Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Onun Sınıf Tayfam" kanalında yayınlanan bu eğitim videosunda, Deniz Hoca tarafından Türkçe şiir bilgisi detaylı bir şekilde anlatılmaktadır.
- Video, şiirin tanımı ve özellikleriyle başlayıp, şiirin temel unsurlarını (tema, konu) açıklamaktadır. Ardından şiirdeki ahenk unsurları (hece ölçüsü, aruz ölçüsü, serbest ölçü, kafiye, redif, kahve şeması, aliterasyon ve asonans) örneklerle anlatılmaktadır. Son bölümde ise nazım birimleri (dize, beyit, dörtlük, bent) ve bunların Divan ve Halk edebiyatındaki kullanım alanları ele alınmaktadır.
- Öğretmen, özellikle sınavlarda çıkabilecek konulara vurgu yaparak, hece ölçüsünün halk edebiyatında, aruz ölçüsünün divan edebiyatında ve serbest ölçünün Cumhuriyet döneminde kullanıldığını belirtmektedir. Video, şiir bilgisini öğrenmek isteyenler için kapsamlı bir kaynak niteliğindedir.
- Şiir Bilgisi Giriş
- Şiir bilgisi, kitabın başında özetlenmiş olup, kafiye, redif, kahve çeşitleri, uyan örgüsü ve eser gibi konuları kapsayacak.
- Şiir bilgisi, kitabın sonuna kadar devam eden şiirle ilgili etkinlikler için önemlidir ve birinci, ikinci, üçüncü ve dördüncü temalarda kullanılacaktır.
- 00:47Şiirin Tanımı ve Özellikleri
- Şiir, zengin semboller, çağrışımlar, ritimli sözler ve seslerin ayet kullanımıyla ortaya çıkan edebi türdür.
- Şiir günlük dilden farklı bir şekilde kullanılır ve imgeler ve çok anlamlılık şiirin en önemli özelliklerindendir.
- Şiir, günlük dile göre daha yoğun, çağrışım gücü yüksek ve imgeler yüklü özel bir dil kullanır.
- 01:57Şiirde Tema ve Konu
- Şiirde okuyucuya aktarılmak istenen ana duyguya tema denir, hem geneldir hem de soyuttur.
- Tema örnekleri: bağımsızlık, vatan sevgisi, aşk, özlem, kahramanlık, doğa, mutluluk, hüzün, yalnızlık, ölüm.
- Konu, temanın somutlaşmış halidir, hem somuttur hem de özeldir.
- 03:19Şiirde Ahenk Unsurları
- Şiirde ahenk unsurları, şiirin belli bir düzen olması ve baştan aşağı kadar uygulanan bir ölçü olması gerektiği anlamına gelir.
- Türk şiirinde üç farklı ölçü çeşidi vardır: hece ölçüsü, aruz ölçüsü ve serbest ölçü.
- Hece ölçüsü, dizelerdeki hece sayılarının eşit olması esasına dayanır ve Türk şiirinin milli ölçüsüdür.
- 04:24Hece Ölçüsü
- Hece ölçüsünde, dizelerdeki hece sayılarının eşit olması gerekir ve genellikle ünlü harf sayısına göre hece sayısı belirlenir.
- Şiir okunurken bazı yerlerde duraklama olur ve bu duraklara durak denir.
- Türk şiirinde genellikle yedi, sekiz veya onbir heceli ölçülü kullanılır ve bu ölçüler dört artı dört, dört artı üç veya altı artı beş şeklinde bölünür.
- 07:26Hece Ölçüsü
- Hece ölçüsü, şiirde hecelerin sayısına göre bölünmesi gereken bir ölçüdür.
- Hece ölçüsü, şiirin ritmini ve ahenkini sağlar.
- Hece ölçüsü, 11. yüzyıldan itibaren aruz ölçüsüne geçişle birlikte terk edilmiştir.
- 08:36Aruz Ölçüsü
- Aruz ölçüsü, açıklık-kapalılık esasına dayanır ve ritmi sağlar.
- Aruz ölçüsü, Türkçe'ye uygun değildir çünkü Türkçe'de kapalı şapka (düzeltme işareti) almış kelimeler azdır.
- Aruz ölçüsü, divan edebiyatında kullanılmıştır.
- 09:41Aruz Ölçüsünün Özellikleri
- Aruz ölçüsü, açıklık-kapalılık değerine göre eşitlik sağlanan bir ölçüdür.
- Açık hece, ünlü bitmiş kelimelerdir; kapalı hece ise ünlü bitmiş ve düzeltme işareti almış kelimelerdir.
- İstiklal Marşı, aruz ölçüsüyle yazılmıştır ve "failatun failatun failatun fe'ün" kalıbıyla yazılmıştır.
- 11:21Serbest Ölçü
- Cumhuriyet dönemi ile birlikte hece ölçüsüne geçilmiştir.
- Aruz ölçüsü, 11. yüzyıldan sonra Tanzimat döneminde terk edilmiştir.
- Serbest ölçüde herhangi bir kural veya ölçü yoktur, dizelerin uzunlukları serbesttir.
- 12:15Kafiye (Uyak)
- Kafiye, şiirde iki veya daha çok dizi arasında farklı anlam ve görevdeki seslerin benzerliğine kafe edilmektedir.
- Bir tane ses benziyorsa yarım kafiye, iki tane benziyorsa tam kafiye, üç tane benziyorsa zengin kafiye olur.
- Cinaslı kafiye, dize sonlarında yazılışları veya okunuşları aynı olup anlamları farklı olan kelimelerin kullanılmasına denir.
- 15:00Tunç Kafiye ve Redife
- Tunç kafiye, zengin kafiye çeşidi olarak geçer ve mutlaka üç tane ses benzerliği olması gerekir.
- Tunç kafiye, bir dizinin sonundaki kelimenin diğer dizilerin sonundaki kelimenin içerisinde geçmesiyle oluşur.
- Redife, dize sonlarında aynı görevdeki ekler ile aynı anlamdaki kelime ya da kelime gruplarının tekrarıdır.
- 16:40Şiirde Redif ve Kafiye
- Şiirde ahenk unsurlarının incelenmesinde öncelikle redif, sonra kafiye aranır.
- Redif bir kelime olarak veya ek halinde bulunabilir; ek halinde redif, aynı eklerin tekrar edilmesiyle oluşur.
- Kafiye, dizelerdeki ses benzerliğidir; iki ses benzerliği varsa tam kafiye, bir ses benzerliği varsa yarım kafiye olarak adlandırılır.
- 18:18Kahve Şeması
- Kahve şeması, şiirin nazım biçimini belirlerken kullanılan önemli bir unsurdur.
- Kahve şemasında aynı kafiyede olan dizeler gruplandırılır ve harflerle işaretlenir.
- Kahve şeması düz kafiye (aaa b), sarmal kafiye (abba), çapraz kafiye (abba) ve mani tipi kafiye (aab a) şeklinde olabilir.
- 21:57Aliterasyon ve Asonans
- Aliterasyon, bir dizede belli ünsüz harflerin tekrar etmesidir.
- Asonans, belli ünlü seslerin tekrar etmesidir.
- Aliterasyon ve asonans, şiirin ahenk unsurlarından biridir.
- 23:09Nazım Birimi
- Nazım biçimi, şiirin şekilsel ismidir ve nazım şekli olarak da adlandırılır.
- Nazım birimi, şiirin satırlarının kaç kaçar kümelenmesine göre verilen isimdir.
- Tek satırdan oluşan nazım birimine dize veya mısra, iki satırdan oluşan nazım birimine beyit, dört satırdan oluşan nazım birimine dörtlük, üç, beş veya altı satırdan oluşan nazım birimlerine bent denir.