Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmenin Türkçe yazım kuralları ve büyük-küçük harf kullanımını anlattığı eğitim içeriğidir. Öğretmen, akıllı ekran üzerinden ÖSYM, KPSS ve TYT sınavlarında çıkan sorular üzerinden konuyu açıklamaktadır.
- Video, Türkçe'de büyük-küçük harf kullanımını dört ana madde halinde ele almaktadır: ünvanlar ve lakaplar, saygınlık bildiren kelimeler, akrabalık adları ve mevki makam adları, dini kelimeler. Ayrıca "taşıyabildiklerim küçük, taşıyamadıklarım büyük" kuralı ve coğrafi terimlerin yazımı hakkında detaylı bilgiler verilmektedir.
- Öğretmen, konuları ÖSYM sınavlarında çıkan sorular üzerinden örneklerle pekiştirmekte ve öğrencilerin kelime ezberlemek yerine kuralları anlamasını teşvik etmektedir. Özellikle kıta ve iyelik eki durumlarında ek ayrılmaması gibi istisnalar da açıklanmaktadır.
- 00:08Yazım Kuralları Dersi Tanıtımı
- Yazım kuralları konusu işlenecek ve ÖSYM'nin son sınavlardaki soru analizleri paylaşılacak.
- ÖSYM son iki sınavda "ayrı mı birleşik mi" sorusunu sıkça sormuştur.
- Ders notunun alınması ve takip edilmesi önerilmektedir.
- 02:20Ünvanlar ve Akrabalık Adları
- Ünvanlar, lakaplar ve saygınlık bildiren kelimeler daima büyük yazılır (öğretmen, hemşire, bey, hanım).
- Akrabalık bildiren kelimeler küçük yazılır (dayı, amca, baba).
- Akrabalık bildiren kelimeler herkes tarafından bilinen bir lakap haline geldiğinde büyük yazılır (Ramiz Dayı, Müslüm Baba).
- 06:01Mevki ve Makam Adları
- Ünvanlar ve mevki bildiren kelimelerde yanına isim olmasına gerek yoktur (vali, kaymakam, cumhurbaşkanı).
- Mevki ve makam adları tek başına olduğunda da büyük yazılır (Mahmut Hoca, Bakan).
- Ünvanlar, lakaplar, saygınlık bildiren kelimeler ve mevki, makam adları büyük yazılır, akrabalık adı oldu mu küçük yazılır.
- 08:30Yapım Eki Kuralları
- Yapım eki varsa gelen ek kesmeyle ayrılmaz (Türkçe, Çinliler).
- Yapım eki yoksa gelen ek kesmeyle ayrılır (Hindistan'a).
- Yapım eki varsa gelen ek kesmeyle ayrılmaz kuralı KPSS sınavında da sorulmuştur.
- 11:54Din ve Mezhep Adlarının Yazımı
- Din ve mezhep adları daima büyük yazılmalıdır.
- "Allah", "Tanrı", "İlah" gibi dini terimler istisna olarak büyük yazılmalıdır.
- "Alex futbolun ilahıdır" cümlesinde "ilahı" küçük yazılırken, "Tarık Buğra'nın romanda "Amerika'da kaçakçıların Allah'ları vardır" cümlesinde "Allah" küçük yazılır.
- 14:40İki Kelimelik Tamlamalarda Yazım Kuralları
- İki kelimelik tamlamalarda ikinci kelimede varsa kelime küçük yazılır.
- "Yunan tanrıları" cümlesinde "tanrıları" küçük yazılır çünkü "tanrı" kelimesi ikinci kelimedir.
- "Osmanlı seferleri", "medeniyetleri", "kaldırımları" gibi ifadelerde ikinci kelimede varsa küçük yazılır.
- 18:47ÖSYM Sorularının Analizi
- ÖSYM'nin sorduğu yerler belli olup, sadece bunlara odaklanmak yeterlidir.
- "Mısır piramitleri" ve "Orta Toros dağı" gibi ifadelerde "ler" eki sonradan gelmiştir.
- "Canik dağı" gibi ifadelerde "lar" eki orijinalde yoktur.
- 21:27Cins İsimlerinin Anlatımı
- Konuşmacı, öğretmenlik kariyerinin ilk yılında 23 yaşında KPSS derslerine girdiğini ve öğrencilerin kendisinden büyük olduğunu anlatıyor.
- Cins isimlerini anlatırken "taşıyabildiğim küçük, taşıyamadığım büyük" formülünü kullanıyor.
- Bu formülün bir örneği olarak "Van gölü büyük ama Van kedisi küçük" diyerek, taşıyabildiğimiz şeylerin küçük, taşıyamadığımız şeylerin büyük yazıldığını açıklıyor.
- 24:23Cins İsimlerinin Uygulamaları
- Hindistan cevizi, Hint maymunu, Arzona kertenkelesi, Maraş dondurması, Antep fıstığı gibi örnekler küçük yazılırken, Haymana platosu, Muş ovası, Canik dağları gibi örnekler büyük yazılır.
- Konuşmacı, "taşıyabildiğim küçük, taşıyamadığım büyük" formülünü farklı şekillerde anlatıyor: "taşıyabildiğim küçük, kaldıramadığım büyük" veya "yerinden oynatabildiğim her şey küçük, oynatamadıkları büyük".
- Marmara Denizi örneğinde, "deniz" kelimesi büyük yazılırken, "Marmara Denizi'ne" derken birinci şahıs iyelik eki olduğu için kesmeyle ayrılmaması gerektiği belirtiliyor.
- 31:15Coğrafi Terimlerin Yazımı
- Ay, dünya, güneş gibi kelimeler coğrafi terim ise büyük, değilse küçük yazılır.
- "Dünya" kelimesi, "Batı'daki ve dünyadaki benzerleriyle" ifadesinde batı dışındaki ülkeleri kastettiği için küçük yazılır.
- Coğrafi terimler büyük yazılırken, "uzay" ve "göktaşı" küçük yazılır, ayrıca "alacakaranlık" ayrı yazılır.
- 33:54Büyük Harf Kullanım Kuralları
- Ünvanlar, lakaplar, saygınlık bildiren kelimeler, akrabalık adları ve mevki/makam adları yanında isim olmadan da büyük yazılır.
- Bir sözcükte yapım eki varsa o kelimeyi asla kesmeyle ayırmaz.
- Dini kelimeler büyük yazılır, benzetme yapılıyorsa küçük ama dini olarak kullanılıyorsa büyük yazılır.