Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Türkiye'nin siyasi tarihini anlatan bir belgesel veya eğitim içeriğidir. Konuşmacı, Kürt siyasetinin Türk meclisine girişi ve Türkiye'nin demokratikleşme süreci hakkında bilgi vermektedir.
- Video, 12 Eylül 1980 darbesinden sonra normalleşme süreci, Kürt siyasetinin iki farklı damarı, 1990'larda Kürt milletvekillerinin meclise girişi, HEP (Halk Emek Partisi) ve PKK gibi siyasi örgütlerin tarihsel gelişimi kronolojik olarak anlatmaktadır. İçerikte, 1992 yemin krizi, HEP'in kapatılması, Leyla Zana ve diğer milletvekillerinin durumu, 1999'da Abdullah Öcalan'ın yakalanması ve 2004'teki Latifçilik paketi gibi önemli olaylar ele alınmaktadır.
- Videoda ayrıca, Kürt siyasetinin Türk meclisine girişi sürecindeki zorluklar, Avrupa Birliği'ne katılım süreci ve bununla ilişkili devlet içindeki çatışmalar, Leyla Zana ve arkadaşlarının 15 yıl hapis cezası alması gibi önemli tarihsel olaylar detaylandırılmaktadır. Video, Türkiye'nin geleceği için "kalıcı barış için, Türkiye'yi güzelleştirmek için, çağdaş medeniyet seviyesine çıkarmak için var güçleriyle çalışacak" ifadesiyle sonlanmaktadır.
- 00:02Kürt Siyasetinin Türk Meclisine Giriş
- Kürt siyaseti Türk meclisine girdi ve ardından türkiyelileşmeye başladı.
- 12 Eylül 1980 darbesinden sonra normalleşme adımları birkaç yıl içerisinde atılmıştı.
- Darbeciler Kasım 1983'te bazı partilerin kurulmasına izin verdi.
- 00:34Kürt Siyasetinin Meclis Yolculuğu
- Kürt yapılanmalarının çoğu darbeyle birlikte Kürdistan'ın kuzeyini terk etmişti.
- Sivil siyaset içindeki aktörler ikiye ayrılmıştı: baskıdan sonra köşesine çekilenler ve meclise girmek için çabalayanlar.
- SODEP (Sosyal Demokrat Halkçı Parti) Kürtlerin yoğunlaştığı partilerden biriydi ve Kürt siyasetinin kontrol altında tutulması için açılan bir alan olarak görülüyordu.
- 01:17PKK'nın Silahlı Mücadelesi ve Avrupa Birliği İlişkileri
- 1984 Ağustos ayında PKK, Eruh ve Şemdinli'deki eylemlerle silahlı mücadeleye başladığını duyurdu.
- 1987'de Türkiye, Avrupa Birliği'ne tam üyelik için başvurdu.
- Bu durumdan Avrupa Birliği içindeki Türkiye karşıtları ve Türkiye devleti içindeki AB karşıtları rahatsızdı.
- 02:24Kürt Siyasetindeki Çatışmalar
- Türkiye'deki AB karşıtları, Avrupa tarzı demokrasiye gidildiğinde Türkiye'nin bölüneceğini ve Kürdistan'ın ayrılacağını biliyorlardı.
- Kürt siyasetinde Osmanlı'dan bu yana iki temel damar vardır: Kürtleri hakim devletlerle bir arada tutup bütünleştirmek isteyenler ve Kürtler için bağımsız bir devlet isteyenler.
- Darbe sonrası Kürt siyasetinin içindeki ayrılıkçı, bağımsızlıkçı damar hızlı bir şekilde kendisini açığa çıkarıyordu.
- 04:27Kürdistan'da Şiddetin Artması ve Sonuçları
- Biri Kürdistan'da şiddetin tırmanması için üstlerine düşeni yapanlar, diğeri bölünmenin önüne geçen Türk derin devleti vardı.
- Avrupa Birliği içinde yer alan bazı devletler, Kürdistan'da şiddetin artması sayesinde Türkiye'nin aşamayacağı bir Kürt sorunu yaratabilirdi.
- Şiddet arttığı için Türkiye demokratikleşme adımları atamayacaktı ve Avrupa Birliği'ne giremeyecekti.
- 05:13Kürtlerin Sessizliği ve Devletin Stratejisi
- 1938 Dersim bağımsızlıkçı hareketi sonrası Kürtler sessizliğe gömülmüştür.
- Kürt hareketinin gücü ve toplum içindeki etkisi budanmış olacaktı.
- Türkiye, Kürtlere yönelik ağır hak ihlalleri gerçekleştirirken PKK güçleniyordu.
- 06:34Kürtlerin Meclis Yolculuğu
- Halepçe katliamı olmuştu ve Kürtler zor zamanlardan geçiyordu.
- Türkiye her yönüyle Kürtleri kontrol altında tutmak ve onları kendi politik geleceği açısından kanalize etmek istiyordu.
- 1989'da Paris'te düzenlenen "Kürt Ulusal Kimliği ve İnsan Hakları" konferansına katılan yedi Kürt milletvekili CHP'den ihraç edildi.
- 09:11HEP'nin Kuruluşu ve Kürt Siyaseti
- 7 Haziran 1990'da Halkın Emek Partisi (HEP) kuruldu ve parti aslında bir Kürt konsepsi olarak kurulmuştu.
- PKK, partinin kurulmasına şiddetle karşı çıkmasına rağmen, daha sonra parti özellikle PKK kadrolarının yoğun etkisine girecekti.
- Partinin ambleminde 12 ışıklı güneş formu, sol el ve ortada bir gül vardı.
- 10:23Kürt Milletvekilleri ve Meclis Yolculuğu
- 8 Temmuz 1991'de Diyarbakır il başkanı Vedat Aydın'ın tarandığı olayda resmi rakamlar 3 olsa da gerçekte 23 kişi öldürüldü.
- HEP seçimlerde Kürt illerindeki teşkilatlarını kaybettiği için ağır bir yenilgi alacaklardı.
- Kürt kimliğini esas alan milletvekilleri Türk meclisi'ne ayak basmışlardı.
- 11:40Kürt Milletvekillerinin Yemin Töreni
- Yemin töreni 6 Kasım'daydı fakat bir gün öncesinde 5 Kasım 1991'de hapşerlik anayasa ve yasalar düzeyinde kabul edilmeliydi.
- Kürt ulusal sorunu ve çözümü bütün boyutlarıyla mecliste tartışılmalıydı.
- Leyla Zana, Türk meclisi'ne başına bağladığına inanmıyordu ve yemin töreninde "sözümü geri alıyorum" diyerek devletin varlığı ve bağımsızlığını tanımamıştı.
- 14:44HEP ve Yargı Süreci
- Erdal İnönü HEP liderliğindeki 21 vekilden 18'in SHP'ye geçmesiyle yemin krizi yaşanmış ve 1992 nevroz olayları yaşanmıştır.
- 3 Temmuz 1992'de Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından HEP'in devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü bozma suçlamasıyla dava açılmıştır.
- 14 Temmuz 1993'te HEP kapatılmış, eski HEP Genel Başkanı TBMM Meclisi Başkanı dava açılan tarihten iki gün sonra düşmemiş, Zana ve arkadaşları ise 15'er yıl hapis cezasına çarpmıştır.
- 15:26PKK ve Türkiye-AB İlişkileri
- 9 Şubat 1999'da PKK lideri Öcalan bir operasyonla Türkiye'ye getirilmiştir.
- Latiflikleşme paketi ve sonrasında gelen Türkiye-AB ilişkileri gereği 2004'te hapisten çıkmışlardır.
- Çıkışları sırasında "Kalıcı barış için, Türkiye'yi güzelleştirmek için, çağdaş medeniyet seviyesine çıkarmak için var güçleriyle çalışacak" sözü vermişlerdir.