Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan sosyal bilgiler dersi formatındadır. Eğitimci, temel hak ve özgürlükler konusunu bitirdikten sonra cumhuriyetin temel organlarına geçiş yapmaktadır.
- Video, Türkiye Cumhuriyeti'nin üç temel organını (yasama, yürütme ve yargı) ele almaktadır. Özellikle yasama organı üzerinde durularak, meclisin yapısı, milletvekili sayısı, seçim dönemleri (genel ve ara seçimler) ve seçim sistemi detaylı şekilde açıklanmaktadır. İçerik, 2017 değişikliğiyle birlikte cumhurbaşkanı ve TBMM seçimlerinin aynı gün yapılması, beş yılda bir yapılması, geriye bırakma ve erken seçim gibi konuları kapsamaktadır.
- Video, ara seçimin ne olduğu, hangi durumlarda yapıldığı ve kuralları hakkında bilgi vererek yasama kısmının ilk bölümünü sonlandırmaktadır. Ayrıca, ara seçimin üç temel kuralı ve iki istisnası detaylı şekilde açıklanmaktadır. Video, sınavlarda çıkabilecek soru tiplerini de içermektedir.
- 00:24Cumhuriyetin Temel Organları
- Cumhuriyetin temel organları yasama, yürütme ve yargı olup, bu konular soru kaçırmamak gereken önemli konulardır.
- Yasama organı (Meclis) kural koyar, norm oluşturur ve ana normları belirler.
- Yürütme organı (Cumhurbaşkanı) Meclisin koyduğu kuralları maddi yaşama aktarır ve uygular.
- 02:36Yasa Yapma Yetkisinin Özellikleri
- Meclisin yasa yapma yetkisinin özellikleri: aslilik, devredilmezlik ve süreklilik olmak üzere üçtür.
- Aslilik, bir konuda ilk kuralı Meclis'in koyabilmesidir; diğer kurallar Meclis'in koyduğu kanunlara göre yapılır.
- Devredilmezlik, yasa yapma yetkisinin sadece Meclise ait olması ve başkalarına devredilememesi demektir.
- Süreklilik, Meclisin kanun yapma gücünün herhangi bir süreyle sınırlanmamış olmasıdır.
- 07:25Meclisin Yapısı ve Seçimleri
- Meclis 600 milletvekilinden oluşmaktadır ve bu sayı anayasa değişikliğiyle belirlenir.
- Hangi ilden kaç milletvekili çıkacağı Yüksek Seçim Kurulu tarafından belirlenir.
- Meclis seçimleri iki şekilde olabilir: tüm ülkede tüm milletvekillerinin seçilmesi olan genel seçimler ve sadece bazı illerde bazı milletvekillerinin seçilmesi olan ara seçimler.
- 10:21Seçimlerin Normal Düzeni
- TBMM meclisi seçimi ile Cumhurbaşkanı seçimi 2017 değişikliğiyle aynı gün yapılacak ve beş yılda bir gerçekleştirilecek.
- Seçimde iki pusula verilir: biri siyasi partilere, diğeri Cumhurbaşkanı adaylarına oy kullanmak için kullanılır ve aynı zarfa koyularak sandığa atılır.
- Süresi biten milletvekili dilediği kadar yeniden seçilebilir, Cumhurbaşkanı ise yüzde elli artı bir oy alması gerekir, alamazsa iki hafta sonra sadece Cumhurbaşkanı için tekrar seçim yapılır.
- 12:41Seçimlerin Geriye Bırakılması
- Seçimler sadece savaş sebebiyle bir yıl geriye bırakılabilir ve bu kararı sadece Türkiye Büyük Millet Meclisi verebilir.
- Tarihimizde 1922'de Kurtuluş Savaşı nedeniyle seçimler ertelenmiş, 1922'den 1923'e ertelenmiştir.
- Savaş devam ederse geriye bırakma kararı her seferinde aynı usulde tekrarlanır.
- 13:45Erken Seçimler
- Erken seçim, beş yıllık süre dolmadan yapılan seçimdir ve anayasaya göre iki organ (TBMM ve Cumhurbaşkanı) erken seçime karar verebilir.
- Meclis erken seçim kararı vermesi için üye tam sayısının en az beşte üçünün (360 milletvekili) evet oyu gerekiyor.
- Meclis erken seçime giderse Cumhurbaşkanı'nın seçimi de yenilenir, ancak Cumhurbaşkanı ikinci dönemindeyken Meclis erken seçime giderse, Cumhurbaşkanı üçüncü kez de aday olabilir.
- 16:41Erken Seçimlerde Önemli Sayılar
- Erken seçim için en az 360 milletvekili oyu gerekiyor.
- Af kanunu için de en az 360 milletvekili oyu gerekiyor.
- Anayasanın değiştirilmesi için de en az 360 milletvekili oyu gerekiyor.
- 17:45Cumhurbaşkanı'nın Erken Seçim Yetkisi
- Cumhurbaşkanı dilediği zaman erken seçim kararı verebilir, ancak bu durumda kendi seçimi de yenilenir.
- Cumhurbaşkanı hakkında soruşturma açılmasına karar verilen durumda erken seçim kararı veremez.
- Normal dönemde seçimler üç şekilde olabilir: normal, geriye bırakma ve erken seçim.
- 20:54Ara Seçimlerin Tanımı ve Temel Kuralları
- Ara seçimler, boşalan illerde boşalan üyelikler için gidilen seçimlerdir.
- Her yasama döneminde (beş yılda) ancak bir kez ara seçime gidilebilir.
- Genel seçimlerden otuz ay geçmeden ve genel seçimlere son bir yıl kala ara seçime gidilemez.
- 23:09Ara Seçimlerin İstisnaları
- Meclis üye tam sayısında yüzde beş ve üzeri eksilme olursa, üç ay içinde ara seçime gidilmesi zorunludur.
- Son bir yıl kala yüzde beş ve üzeri eksilme olsa bile ara seçime gidilemez.
- Bir ilde veya seçim çevresinde hiç üye kalmazsa, son koltuk boşaldıktan itibaren doksan gün sonraki ilk pazar günü ara seçime gidilmesi zorunludur.
- 25:48Ara Seçimlerin Özeti
- Ara seçimler, maksimum üyeliklerindeki eksilmeleri tamamlamak için sadece o eksikliklerin olduğu illerde girilen seçimlerdir.
- Ara seçimlerin üç temel kuralı vardır: her yasama döneminde bir kez, genel seçimlerden otuz ay sonra ve genel seçimlere son bir yıl kala gidilemez.
- İki istisna vardır: yüzde beş ve üzeri eksilme durumunda üç ay içinde gidilmesi zorunlu ve bir ilde hiç üye kalmadığında doksan gün sonraki ilk pazar günü gidilmesi zorunlu.