• Buradasın

    Üniversite Sınavları İçin Türkçe Yazım, Noktalama ve Ses Bilgisi Dersi

    youtube.com/watch?v=E4geKURpZv8

    Yapay zekadan makale özeti

    • Bu video, bir öğretmenin üniversite sınavlarına hazırlanan öğrencilere yönelik Türkçe dilbilgisi konularını anlattığı kapsamlı bir eğitim dersidir.
    • Video, üniversite sınavlarında sıkça çıkan yazım, noktalama ve ses bilgisi konularını sistematik bir şekilde ele almaktadır. İçerik, ses bilgisi (ünlü düşmesi, ünlü daralması, ünsüz benzeşmesi, ünlü türemesi, ünlü uyumu, ünsüz yumuşaması, ünsüz türemesi, ünsüz düşmesi, yardımcı ünsüzler ve ulama), yazım kuralları (ayrı ve bitişik yazım, büyük harf kullanımı, sayıların yazımı, kısaltmaların yazımı, bağlaçların yazımı ve yazım karıştırılan kelimeler) ve noktalama işaretleri (nokta, virgül, noktalı virgül, iki nokta, üç nokta, soru işareti, ünlem işareti, kısa çizgi, uzun çizgi, eğik çizgi, yay ayraç, köşeli ayraç, tırnak işareti ve kesme işareti) konularını kapsamaktadır.
    • Öğretmen, her konuyu örneklerle açıklamakta ve ÖSYM sınavlarında çıkmış soruları göstererek öğrencilerin dikkat etmesi gereken noktaları vurgulamaktadır. Video, 45 dakikada Türkçe dilbilgisi konularını kapsamlı şekilde ele almakta ve öğrencilere sınav hazırlığı için önemli bilgiler sunmaktadır.
    Üniversite Sınavlarında Yazım, Noktalama ve Ses Bilgisi
    • Üniversite sınavlarında yazım, noktalama ve ses bilgisi konularında her yıl en az dört soru sorulmaktadır.
    • Bu konular son derece seçici sorular içerir ve dikkatli çalışılması gereken önemli konulardır.
    • 2020 ve 2022 yıllarında ses bilgisi sorusu gelmemiş olsa da, önceki yıllarda her sene sorulmuştur.
    01:24Yazım Kuralları ve Noktalama İşaretleri
    • Yazım kurallarında deniz yılanının ayrı yazılması, arzlerin ayrı yazılması gibi konular önemlidır.
    • TDK'de KYK'nin sorumlu olduğu, "Leyla ile Mecnun"da "aile"nin küçük harfle yazılması gibi detaylar bilinmelidir.
    • Yazın, noktalama işaretleri ve ses bilgisi konularında ÖSYM'nin sorularını incelemek önemlidir.
    02:14Öğrenme Stratejisi
    • Dersin sonrasında gramatik kitabındaki efsanevi soruların çözülmesi gerekmektedir.
    • Kitaptaki sorular adım adım temel öğretici metinli, yeni nesil ve zor ötesi soru tarzında hazırlanmıştır.
    • Üniversiteden alınmış soruların da incelenmesi önerilmektedir.
    04:38Ses Bilgisinde Önemli Kavramlar
    • Ses bilgisinde en önemli şey köktür; sözcüğün kökünü bulduğunuzda rahatlıkla ses olaylarını belirleyebilirsiniz.
    • Ünsüz benzeşmesi, ünlü düşmesi ve ünlü daralması gibi ses olayları ÖSYM'nin sıklıkla soru konusu olan konulardır.
    • Kelimelerin köklerini bilmek ve değişime göre ses olaylarını belirleyebilmek önemlidir.
    06:47Ünlü Düşmesi ve Daralması
    • Ünlü düşmesi konusunda ÖSYM'nin sıklıkla soru sorduğu kelimeler vardır.
    • "Aklı, şehri, gönlü, oyna" gibi kelimelerde ünlü düşmesi görülmektedir.
    • "Çevirmekten çevre", "devirmekten devrim", "kıvırmaktan kıvrım" gibi kelimelerde ünlü düşmesi ve daralma olayları bulunmaktadır.
    09:12Türkçede Ses Değişimleri
    • Türkçede bazı fiillerde "yor" eki geldiği zaman ünlü daralır: "anlıyor", "etkiliyor", "bitmiyor" gibi.
    • Bazı fiillerde "de" veya "ye" eki geldiği zaman farklı değişimler olur: "diyecek", "yiyip", "sen geldin diye" gibi.
    • Kelimenin kökünü bilmek, ses değişimlerini anlamak için önemlidir.
    10:05Ünlü Türemesi ve Ünsüz Düşmesi
    • Ünsüz biten sözcüklerde "cik" eki geldiğinde ünlü türemesi olur: "daracık", "biricik", "azıcık" gibi.
    • Bazı pekiştiricilerde ünlü türemesi görülür: "sapsağlam", "yapayalnız", "güpegündüz" gibi.
    • Türkçede kalınlık-incelik uyumu vardır: bir sözcükte ya sadece kalın ünlüler ya da sadece ince ünlüler bulunur.
    11:46Ünsüzlerin Sert ve Yumuşak Olması
    • Türkçede sert ünsüzler: "fıstıkçı şahap" sözündeki ünsüzlerdir (k, p, ç, ş, h, s, t, f).
    • Yumuşak ünsüzler: b, c, d, g, i, j, l, m, n, r gibi ünsüzlerdir.
    • Intraken dilekleri (di, da, de, diye) büyük ünlü uyumuna uymazlar.
    12:15Ünsüz Yumuşaması
    • Ünsüz yumuşaması, sert ünsüzlerin yumuşayıp değişmesidir: "çelenk-çelengi", "kapak-kapağı", "yoğurt-yoğurdu" gibi.
    • Bazı tek heceli sözcüklerde ünsüz yumuşaması olur (koç-koçumuz, saç-saçım), bazılarında olmaz (at-atım).
    • Yabancı kökenli sözcüklerde (ahlak, devlet, hukuk, millet) ve özel isimlerde ünsüz yumuşaması gösterilmez.
    14:19Ünsüz Benzeşmesi
    • Ünsüz benzeşmesinde en az iki ünsüz yan yana gelir: "küskün", "sütte", "kapta", "sınıfta" gibi.
    • Rakamlarda benzeşme görülür: "ikide", "üçte", "dörtte", "beşte" gibi.
    • Terimlerde de benzeşme olabilir: "dörtgen", "beşgen" gibi.
    16:21Ünsüz Türemesi ve Düşmesi
    • Ünsüz türemesi (ikizleşmesi) Arapça kökenli kelimelerde görülür: "şıkkı", "hakkı", "zammı", "sırrı", "hissi", "hazzı" gibi.
    • Ünsüz düşmesi bazı sözcüklerde görülür: "büyüyecek", "minicik", "adaş" gibi.
    • Ünsüz düşmesi bazı sözcüklerde "yukarı", "küçük" gibi kelimelerde de görülür.
    17:36Kaynaştırmalar ve Koruyucu Sözler
    • Türkçe'de iki ünlü yan yana gelmez, araya "y" veya "ş" konur: "dereye", "ikişer" gibi.
    • Ünlüyle biten kelimelerden sonra gelen eklere "y" konur: "biriydi", "evdeydi", "sevgiliyle" gibi.
    • Ünsüzle biten bir kelimeden sonra ünlüyle başlayan bir kelime geldiğinde "ulama" olur: "sabahtan uğradım" gibi.
    19:14Yazım Kuralları
    • Ses bilgisi konusunda ünsüz düşmesi, ünsüz türemesi gibi konular önemli.
    • Gramatik kitabındaki soruları çözmek gerekir.
    • Sorular özel olarak seçilmiş ve her düzey için uygun şekilde düzenlenmiştir.
    19:46Yazım Kuralları
    • Ses olayı yoksa (ses düşmesi veya türemesi yoksa) kelimeler ayrı yazılır (hak etmek, mutlu olmak, fark etmek).
    • Ses olayı varsa kelimeler bitişik yazılır (affetmek, hükmetmek).
    • İkilemeler daima ayrı yazılır ve yer adlarına gelen "aşağı", "yukarı", "orta", "iç", "yakın", "uzak" kelimeleri ayrı yazılır (Orta Doğu, İç Asya, Uzak Doğu).
    20:57Özel Yazım Kuralları
    • İlk sözcükte sıfat dilekleri olan "an-" ve "mezz-" ekleri varsa ayrı yazılır (uçan daire, çalar saat).
    • İki sözcükte "an-" ekleri varsa ve ikinci sözcüğün sonuna gelirse bitişik yazılır (gökdelen, konuksever).
    • İlk sözcük "alt", "ana", "ön", "orta", "peşin" sözcüklerinden biri ise ayrı yazılır (altyazı, anavatan, önyargı).
    22:20Bitişik Yazılan Kelimeler
    • Her iki sözcükte anlam değişmesi varsa bitişik yazılır (yalıçapkın, keçiboynuzu, kuşburnu).
    • Kıpkırmızı, yemyeşil, mosmor gibi pekiştirmeler ve ateşkes, çekyat, tutkal gibi emir kipi ile kurulmuş kalıplaşmış birleşikler bitişik yazılır.
    • Gidebilmek, gelivermek, süregelmek gibi yeterlilik, tezlik, sürelik bileşik fiiller ve el vermek, vazgeçmek, başvurmak gibi anlamca kaynaşmış bileşikler bitişik yazılır.
    23:55Büyük Harflerin Kullanıldığı Yerler
    • Kişi adları, hayvan isimleri, takma adlar, unvanlar, saygı sözleri, rütbe ve lakaplar büyük harfle yazılır (Halil İnalcık, Mustafa Kemal Atatürk, Vezir Ali Paşa).
    • Dil, din, mezhep adları büyük harfle yazılır (Türkçe, İngilizce, İslamiyet, Müslümanlık, Hristiyanlık, Musevilik).
    • Kıta, bölge, il, ilçe, semt, mahalle, meydan, sokak adları ve Kurban Bayramı, Anneler Günü, Babalar Günü gibi özel günler büyük harfle yazılır.
    24:57Yazım Kuralları ve Büyük-Küçük Harf Kullanımı
    • TDK'nin kılavuzunda yazım kuralları paylaşılmakta ve ÖSYM sınavda hata olduğunda itiraz edilebilmektedir.
    • Tarihe olay, çağ, dönemler, milli mücadele, yeni şelale, devrim gibi kavramlar ve tarihe bağlı ay ve günler büyük harfle yazılır.
    • Gökbilim kavramları (dünya, güneş, ay) uzay kavramı değilse büyük harfle başlamaz, coğrafya terimi değilse yer milletvekili şartları ile kurulan bileşik kelimelerde sadece özel adlar büyük harfle başlar.
    26:01Özel Adlar ve Özel Durumlar
    • Ara sözler, iki noktadan sonra özel adı olmayan örnekler büyük harfle başlamaz, iki noktadan sonra özel isim varsa veya cümle değerinde bir ifade varsa büyük harfle başlar.
    • Şehir, ilçe, belde, köy ve benzeri sözler büyük harfle başlamaz, gazete adları resmi olmayanlar büyük harfle başlamaz.
    • Eser, kurum adı ve özel adlarda yer alan kelimelerin ilk harfleri büyük harfle yazılır, "ve", "ile", "ya da" gibi bağlaçlar iki küçük harfle yazılır.
    27:13Ay ve Gün Adları, Özel İsimler ve Sayılar
    • Belli bir tarih belirtmeyen ay ve gün adları küçük harfle başlar, özel isimden önce gelirse büyük, sonra gelirse küçük harfle başlar.
    • Doğu, batı gibi kelimeler düşünce, hayat tarzı anlamlarında büyük yazılıyor, akrabalık bildiren kelimeler küçük harfle başlar.
    • Sayılar daima ayrı yazılır (çek senet dışında), birleştirme sayıları yazıyla belirtilir (birer, ikişer şeklinde değil), sıfır, bir, iki, üç, dört, beş, altı, yedi, sekiz, dokuz şeklinde yazılır.
    28:58Kısaltmalar ve Noktalama İşaretleri
    • Sayılara ek getirilirken "birinci, ikinci, üçüncü" şeklinde yazılır, "birinci, ikinci, üçüncü" şeklinde değil.
    • Kuruluş, ülke, kitap, dergi adları kısaltmaları her kelimenin ilk harfini büyük olarak yazılır, uluslararası ölçü birimlerinde kısaltmalar kullanılır.
    • Cümleden çıkarılabiliyorsa ayrı yazılıyor, çıkarılamıyorsa ek olduğu için bitişik yazılır, bazı örneklerde "belki, çünkü, halbuki" gibi bağlaçlar kalıplaşmış şekilde yazılır.
    31:21Yazım Kurallarında Karıştırılan Kelimeler ve Noktalama İşaretleri
    • Yazım kurallarında karıştırılan kelimeler: aidat, altüst, antrenör, ard arda, asma köprü, boyun bağı, çekidüzen, denizaltı, araç, okuryazar, öğün, öğütmek, öğütlemek, övünmek, restorasyon, saklambaç, şemsiye, voleybol, yüzyıl.
    • Nokta cümlenin sonuna konulur, kısaltmaların sonuna, sayılarda sıra bildirmek için kullanılır, yazı maddelerini gösterir, tarihlerde ve saatlerde kullanılır.
    • Virgül eş görevli kelime ve kelime grupları arasına, sıralı cümleleri ayırmak için, özneyi belirtmek için, ara sözleri ayırmak için, anlam karışıklığını önlemek için kullanılır.
    35:33Virgül Kullanım Kuralları
    • Metinde "ve" veya "veya" bağlaçlarından önce sonra virgül konmaz.
    • Tekrarlı bağlaçlardan önce sonra virgül konmaz (örneğin "hem... hem").
    • Şart ekinden sonra virgül konmaz (örneğin "dişlerini fırçalamadan uyursan ağız sağlığı bozulabilir").
    36:35Noktalı Virgül ve Diğer Noktalama İşaretleri
    • Noktalı virgül, virgülle ayrılmış takımları ayırmak için kullanılır ve virgülün daha güçlü hali olarak görülür.
    • İki nokta örnek ve açıklamalardan önce kullanılır.
    • Üç nokta, tamamlanmamış cümlelerin, örneklerin sürdüğünü belirtmek için kullanılır.
    37:52Soru İşareti ve Ünlem
    • Soru işareti, bilinmeyen, kesin olmayan, şüpheyle karşılanan durumlarda kullanılır.
    • Ünlem işareti, duyguları anlatan cümle ibarelerinin sonra konulur.
    • Alay, kinaye veya küçümseme anlamı için kısa çizgi kullanılır.
    38:34Çizgiler ve Ayraçlar
    • Kısa çizgi, ara sözleri veya cümleleri ayırmak için kullanılır.
    • Uzun çizgi, satır başına alınan konuşmaları göstermek için (konuşma çizgisi) kullanılır.
    • Eğik çizgi, dizeler yan yana yazıldığında, adreslerde, tarihlerin yazımında ve eklerin farklı biçimlerini göstermek için kullanılır.
    39:16Ayraçlar ve Tırnak İşareti
    • Yay ayraç, ek bilgileri açıklamak için kullanılır.
    • Köşeli ayraç, yay ayraçtan daha karizmatik bir şekilde ek bilgileri açıklamak için kullanılır.
    • Tırnak işareti, aktarma, özel olarak vurgulamak istenen sözler, eser, yazı adı ve bölüm başlıkları için kullanılır.
    40:13Kesme İşareti Kullanımı
    • Kesme işareti, özel adlara getirilen ekleri, saygı ve unvan sözlerine getirilen ekleri, kısaltmalara getirilen ekleri ve sayılara getirilen ekleri ayırmak için kullanılır.
    • Yer bildiren özel isimlerle ilgili kısaltmalı söyleşilerde kesme işareti kullanılır.
    • Kurum, kuruluş, kurul, birleşim, oturum, işyeri adında kesme işareti kullanılmaz.
    41:51Dersin Kapanışı
    • Öğrencilere ÖSYM'nin sorularına bakmaları, çözmeleri ve TDK'nin kılavuzdan faydalanmaları tavsiye edildi.
    • Yazım kurallarında, noktalamada ve ses bilgisinde sınavda toplam 8-9 sorunun doğru cevaplanacağı belirtildi.

    Yanıtı değerlendir

  • Yazeka sinir ağı makaleleri veya videoları özetliyor