Buradasın
Türkiye'nin Coğrafi Yapısı ve Fiziki Özellikleri Eğitim Videosu
youtube.com/watch?v=6HmB8lmst1AYapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmenin KPSS sınavına hazırlanan öğrencilere Türkiye'nin coğrafi yapısı ve fiziki özellikleri hakkında bilgi verdiği eğitim içeriğidir.
- Video, Türkiye arazisinin genel özellikleri ve yer şekillerinin gösterim yöntemleriyle başlayıp, yüksek ve engebeli kavramlarını açıklamaktadır. Ardından Türkiye'nin coğrafi bölümleri (Karadeniz, Doğu Anadolu, Edirne), en dağlık ve en düz bölgeleri ele alınmakta, jeolojik zamanlar ve Türkiye'nin platolarının haritada yerleştirilmesi anlatılmaktadır. Son bölümde ise akarsuların meydana getirdiği delta ovaları ve dağların kıyıya uzanışının sonuçları açıklanmaktadır.
- Videoda ayrıca Türkiye'nin yüksek bir ülke olmasının nedenleri (kıta sıkıştırması, tortulların kıvrılması, volkanizma ve epirojenez), Türkiye'nin iklimine geçiş yapılacağı bilgisi ve çeşitli coğrafi oluşumların hangi kuvvetler tarafından meydana getirildiği gibi konular da ele alınmaktadır.
- 00:10Türkiye Arazisinin Genel Özellikleri
- Bu derste Türkiye arazisinin genel geçer özellikleri değerlendirilecek ve ünite sonu etkinlikler çözülecek.
- Türkiye'nin ortalama yükseltisi 1141 metre ile dünyanın en yüksek ortalama ülkelerinden biri olarak değerlendirilir.
- Türkiye haritasında yer şekillerini gösterim yöntemleri arasında renklendirme ve izohips (eş yükselti eğrileri) yöntemleri bulunmaktadır.
- 00:45Renklendirme Yöntemi ve Yükselti Basamakları
- Türkiye fiziki haritasında renkler yükselti basamaklarına göre gösterilir; kahverengi tonlarının ağırlıklı olması Türkiye'nin büyük oranda yüksek bir ülke olmasından kaynaklanır.
- 0-250 metre arası yerler koyu yeşil, 250-500 metre arası yerler açık yeşil, 500-1000 metre arası yerler sarı, 1000-1500 metre arası yerler turuncu, 1500 metre üzerindeki yerler kahverengi renklerle gösterilir.
- 4000 metrenin üzerindeki buzul bölgeleri ve kalıcı karlar beyazımsı morumsu renklerle gösterilir.
- 04:39Renklerin Coğrafi Bölgelere Göre Dağılımı
- Yeşil tonlar (0-500 metre) Doğu Anadolu hariç tüm coğrafi bölgelerde görülür.
- 500-1000 metre arası ve 1000-1500 metre arası araziler İç Anadolu ve Güneydoğu'da ağırlıklı olarak görülür.
- 1500 metre üzerindeki yerler büyük oranda Doğu Anadolu'da görülür.
- 05:16Denizlerdeki Renkler ve Derinlikler
- Haritada yükseltiye göre renkler olduğu gibi derinliğe göre de renkler vardır.
- Sığ derinlikler açık tonlarla (turkuaz-mavimsi) gösterilir, Ege Denizi'nin derinliği az olduğu için açık renkler tercih edilir.
- Karadeniz ve Akdeniz'in orta kesimlerinde rengin koyulaşması derinliğin arttığını gösterir.
- 06:14İzohips (Eş Yükselti Eğrileri) Yöntemi
- İzohips, eş yükselti eğrileri yöntemi olarak aynı yükseltiye sahip noktaların birleştirilmesiyle oluşan kapalı eğrilere izobis denir.
- İzohipsler birbirlerini kesmez, birbirlerine ne kadar yaklaşırsa orada eğim ve engebe o kadar fazladır.
- Dağlık ve engebeli sahalarda izohipsler birbirine sık geçerken, düzlüklerde ise seyrektir.
- 08:05Yüksek ve Engebeli Kavramları
- Yüksek ve engebeli kavramları birbirine karıştırılmaktadır, ancak bunlar aynı şey değildir.
- Bir yer engebeli olabilir ancak yüksek olmayabilir; örneğin Menteşe engebeli bir yerdir ama çok yüksektir.
- Yüksek ve engebeli yerlerin fiziki haritalarında renk değişimi fazladır çünkü yükselti değişiklikleri vardır.
- 10:34Engebeli Yerlerin Özellikleri
- Engebeli yerlerde tarlalar dar ve parçalıdır, bu nedenle tarımsal alet ve makine kullanımı zordur.
- Engebeli yerlerde yol yapımı hem güç hem de maliyetlidir çünkü dağları delip tünel yapmak veya köprüler inşa etmek gerekir.
- Engebeli yerlerde tarımsal nüfus yoğunluğu fazladır çünkü makine kullanılamadığı için insan gücüne ihtiyaç vardır.
- 13:20Düz Yerlerin Özellikleri
- Düz yerlerde fiziki haritalarda renk değişimi azdır, tarlalar düzgün ve geniş olur.
- Düz yerlerde tarımsal alet ve makine kullanımı kolaydır, yol yapımı da daha kolay ve ekonomiktir.
- Düz yerlerde tarımsal nüfus yoğunluğu azdır çünkü makine kullanılabildiği için daha az insan gücü gereklidir.
- 13:50Gerçek Alan ve İzdüşüm Alanı
- Gerçek alan ile izdüşüm alan arasındaki fark engebeli yerlerde fazladır, düz yerlerde ise azdır.
- Engebeli yerlerde, yükselti değişiklikleri nedeniyle gerçek alan izdüşüm alanından daha büyüktür.
- Yükseklik ile ilgili kavramlar arasında gerçek sıcaklık ve indirgenmiş sıcaklık farkı vardır.
- 17:01Türkiye'nin Yüksekliği
- Türkiye'nin yüksek bir ülke olması, kıtalar tarafından sıkıştırılmaktan kaynaklanır.
- Arap ve Afrika levhaları Türkiye'yi sıkıştırırken, Avrasya ile arasında büzülme oluşmuştur.
- Türkiye, kıvrım projeleri, volkanizma ve epirojenez etkileri nedeniyle yükselmeye devam etmektedir.
- 18:41Türkiye'nin Coğrafi Özellikleri
- Türkiye'nin en dağlık ve engebeli bölgesi Karadeniz'dir, ancak çoğu kişi bu soruya Doğu Anadolu cevabını verir.
- Türkiye'nin en dağlık ve engebeli coğrafi bölümü Doğu Karadeniz'dir, ardından Hakkari gelir.
- Türkiye'nin en düz coğrafi bölgesi Güneydoğu Anadolu'dur ve en düz yer Edirne'nin bulunduğu Ergene'dir.
- 20:41Türkiye'nin Yüksek ve Düz Alanları
- Konya ovası, Şanlıurfa platosu ve Harran ovası gibi yerler Türkiye'nin düz bölgeleridir.
- Erzurum-Kars plato 2000 metrenin üzerinde yüksek olsa da düz bir alandır ve tarlaları bol olsa da iklim nedeniyle tarım yapılmaz.
- Edirne'nin bulunduğu Ergene bölgesi Türkiye'nin en alçak ve en düz yeridir, Meriç Nehri sürekli taşarak tarlaları su altında tutar.
- 23:37Türkiye'nin Yüksek Bölgeleri
- Doğu Anadolu Türkiye'nin en yüksek bölgesidir ve "çatı katı" olarak adlandırılır.
- Türkiye'nin en yüksek bölümleri Erzurum-Kars, Ardahan platoları ve Ağrı Dağı, Nemrut Dağı, Süphan Dağı'nın bulunduğu yukarı Murat-Van bölgesidir.
- Bir yörede düzlük olsa da tarım yapılmıyorsa, iklim kötü olduğu anlaşılır.
- 24:23Coğrafi Özelliklerin Etkileri
- Doğu Karadeniz'de doğru düzgün tarlanın olmaması engebe nedeniyledir.
- Doğu Karadeniz'de yol yapım maliyetlerinin yüksek olması engebe nedeniyledir.
- Ordu-Giresun arası havalimanı deniz doldurularak yapılmıştır çünkü doğu Karadeniz'de engebe nedeniyle havalimanı yapacak düz alan bulunmamıştır.
- 25:06Jeolojik Zamanlar
- Taş kömür yatakları en eski jeolojik zaman (birinci zaman)da oluşmuştur.
- Taş Kömür, Kıbrıs Adası, Ege Denizi gibi üç harfli terimler üçüncü jeolojik zamanda oluşmuştur.
- Dört büyük buzul çağı dördüncü jeolojik zamanda yaşandı.
- 28:32Türkiye'deki Platorların Haritada Yerleştirilmesi
- Haritadaki numaralı platorlar yerlerine yerleştirilecek, izleyiciler önce kendi bildiklerini doldurup sonra devam edebilir.
- Haymana platosu Ankara'dan başlayıp Konya'da Obruk olarak sona erer.
- Erzurum-Kars, Ardahan, Uzun Yayla, Yazılıkaya, Bozok, Cihanbeyli, Teke Taşeli, Ordu ve Gaziantep gibi platorlar haritada yerleştirilir.
- 32:05Türkiye'deki Doğal Oluşumlara Etki Eden Kuvvetler
- Kim-geyve Boğaz Vadisi ve Akarsu vadi içinde akar, bu oluşumlar iç kuvvetlerle meydana gelmiştir.
- Aladağlar, Sirk Çukuru ve Buzullar dış kuvvetlerle oluşmuştur.
- Sinop Tombolosu dalga etkisiyle, Kuzey Anadolu Kıvrım Dağları orojenez ile, Nemrut Krater Gölü volkanizmayla, Nevşehir Mantar Kayası rüzgar aşındırması ile, Cennet-Cehennem Obrukları yeraltı suları ile oluşmuştur.
- 34:46Akarsuların Oluşturduğu Delta ve Ovalar
- Kızılırmak tarafından Bafra, Yeşilırmak tarafından Çarşamba, Sakarya Nehri tarafından küçük bir delta, Meriç ve Bakırçay deltası oluşmuştur.
- Gediz Nehri tarafından Menemen, Küçük Menderes Nehri tarafından Selçuk (Kuşadası), Göksu Nehri tarafından Balat, Seyhan ve Ceyhan Nehri tarafından Çukurova deltası oluşmuştur.
- Asi Nehri'nin ağzında küçük bir delta mevcuttur.
- 36:45Dağların Kıyıya Uzanışının Sonuçları
- Dağlar kıyıya paralel uzanırsa, kıyı ile iç kesimler arasında belirgin sıcaklık, yağış ve bitki örtüsü farkı ortaya çıkar.
- Paralel dağlar kıyıya uzanırsa ulaşım maliyetleri artar ve geçitler kullanılır.
- Paralel dağlar kıyıya uzanırsa yamaç yağışları daha fazla görülür, dik uzanan dağlarda yağış miktarı azdır.
- Ege'de dağlar kıyıya dik uzanırken, Akdeniz ve Karadeniz'de dağlar kıyıya paralel uzanır.