Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan Türkiye Anayasası dersidir. Özellikle kaymakam, hakim ve anayasa mahkemesi sınavlarına hazırlananlar için hazırlanmıştır.
- Video, 1982 Anayasası'nın hazırlanışı, özellikleri ve 1995 anayasa değişikliklerinin siyasi partiler üzerindeki etkileriyle başlayıp, Türkiye Cumhuriyeti'nin temel ilkelerini (Atatürk milliyetçiliği, cumhuriyet, insan haklarına saygılı devlet, demokratik devlet, laik devlet ve sosyal devlet) detaylı şekilde inceliyor. Son bölümde ise devletin bölünmez bütünlüğü, dili, bayrağı, marşı, Ankara'nın başkent olması ve devletin temel amaçları ele alınıyor.
- Ders içeriğinde yürütme erkinin güçlendirilmesi, değiştirilemez madde sayısının üç olması, inanç hürriyeti ve ibadet hürriyeti arasındaki farklar, siyasi partilerin durumu, devlet denetleme organı, rasyonelleşmiş parlamenterizm, toplantı-karar yeter sayıları, hukuk devleti kavramı, yargı bağımsızlığı ve bazı kararlara karşı yargı yoluna gidilemeyeceği durumları gibi konular da detaylı şekilde açıklanmaktadır.
- 00:051982 Anayasası'nın Oluşumu
- 1982 Anayasası, 1980 darbesi ile ortaya çıkan ve Kenan Evren komutasındaki askeri silsilenin meşru yönetime darbeyle el koyduğu bir anayasadır.
- 1961 Anayasası yapıldığında "bundan daha iyi bir anayasa yok" denilse de, 20 yıllık süre içerisinde tekrar yeni bir anayasayla karşı karşıya kaldık.
- 1982 Anayasası oluşurken askeri kanat Milli Güvenlik Konseyi, sivil kanat ise Danışma Meclisi olarak adlandırılan siyasi partiler, temsilciler, gazeteciler ve sivil toplum kuruluşları tarafından oluşturulmuştur.
- 01:411982 Anayasası'nın Özellikleri
- 1982 Anayasası sert, kaoistik, 177 maddeden oluşan ve değiştirilmez madde sayısının üçe çıkarıldığı bir anayasadır.
- Anayasayı değiştirmek isteyenler için bir onay sayfası getirilmiş ve cumhurbaşkanına anayasa değişikliklerine ilişkin kanunları geri gönderme yetkisi verilmiştir.
- 1982 Anayasası'nın temel mantalitesi yürütmeyi güçlendirmek üzerine kuruludur ve 1961 Anayasası'nın özgürlükçü olduğu halde, 1982 Anayasası yürütmeyi kuvvetlendirici ve haklara yer veren bir anayasadır.
- 02:51İnsan Hakları ve İbadet Hürriyeti
- 1961 Anayasası'nda "insan haklarına dayalı devlet" ibaresi getirilirken, 1982 Anayasası "insan haklarına saygı duyuyorum" diyerek, hakları ihlal edenlerin haklarını elinden alabileceğini belirtmiştir.
- İnanç hürriyeti mutlak tanınmasına rağmen, ibadet hürriyeti sınırlı şekilde tanınmıştır.
- İnanç hürriyeti, insanların neye inandıklarını bilemeyi sağlarken, ibadet hürriyeti sadece devletin tahsis ettiği mabetlerde ibadet yapılmasını gerektirir.
- 04:59Siyasi Partiler ve Devlet Denetleme Organı
- 1982 Anayasası'nın ilk halinde siyasi partilerin liderlerine 5 ila 10 yıllık siyasi yasak getirilmiş ve 1987 yılında bu yasak kaldırılmıştır.
- Siyasi partilerin kadın ve gençlik kolları 1982 Anayasası arasında kaldırılmış, ancak ileride bu yasalar kaldırılmıştır.
- Devlet Denetleme Kurulu anayasa ile kurulmuş bir sistemdir ve siyasi parti grubu 10 milletvekilinden oluşurken, 1982 Anayasası'nda 20'ye çıkarılmış ve çoğunlukçu modeli benimsenmiştir.
- 06:41Rasyonelleşmiş Parlamenterizm ve Karar Yeter Sayıları
- Rasyonelleşmiş parlamenterizm, siyasi tıkanıklıkları arttırıcı nitelikte işlemler tayin ederek, seçme seçilme, yaş, milletvekili sayısı, kanunların kabul edilme ve minimum karar yeter sayısı gibi konuları daha olgun bir şekilde düzeltmeyi amaçlar.
- Cumhurbaşkanı seçimleri yenileme yetkisi verilmiştir.
- Toplantı ve karar yeter sayıları: 200 milletvekili tam sayım üye tam sayısının salt çoğunluğu 301 milletvekilidir, basit çoğunluk toplantıya katılanların %50+1 kişidir, nitelikli çoğunluk genel olarak 360 ve üstüdür, minimum karar yeter sayısı 151'dir.
- 10:21Anayasanın Başlangıç Metni
- Anayasanın başlangıç metni anayasaya dahil iken, kenar madde başlıkları anayasaya dahil değildir.
- Anayasa Mahkemesi, bir kanunu iptal ederken başlangıç metnini serbest ölçü norm olarak kullanabilir.
- 11:251995 Anayasası Değişiklikleri
- 1982 anayasasında darbeyi meşrulaştıran kelimeler yer alırken, 1995 anayasasında bu kelimeler çıkarılmıştır.
- Siyasi partilerin kadın ve gençlik kollarını yasaklama ve yurt dışından yardım alamama kısıtlamaları kaldırılmıştır.
- Siyasi partilerin yurt dışından yardım alması durumunda kesin olarak kapatılacağı belirtilmiştir.
- 13:42Anayasanın İlkeleri
- Atatürk milliyetçiliği, geçmişte ortak bir maziye sahip ve gelecekte birlikte yaşama ülküsüne sahip kişilerin oluşturduğu sistemdir.
- Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, milli dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devletidir.
- Cumhuriyet ilkesi, halkın devletin bir kişi veya cümle tarafından değil, tüm topluma mal olmuş bir sistemle yönetilmesi demektir.
- 16:25Devlet Anlayışı
- Demokratik devlet ilkesi, halkın yönetimde oy kullanarak aktif olmasıdır.
- Laik devlet ilkesi, devletin dininin olmadığı ve tüm dinlere eşit olduğudur.
- Sosyal devlet ilkeleri arasında kamulaştırma, planlama, vergi adaleti ve devlet bulunur, özelleştirme ise 1999 yılında gelen bir ilkedir.
- 18:23Hukuk Devleti
- Hukuk devleti, koyduğu kurallara uyması gereken devlettir; uymazsa polis devleti, sadece güvenliği sağlarsa jandarma devleti, zarar ortaya çıkarıp tazmin ederse hazine devletidir.
- Hukuk devletinde yapılan işlemler yargıda denetime açık olmak zorundadır.
- Spor tahkim kurulu, Danıştay, Yüksek Seçim Kurulu, Yüksek Askeri Şura, Silahlı Kuvvetler, Kamu Görevlileri Hakem Kurulu, Sayıştay kararlarına karşı yargı yoluna gidilemez (berat ve zimmete para geçirme durumları hariç).
- 23:06Türkiye'nin Temel Özellikleri
- Türkiye devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bütündür.
- Türkiye'nin dili Türkçe'dir ve resmi bayrağı kanunda belirtilen beyaz ay yıldızlı al bayraktır.
- Bayrağın şekli kanunda detaylı olarak belirtilmemiş, sadece "beyaz ayyıldızlı al bayrak" denilmiştir.
- 24:21Ankara'nın Önemi
- Türkiye Cumhuriyeti'nde bir ilin ismi kolay değişebilir ancak Ankara'nın ismi anayasal koruma altındadır.
- Anayasanın 1, 2 ve 3. maddeleri değiştirilemez, değiştirilmesi teklif dahi edilemez.
- 4. madde değiştirilebilir ancak bu durumda ilk üç madde hükmünü yitirir ve değiştirilebilir hale gelir.
- 25:27Devletin Temel Erkleri
- Egemenliğin kayıtsız şartsız milletin elinin altında olduğu, hiçbir zaman bir sınıf veya zümreye ait olmadığı belirtilmiştir.
- Yasama yetkisi Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne aittir ve asla devredilemez.
- Yürütme yetkisi Cumhurbaşkanı tarafından görülür ve uygulanır, yargı yetkisi ise bağımsız ve tarafsız mahkemelerce kullanılır.