar (İlber Ortaylı ve Devlet Bahçeli) yer almaktadır. Program, 6 Şubat'ta yaşanan 7.8 şiddetindeki deprem sonrası Türkiye'deki yapı yıkımlarını ve inşaat mühendisliği konularını ele almaktadır.
- Video, deprem sonrası uluslararası yardımlar ve diplomatik ilişkilerle başlayıp, deprem mühendisliği konusunda uzman görüşlerle devam etmektedir. Konuşmacılar, deprem yıkımlarının sadece depreme değil, yapıların kalitesizliği ve kontrol eksikliğine de bağlanmasını vurgulamaktadır. Ayrıca, bir inşaatın tamamlanması için gerekli olan 41 imzayı gerektiren karmaşık süreç, yapı kayıt belgesi, zemin etüdü, mimari proje ve statik analiz gibi aşamalar detaylı şekilde açıklanmaktadır.
- Programda ayrıca, 1999 depreminden sonra alınan önlemlerin 2005'te nasıl durdurulduğu, deprem riski olan bölgelerde yapı denetiminin önemi, imar affı sorunu ve depremde hasar görmemesi gereken binalar (hastaneler, itfaiye binaları, köprüler, yollar, havaalanları, polis binaları) hakkında bilgiler paylaşılmaktadır. Konuşmacılar, deprem büyüklüğünün 132 atom bombasına denk geldiği bilgisini paylaşırken, trajediden sonra toplumun birlikte çalışması ve algı yönetiminin doğru şekilde yapılması gerektiği mesajını vermektedir.
- Programın Tanıtımı ve Deprem Diplomasisi
- Tülin Daloğlu, programda Orhan Akgüz'ü konuk olarak davet ediyor ve onun Orta Doğu Teknik Üniversitesi'nde yapı ve deprem mühendisliği laboratuvarı öğretim üyesi olduğunu belirtiyor.
- Pazar günü Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Dendias, dün İsrail Dışişleri Bakanı Eli Quenn ve bugün Ermenistan Dışişleri Bakanı Ararat Mirzoyan Türkiye'yi ziyaret ediyor.
- Deprem sonrası komşu ülkelerin Türkiye'ye desteklerini göstermesi "komşu komşunun külüne muhtaç" atasözünü hatırlatıyor ve diplomatik ilişkilerde denge ve uzlaşma önemi vurgulanıyor.
- 03:51Deprem Sonrası Uluslararası Yardım
- Cumhurbaşkanı Erdoğan, Katar'dan yola çıkmaya başlayan 10 bin konteynerın ülke içinden ve dışından yapılacak takviyelerle ihtiyaç sahiplerinin hizmetine verileceğini açıkladı.
- Dünyanın Türkiye için seferber olduğu ve her birine minnet borçlu olunduğu belirtiliyor.
- İspanya ve Fransa gibi ülkeler arama kurtarma ekibi olarak Türkiye'ye yardım etti, ancak koordinasyonsuzluk nedeniyle verimsizlik yaşadıklarını belirterek ülkeden ayrılıyorlar.
- 06:36Deprem Algısı ve Sorumluluk Tartışması
- Program sunucusu, deprem sonrası Türkiye'nin yaşadığı durumun ciddi bir algı yönetimi gerektirdiğini belirtiyor.
- İktidar yönetiminin depremi "asrın felaketi" olarak tanımlaması ve depremin yedi kilometre derinlikte vurduğu, bu yüzden yıkıcı olduğu iddiası eleştiriliyor.
- Depremden etkilenen 10 ilde 13,5 milyon insanın yaşadığı ve etki alanının 1,200 kilometrekare olduğu belirtiliyor.
- 09:43Deprem Mühendisliğinin Görüşü
- Profesör Orhan Akgüz, depremin büyük bir felaket olduğunu kabul ediyor ancak bunun sadece depreme değil, insanların sorumluluğunu da içerdiğini vurguluyor.
- Türkiye'de depremler beklenen risk seviyesinde olduğu için, depremi tek başına suçlamak doğru bir yaklaşım olmadığını belirtiyor.
- Deprem mühendisliği konusunda Türkiye'deki inşaat mühendislerinin çok tecrübeli olduğunu, ancak bunun acılar yaşamadan olacağını belirtiyor.
- 12:01Deprem Sorumluluğu ve Yönetsel Sorunlar
- Müteahhit herhangi bir insan olabilir, yatırımcı da müteahhit olabilir.
- Deprem felaketi bilerek, isteyerek ve tercih ederek yaratılmıştır.
- Deprem 7,70 şiddetinde ve 7 kilometre derinlikte gerçekleşmiştir.
- 13:13Deprem Yönetmelikleri ve Can Güvenliği
- İnaş mühendisliğinde, deprem mühendisliğinde ve yönetmeliklerde can güvenliği kırmızı çizgidir.
- Depremde binanın hasar görmesi kabul edilebilir, ancak can güvenliği sağlanmalıdır.
- Deprem sonrası binadan çıkılması gerekir, toplanma yerlerine gidilmesi gerekir.
- 15:04Deprem Mekanizması ve Derinlik Etkisi
- Deprem, iki tektonik plakanın birbirini itmesi sonucu oluşan gerilmenin kırılmasıyla gerçekleşir.
- Deprem şiddeti, kırılan bölgenin alanıyla ilişkilidir.
- Derinlik, depremin ürettiği ivmenin zemin koşullarına göre değişir.
- Daha derin depremlerde yüzeye gelen ivme kuvvetleri daha azdır.
- 17:15Deprem Yönetmeliklerinin Uygulanması
- Yönetmelikler en kötü ivmeye göre düzenlenir, en yüksek beklenen deprem seviyesi baz alınır.
- Yönetmelikler ekonomik şartlar göz önüne alınarak belirlenir ve bir miktar geçilebilir seviye kabul edilir.
- Bu deprem, tasarım depreminin beklenen en yüksek seviyesinde gerçekleşmiştir.
- 19:11Deprem Bölgesindeki Yapı Sayıları
- Deprem etkilenen illerdeki yapı kayıt belgesi verilmiş bina sayıları paylaşılmıştır.
- Adana'da 59.247, Adıyaman'da 10.629, Diyarbakır'da 14.719, Gaziantep'te 40.224, Hatay'da 56.464, Kahramanmaraş'ta 39.058, Kilis'te 4.897, Malatya'da 22.299, Osmaniye'de 21.117, Şanlıurfa'da 25.521 yapı kayıt belgesi verilmiş.
- İmar barışı ile Hatay'da 205 bin, Kahramanmaraş'ta 144.556, Malatya'da 88.507 vatandaşın sorunu çözülmüştür.
- 21:28Algı Yönetimi ve Yapı Sorumluluğu
- Toplam bina sayısı 294.165 iken yıkılan bina sayısı 7 olarak belirtilmiş, ancak ayakta kalan bina sayısı çok daha fazla.
- Problemi doğru tanımlamazsanız çözümünüz de yanlış olur ve aynı felaketleri defalarca yaşarsınız.
- Yapı kayıt belgesi, yapının belediyede kayıtlı olduğu ve yapısal özelliklerinin (kat sayısı, daire sayısı) belirtildiği bir belgedir.
- 24:41Yapı Yapım Süreci
- Türkiye'de bir yapı yapmak için önce zemin etüdü yapılır, sonra mimar proje çizer ve statikçi projeyi çalıştırır.
- Proje belediyede mimari, statik, elektrik ve mekanik olarak kontrol edildikten sonra ruhsat verilir.
- İnşaat sırasında yapı denetim firmaları projenin doğru uygulanmasını kontrol eder ve inşaat tamamlandıktan sonra iskan almak için tekrar belediyeye başvurulur.
- 29:08Yapı Sorumluluğu ve İmar Affı
- Japonya'da yapı denetim sistemi yoktur çünkü mühendislik ahlakı sayesinde projenin başka şekilde yapılması aklına gelmez.
- Hastanelerde hasar kabul edilmez çünkü depremden sonra kullanılmaları gerekir, Antakya'da 6 hastaneden sadece 1'i şu anda işler halinde.
- İmar affı yapılamaz çünkü aşamaları geçmeyen binalar asla iskan alamaz, almamalıdır.
- 30:47İnşaat Sektöründe Sorumluluklar
- Deprem öldürmüyor, yanlış yapılmış binalar öldürüyor.
- Müteahhit sadece parayı veren kişi olabilir, inşaatın çıkabilmesi için jeoloji, mimar, inşaat, elektrik ve makine mühendisleri gibi birçok uzmanın katılımı gerekiyor.
- Bir inşaatın çıkabilmesi için en az kırk bir imzadan geçmesi gerekiyor, bu nedenle sadece müteahhit değil, devlet kurumları ve belediyelerde de sorumlu kişiler bulunuyor.
- 32:43Sorumlulukların Önemi
- Sadece bir kişiyi günah keçisi yapmak ve sorumluluğu ona atmak kolaycılığa kaçmak ve bundan sonraki felaketleri önlemek yerine zemin hazırlamak demektir.
- Ceza yiyen kişinin yanı sıra, cezayı gören diğerlerinin de bu davranıştan kaçınması için cezaların açıklanması gerekiyor.
- Can güvenliği büyük bir sorumluluktur ve kaybedilen otuz beş bin canın değerini söyleyebilecek birisi yok.
- 34:49İnşaat Mekaniği ve Ekonomisi
- Bir bina temelde taşıyıcı elemanlar (kolon, kiriş, döşeme, perde, temel), taşıyıcı olmayan elemanlar (bölme duvarlar) ve diğer ekipmanlardan oluşur.
- Can güvenliği açısından en kritik olan taşıyıcı elemanların bedeli, toplam proje bedelinin yaklaşık üçte biri (yirmi-lira ile otuz lira arasındadır).
- Bu üçte birinden kar etmeye çalışıldığında felaketler yaşanır.
- 36:34Deprem Sonrası Durum
- Arama kurtarma ekipleri Türkiye'deki durumu gördüklerinde, memleketlerinde olsaydı aynı alanı çok daha kısa sürede açabileceklerini belirtiyorlar.
- Enkazda ana taşıyıcı kolonların betonu çok zayıf ve demir olmayan saf kum olduğu görülüyor, bu durum mucizevi bir şekilde binanın ayakta kalmasını sağlıyor.
- Deprem büyüklüğü, yedi şiddetindeki bir depremün otuz iki atom bombasına denk olduğu belirtiliyor.
- 39:33Depremin Enerjik Gücü ve Sorumluluk
- Yedivirgülyetmiş şiddetindeki deprem, yüzotuziki atom bombasının patlamasına denk bir enerji ortaya çıkarmıştır.
- Deprem felaketin sorumlusu değil, sorumlusu insanlardır; doğru yapılmış yapılar yıkılmaz.
- İnşaat mühendisleri kendi binalarını doğru yapıyorsa, diğer binaları da aynı şekilde yapmalıdırlar.
- 41:13Yapı Kalitesi ve Sorumluluk
- Yapı kontrol edildiğinde ve düzgün yapılmasına önem verildiğinde, binalar sağlam kalır ve hasar olsa bile can kaybına yol açmaz.
- Kalitesiz yapılar ve eksik donatılar, daha önceki depremlerde yıkılan binalarda olduğu gibi, ceza alınmadığı için tekrar görülmektedir.
- İmar affı konusunda da sorumluluk vardır; imar affı verilen binalar yıkıldığında, bu konuda karar veren kişilerin de sorumluluğu vardır.
- 42:47Yapı Tasarımı ve Değişiklikler
- Gaziantep'te ikinci depremde yıkılan bir binada, alt katta dükkana açılmak için iki kolon kesilmiştir.
- Apartmanın alt katında dükkan yapılabilir ancak bunu baştan tasarlamak gerekir, ev olarak tasarlanan binada sonra kolon kesilmemelidir.
- Binanın taşıyıcı kolonlarını kesmek tehlikeli olabilir ve bu durumda binayı boşaltılmalıydı.
- 44:18Deprem Tehlikesi ve Güvenlik
- 1978 yılında Ankara'da bir istinat duvarı yıkıldığında, jandarma yarım saat içinde civarındaki yaklaşık on bina halkını evlerinden çıkarmıştır.
- Antep'te deprem riski yüksek bir ilde, binanın taşıyıcı kolonlarını kesen dükkan sahipleri güvenli hissetmiyor ve mülk sahipleri de bir yere gitme imkanları olmadan orada yaşamak zorunda kalmışlardır.
- Deprem bölgesinde güvenli bina inşa etmek mümkün olsa da, bu durumda risk alınıyor.
- 47:07Deprem Sonrası Algı ve Toplumsal Dayanışma
- Depremde yıkılmayan bina sayısı çok fazla olduğundan, toplumun dayanışması ve yardımseverliği de övülmesi gereken bir yönüdür.
- Deprem olayını sadece trajedi olarak değil, ilmi bir bakış açısıyla da değerlendirmek önemlidir.
- İyi mühendislik hizmeti görmüş, yönetmeliklere uygun yapılmış ve inşaatında hiçbir hata yapılmamış bir bina yıkılmaz, hasar görebilir ama can kaybına yol açmaz.
- 50:55Deprem Ülkesi Türkiye'de Yıkım ve Örgütlenme
- Bir yabancı kanalda, deprem ülkesi olmayan bir Avrupa ülkesi, Türkiye'deki büyük depremi bir felaket olarak tanımlamış ve bu durumdan ders çıkarmış.
- Türkiye'de deprem sonrası organizasyonun nasıl yapıldığına dikkat çekilmiş, yabancı medya bu durumu takip etmiş.
- Türkiye'de "Türk gibi başla, Alman gibi devam ettirir, İngiliz gibi bitir" atasözüyle ifade edildiği gibi, deprem sonrası çalışmalar çok iyi başlamış ancak devam etmemiş.
- 51:42Deprem Vergileri ve Okulların Güvenliği
- 1999 depreminden sonra vergiler koyulmuş ve okulların yıkılmaması için çalışılmış.
- İstanbul'daki okulların risk durumları belirlenmiş ve çocuklar için güvenli olması için güçlendirilmiştir.
- 2003 yılında Bingöl'de depremde yatılı okullar yıkılmış ve öğrenciler kaybedilmiş, bu nedenle okulların yıkılmaması kampanyası Türkiye geneline yayılmaya çalışılmış.
- 52:29Deprem Master Planı ve Uygulanması
- 1999 depreminden sonra hazırlanmış master planın uygulanması için pilot bölge olarak Zeytinburnu ilçesi seçilmiş.
- Zeytinburnu'daki binalar tek tek değerlendirilmiş ve risk grupları belirlenmeye çalışılmış.
- Çok riskli binaların yıkılması veya güçlendirilmesi, orta riskli binaların güçlendirilmesi gerektiği belirlenmiş ancak 2005'te bu çalışmalar durdurulmuş.
- 54:02Bilgi ve Riskli Binaların Tespiti
- 21. yüzyılın en büyük değeri bilgi olarak tanımlanmış ve binaların tek tek tespit edilmesi önemlidir.
- Riskli binaların depremde yıkılıp yıkılmadığı gözlemlenmiş ve bu bilgiye ders çıkarmak gerekir.
- Deprem sonrası hastanelerin, itfaiye binalarının, ulaşım yapılarının (yollar, köprüler, havaalanları) ve polis binalarının hasar görmemesi gerektiği vurgulanmıştır.
- 56:12Deprem Ülkesi Olmanın Önemi
- Türkiye deprem ülkesi olduğu için depremin olması normal bir olaydır, depremin olmaması sorun olabilir.
- Deprem sonrası yas süreci bittikten sonra sayfayı nasıl çevireceğimiz önemlidir.
- Program, bilim insanlarıyla konuşarak bilgi odaklı devam edecek ve manipülasyonlardan uzak kalacak.