• Buradasın

    Türkiye'de Akademik Özgürlük Durumu: OHAL Dönemi Araştırması

    youtube.com/watch?v=nDlR0Vl2uqA

    Yapay zekadan makale özeti

    • Bu video, İnsan Hakları Okulu tarafından gerçekleştirilen bir akademik özgürlük araştırması sunumudur. Konuşmacı, OHAL döneminde Türkiye'deki akademik özgürlük durumunu inceleyen kapsamlı bir araştırma projesinin sonuçlarını paylaşıyor.
    • Sunum, Haziran-Aralık 2018 döneminde 54 üniversiteye 13 ilde ulaşılarak yapılan 422 anket ve 30 derinlemesine görüşme sonuçlarını içermektedir. Araştırmada akademik özgürlüğün, özerkliğin ve iş güvencesinin durumu ölçülerek, akademisyenlerin ve öğrencilerin yaşadığı baskılar, sansür, otoSansür ve tehditler detaylı şekilde ele alınmaktadır.
    • Araştırma sonuçlarına göre, akademisyenlerin %50-54'ünün yayınlarında ve akademik etkinliklerde özgür hissetmediği, %6'sının araştırma projelerinin durdurulduğu, %12'sinin çalışma alanlarını değiştirdiği belirtilmektedir. Ayrıca, %60'ının iş güvencelerinin azaldığını hissettiği, %43'ünün üstlerine karşı savunmasız hissettiği ve %20'sinin mobbinge uğradığı tespit edilmiştir. OHAL döneminde 135-144 kişinin KHK'larla ihraç edildiği, 15 vakıf üniversitesinin kapatıldığı ve OYP programının feshedilmesiyle 1370 öğretim elemanının iş güvencesinin kaybedildiği de raporda yer almaktadır.
    00:14Akademik Özgürlük Araştırması Hakkında Giriş
    • Konuşmacı, Türkiye'de akademik özgürlüğün durumunu anlatmak için "Güvercin Ürkekliği" başlığıyla bir konuşma yapacağını belirtiyor.
    • İnsan Hakları Okulu, OHAL döneminde Türkiye'deki akademik özgürlüğün tablosunu ortaya çıkarmak için bir araştırma gerçekleştirmiştir.
    • Haziran-Aralık 2018 döneminde sosyal ve beşeri bilimler, eğitim bilimleri ve güzel sanatlar alanındaki akademisyenlerle yüz yüze anketler ve derinlemesine görüşmeler yapılmıştır.
    01:42Araştırma Yöntemi ve Örneklem
    • Araştırma, 13 il bölgesel dağılımı dikkate alarak seçilmiş olup, hedef 500 anket olmasına rağmen 422 kişiyle (311 akademisyen, 91 öğrenci) anket ve 30 yarı yapılandırılmış derinlemesine görüşme yapılmıştır.
    • İl ve üniversitelerin seçilmesinde akademisyen ve öğrenci ağırlığına göre kotalama yapılmış, İstanbul en çok gidilen şehir olmuştur.
    • Araştırmada "kartopu kotalı örneklem" yöntemi kullanılmış, araştırmacılar çoğunlukla tanıdıkları veya tanıdıkları tanıyanlarıyla bağlantı kurmaya çalışmıştır.
    05:23Araştırma Çerçevesi ve Soru Kılavuzu
    • Akademik özgürlük, akademisyenlerin ve öğrencilerin ders, araştırma, yayın, etkinlik gibi akademik faaliyetlerde özgür olmaları olarak tanımlanmıştır.
    • Araştırmada akademik özgürlük, akademik özerklik ve iş güvencesi/sendikal hakları üç alan üzerinden ölçülmüştür.
    • Araştırma İstanbul, Ankara, İzmir, Eskişehir, Erzurum, Adana, Samsun, Mersin, Van, Diyarbakır, Çanakkale ve Tekirdağ'da gerçekleştirilmiştir.
    09:44Araştırma Sürecinde Karşılaşılan Zorluklar
    • Akademisyenlerin anketi doldururken demografik verileri aktarmaktaki çekinmesi, OHAL koşullarında yaşanan güvercin ürkekliğinin bir göstergesidir.
    • Birçok akademisyen kampüste anket doldurmak yerine okul dışında görüşmeyi talep etmiş, görüşmeyi sürekli ertelemişlerdir.
    • Araştırma görevlileri en az sıkıntı yaşamış, profesörler ise anket görüşmelerini kabul etmede zorlanmışlardır.
    12:39Araştırma Sonuçları
    • OHAL döneminde ve etkisinin sürdüğü 2018 yılına kadar üniversitelerde akademik özgürlük baskılı ve sansürlü bir durumdadır.
    • Araştırmada görüldüğü üzere üniversiteler akademik özgürlüğü tanımıyor ve akademisyenler ders verirken özgür değildir.
    • Öğrenciler akademik özgürlüğün önündeki en temel bariyerlerden ve risk unsurlarından birine dönüşmüş durumdadır.
    13:28Akademik Özgürlüğün Durumu
    • Akademik yayınlar baskı, sansür ve otosansür kıskacında, akademik etkinlikler riskli bir alan haline gelmiştir.
    • Araştırma yapmanın önünde önemli engeller var ve akademik alan ciddi bir daralma durumunda.
    • Akademi tabularla malul olup, çok sayıda tabusu ve hassas konusu vardır, dolayısıyla sınırlanan çalışma alanları bulunmaktadır.
    14:07Üniversitelerin Akademik Özgürlük Tanımama Durumu
    • 54 üniversitede yapılan ankette, %23'ü akademisyenlerin üniversitelerinin akademik özgürlük bildirisinin tarafı olmadığını, %58'ini ise hiçbir bilgim olmadığını belirtmiştir.
    • Sadece %3'ü üniversitelerinin akademik özgürlük bildirisinin tarafı olduğunu, ve sadece bir akademisyen kendisine akademik özgürlüklerle ilgili bilgi verildiğini söylemiştir.
    • Magna Carta Üniversitesi belgesine Türkiye'den 35 üniversite onay vermiş, ancak bu üniversitelerin %18'inde yapılan ankette sadece %5'i üniversitelerinin bu belgenin tarafı olduğunu, %19'u ise hak ihlalinde başvuracak bir birim olduğunu belirtmiştir.
    17:41Akademisyenlerin Derslerdeki Deneyimleri
    • Akademisyenlerin %34'ü ders içeriğini oluştururken kendisini tehdit ve baskı altında hissettiğini, %34'ü de hassas konulara girmemeye çalıştığını belirtmiştir.
    • %48'lik oranla akademisyenler derslerini istediğim gibi yürütebildiğini söylemiş, yani her iki akademisyenden biri ders hazırlamada baskı altında hissetmektedir.
    • Her on akademisyenden biri ders içeriği nedeniyle şikayet edilmiş, dersi nedeniyle yerel, ulusal ve sosyal medyada hedef gösterilmiş, %3'ünün dersleri YÖK müfettişleri tarafından denetlenmiş, %2'sinin dersleri kapatılmıştır.
    19:42Öğrencilerin Rolü ve Akademik Özgürlüğün Engelleri
    • Akademisyenlerin en az üstlerindeki iktidar kademeleri kadar akademik özgürlük konusunda cebelleşmek zorunda kaldıkları diğer kategori öğrencilerdir.
    • Öğrencilerin %28'i OHAL döneminde bir hocayı şikayet ettiğini, %33'ü ise şikayet eden birini tanıdığını belirtmiştir.
    • Öğrencilerin ses kaydı alarak basına ve yönetime sızdırması, provoke edici sorular sorarak konuşmaya zorlanması, sosyal medyada tehdit etmesi gibi davranışları akademik özgürlüğün önüne geçmektedir.
    24:00Akademisyenlerin Karşılaştıkları İhtiyaçlar
    • Akademisyenler ders içeriğini ayarlayıp, tehlikeli olabilecek şeyleri temizlediklerini belirtirken, öğrencilerin soruları nedeniyle bile şikayet edilebileceklerini ifade etmektedir.
    • Öğrenciler kapıya çarpı atmaktan alttan tehdit mektubu yollamaya, şikayet etmekten sosyal medya aracılığıyla ulaşıp mesaj atmaya kadar geniş bir tehdit kaynağı haline gelmiştir.
    • Akademisyenlerin dersler açılmaması veya ertelenmesi gibi somut sonuçlar yaşanmaktadır.
    26:25Eğitim Alanında OtoSansür
    • OHAL ilanından sonra eğitim-öğretim döneminde etnik tiyatro dersi kapatılıyor, özellikle yabancı diller bölümüne ait olan bu dersin konuları ülkenin etnik sorunlarına odaklanıyor.
    • Ders kaynakları değiştiriliyor, hassas konular çıkarılıyor ve güncel sorunlar ele alınmamaya çalışılıyor.
    • Akademisyenler güncel meseleler dersinde bile güncel konulara girmeden özetleyici bir yaklaşım benimsemek zorunda kalıyor, böylece ciddi bir otoSansür yaşanıyor.
    28:42Akademik Yayınlar ve Baskı
    • Akademik yayınlarda özgürlük hissi azalmış durumda; her iki akademisyenden biri (%54) yayınlarında görüş ve bilgi paylaşırken özgür hissetmediğini belirtiyor.
    • Akademik yayınların bazı bölümlerinin çıkarması istendiği (%5) ve kitapların basılmaması durumları (%3) yaşanıyor.
    • Akademisyenler hassas ve sakıncalı konulara girmemeye çalışıyor, bu durum akademik etkinliklerde daha da belirginleşiyor.
    30:34Akademik Etkinliklerde Kişisel Güvenlik
    • Üniversitede akademisyenler öğrencileriyle rahat hissetmiyor, öğrenciler denetleme, kontrol ve şikayet merkezi haline gelmiş durumda.
    • İhbar kültürü yayılmış durumda, hocalar ve yöneticiler birbirlerini şikayet ediyor.
    • Akademisyenler meslektaşlarına güvenmiyor, tanımadıkları kişilerin karşısına çıkıp hassas konularda sunum yapmakta endişe duyuyorlar.
    32:29Akademik Etkinliklerde Özgürlük Sorunu
    • Akademisyenlerin %57'si konferans, toplantı ve seminer gibi etkinliklerde özgür olmadığını, %21'i ise kararsız olduğunu belirtiyor.
    • Akademisyenlerin %32'si bu etkinliklere katılmamaya çalışıyor, bazıları ise hiç gitmeyi tercih ediyor.
    • Akademisyenlerin %6'sının araştırma projesi durdurulmuş, iptal edilmiş veya reddedilmiş, %3'üne arşiv ve kütüphane erişiminde zorluklar çıkarılmış.
    34:49Tezler ve Çalışma Alanları
    • Akademisyenlerin %33'ü öğrencilerinin tezlerinde hassas konulara girmemesine dikkat ettiğini, %26'sı ise kararsız olduğunu belirtiyor.
    • Akademisyenlerin %12'si baskılar nedeniyle çalışma konularını değiştirmeye karar verdiğini, %18'i ise bunu düşündüğünü söylüyor.
    • Hassas konular arasında Ermeni meselesi, Kürt sorunu, toplumsal cinsiyet alanı, din, iktidar eleştirisi, evrim teorisi ve Kemalizm-Atatürk eleştirisi yer alıyor.
    38:06Akademik Faaliyetlerdeki Sorunlar
    • Akademisyenler konulara girmiyor, çalışma konularını değiştiriyor, yayın yapmıyor veya erteliyor.
    • İnsanlar toplantılara katılmamaya çalışıyor, araştırma adını değiştiriyor ve yayın başlıklarını toparlıyor.
    • Yabancı yayın yapmak tercih ediliyor çünkü radara girmesi daha uzun sürüyor ve editör hakimiyeti daha az.
    40:37Sosyal Medyada Ürkeklik
    • Akademisyenlerin üçte biri sosyal medyayı kullanmaktan vazgeçmiş.
    • Yüzde altmışüç'ü görüş bilgi paylaşmaktan çekiniyor, yüzde yetmişüç'ü paylaşım miktarını azaltmış.
    • Yüzde seksendört'ü sosyal medyada paylaşım yapacağı zaman başıma bir şey geleceğinden endişe ediyor.
    41:49İş Güvencesi ve Çalışma Koşulları
    • Akademisyenler ihraç edilme, güvenlik soruşturması açılma ve idari soruşturma tehlikesiyle karşı karşıya.
    • Keyfi yönetenlerle muhatap olmak zorunda, mobbing baskısı devam ediyor.
    • Akademisyenler can güvenliğinden endişeliyor ve sendikal örgütlenme hakları baskı altında.
    43:18Oval Dönemde Yaşananlar
    • Oval döneminde KHK'larla ihraç edilme, üniversitelerin kapatılması ve güvenlik soruşturmalarıyla eğitim alanına baskı yapıldı.
    • Toplamda 135-144 kişi KHK'larla ihraç edilmiş, bunun yüzde kırkyedi'si eğitim alanında.
    • Yedibinüçyüzoniki kişi doğrudan KHK'larla ihraç edilmiş, onbeş vakıf üniversitesi kapatılmış.
    44:54ÖYP Programının İptali
    • Onüçbinyediyüz kişinin bağlı olduğu ÖYP programı bir gecede feshedildi.
    • Akademisyenlerin doktora eğitimleri, zorunlu hizmetleri ve iş güvenceleri tehlikeye girdi.
    • 2016 yılında Türkiye'de 153 bin akademisyenden yaklaşık yüzde onbeşi (her altı akademisyenden biri) bu duruma maruz kaldı.
    46:22Akademisyenlerin İş Güvencesi Sorunları
    • Akademisyenlerin iş güvencesi konusunda ciddi sorunlar yaşıyor; %60'ı iş güvencelerinin azaldığını hissediyor, %12'si iş akdinin yenilenmesinde sorunlar yaşadığını belirtiyor.
    • Anket sonuçlarına göre, %50'den fazlası işini kaybetme korkusu yaşıyor, yarıya yakını ihraç edilme korkusu taşıyor.
    • Akademisyenlerin %7'si doğrudan işten atılmakla tehdit ediliyor, %8'i OHAL döneminde işten çıkarılmış veya ihraç edilmiş, %5'i ise iş akdinin yenilenmemiş durumda.
    48:23Akademisyenlerin Yaşadığı Baskılar
    • Akademisyenlerin %43'ü üstlerine karşı kendilerini savunmasız hissediyor ve %43'ü idari soruşturma açılacağı endişesi taşıyor.
    • Akademisyenlerin en çok tekrarlanan şikayetleri KHK'larla ihraç edilip işten çıkarılması.
    • Performans kriterleri de ciddi bir baskı unsuru olarak karşımıza çıkıyor; %45'inde yenilenen kriterlerin ağırlaşması ve %46'sı iş yükünün arttığını düşünüyor.
    50:31Mobbing ve Can Güvenliği Sorunları
    • Akademisyenlerin %20'si hem OHAL öncesinde hem de OHAL döneminde mobbingle karşı karşıya kalmış.
    • 2016-2018 yılları arasında akademisyenlerin %20'si politik görüşleri, ders içerikleri, yayınlarının niteliği nedeniyle mobbinge uğramış.
    • Devlet üniversitelerinde mobbing daha fazla (%20-12 aralığındaki fark), kadınlar daha çok mobbinge uğruyor ve en çok araştırma görevlileri ve doktor öğretim üyeleri mobbinge maruz kalıyor.
    54:43Can Güvenliği Endişeleri
    • Görüşülen her on akademisyenden biri can güvenliğinden endişe etmiş, %9'u doğrudan hedef gösterildiğini, medyada adının geçtiğini belirtmiş.
    • Akademisyenlerin %30'u kişisel olarak tehdit altında hissetmiş, tehditlerin ilk sırayı politikacılar, tanınmayan kişiler ve öğrenciler almış.
    • %50'lik bir oranda sendikadan istifa edilmiş veya sendika değişikliği yapılmış, akademisyenlerin çalışma alanlarında baskılar nedeniyle istifa etme durumları artmış.
    57:58Akademik Kadro Güvenliği ve Güvensizleşme
    • Konuk akademisyenler, başka bir üniversiteden gelmeyen, on aylık konuk araştırmacılar olarak değerlendiriliyor ve üniversitenin misafiri olarak kabul ediliyorlar.
    • Özel üniversitelerde ve devlet üniversitelerinde 50/50 meselesi ve kısa aralıklı sözleşmelerin yenilenmesiyle esnek, güvencesiz kadrolar oluşturuluyor.
    • O halin getirdiği sonuç hiçbir kadro güvenceli değil, profesör bile bir gecede KYK ile işten çıkarılabilir ve YÖK KHK ile işten çıkarabilir.
    59:47Güvensizliğin Etkileri ve Biat Kültürü
    • Doçentler ve profesörler artık o üniversitede doçent olmak daha zor çünkü üniversitede o kadroyu açmak zorunda kalıyor.
    • O hal, prekaryalama (güvensizleştirme) ciddi boyutlarda artırmakla birlikte, piniantalizm (biat etme) ve yat kültürünü de artırdı.
    • Performans kriterlerinin değişmesi ve geleceksizliğin artması içinde, biat kültürü reçete olarak sunuluyor; kişisel ilişkiler zincirine bağlı kalınca performans kriterlerini dolaşmak mümkün oluyor.
    1:02:53Rektörlerin Doğrudan Atanması ve Yönetim Katılımı
    • Rektörlerin doğrudan atanması üniversitedeki katılım ve söz söyleme imkanlarını akademisyenlerin elinden alıyor.
    • Üniversiteyle karar alma sürecine katılabilme oranı %35'ten %28'e, fakültede %49'dan %44'e, bölümde %66'dan %63'e düşüyor.
    • Akademik jürilerin oluşturulmasında ve öğrencilerin tezlerinin geçirilmesinde baskılar yaşanıyor.
    1:04:29Akademik Özgürlüklerin İhlali
    • En kırılgan konumda olanlar muhalif görüştü, hassas konuları çalışanlar, dini inançları farklı olan azınlıklar ve kadınlar.
    • Akademik özgürlüklerin ihlal edildiği nedenler arasında %42'si politik görüşler, %27'si çalışma alanı, %21'i görüş bildirdiği için, %17'si cinsiyeti ve %11'i cinsel kimliği nedeniyle.
    • %85'i doğrudan akademik özgürlüklerde ihlal yaşamadıkları halde, yaşayan birini tanıdıklarını belirtiyorlar.
    1:06:05Öğrencilerin Durumu
    • Öğrenciler lisansüstü giriş sınavlarına güvenmiyor, derslerde ve kampüslerde kendilerini ifade edemediklerini söylüyorlar.
    • Ödev yaparken ve tez araştırmalarında baskı altındalar, kampüste güvende hissetmediklerini dile getiriyorlar.
    • 181 öğrenciyle yapılan görüşmede 91'i sadece öğrenci, 90'u yüksek lisans ve doktora yapan araştırmacılar oluşuyor.
    1:07:43Lisansüstü Eğitimde Akademik Özgürlük Sorunları
    • Lisansüstü programlara başvuran öğrencilerin yaklaşık yüzde sekiz'i sınavlarda politik görüşlerini, etnik kökenini, dini inancını, cinsel yönelimini ve engelliğini sorgulayan sorularla karşılaşmaktadır.
    • Öğrencilerin akademik özgürlüğünün ihlal edildiğini düşünenlerin oranı yüzde kırksekiz olarak belirlenmiştir.
    • Öğrencilerin akademisyen olmak isteyenlerinin oranı, OHAL döneminde yüzde doksanbir'den yüzde yetmişyedi'ye düşmüştür.
    1:09:45Akademik Özgürlük İhlalleri
    • Öğrencilerin kampüste görüşlerini özgürce ifade edebildikleri oranının yüzde kırkdört'ten yüzde ellidokuz'a yükseldiği belirtilmiştir.
    • Öğrencilerin ders seçimlerinde telkinler aldıkları oranının yüzde üç'ten yüzde dokuza çıkmıştır.
    • Öğrencilerin derslerde sakıncalı konulara değinmemeye çalıştıkları oranının yüzde kırkyedi olarak belirlenmiştir.
    1:11:38Akademik Çalışmalarda Baskı
    • Öğrencilerin ödevler ve tezlerde sakıncalı konulara girmemeye çalıştıkları oranının yüzde seksenbeş olarak belirlenmiştir.
    • Öğrencilerin düşük puan aldıklarını düşündükleri oranının yüzde onbir olarak belirlenmiştir.
    • Tez danışmanlığını değiştirmek zorunda kalmış öğrencilerin oranı yüzde sekiz olarak belirlenmiştir.
    1:14:07Tehditler ve Çözüm Önerileri
    • Öğrencilerin yüzde otuziki'si doğrudan veya dolaylı olarak tehdit altında hissettiğini belirtmiştir.
    • Tehditlerin kaynaklarının kurum yöneticileri, güvenlik güçleri, akademisyenler ve öğrenciler arasında dağıldığı tespit edilmiştir.
    • Araştırmacılar, akademisyenlerin görevlerini ahlaki bir şekilde sürdürmeleri ve dışarıya gözlerini kapatmamaları gerektiğini vurgulamıştır.
    1:21:32Tutunma ve Değerler
    • Buraları tamamen bırakmamak ve tutunmak gerekiyor.
    • Tutunduğumuz yerde iş ahlakımızı ve insanlık onurumuzu kaybetmeden tutunmaya çalışmak önemli.

    Yanıtı değerlendir

  • Yazeka sinir ağı makaleleri veya videoları özetliyor