Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, 11 yıllık meslek hayatı olan ve 52 şehirde seminer vermiş "Aker Hoca" olarak hitap edilen bir öğretmenin öğrencilere Türkçe ses bilgisi konusunu anlattığı eğitim içeriğidir. Öğretmen, Furkan adında bir öğrenciyi yanına alarak dersi sunmaktadır.
- Video, Türkçe ses bilgisinin iki ana başlıkta incelenmesini içermektedir: ünlülerle ilgili ses olayları ve ünsüzlerle ilgili ses olayları. Özellikle ünlü düşmesi konusu detaylı şekilde ele alınmakta, çekim eki alırken, yapım eki alırken, birleşik kelime oluştururken ve tamlama şeklinde oluşan birleşik isimlerde ünlü düşmesi durumları örneklerle açıklanmaktadır.
- Öğretmen, ÖSYM sınavlarında hangi ses olaylarının sorulduğunu ve hangi konuların sınavlarda daha sık çıktığını belirtmekte, soru bankalarında "ünlü aşınması" olarak nasıl ifade edildiğini açıklamaktadır. Video, not alma teknikleri ve sınav hazırlığı için önemli ipuçları içermektedir.
- 00:10Ses Bilgisi Ünitesi Tanıtımı
- Ses bilgisi ünitesi her sene MS, TYT ve KPSS sınavlarında bir soru olarak gelmektedir.
- Ses bilgisi kendi içinde ünlülerle ilgili ve ünsüzlerle ilgili ses olayları olarak ikiye ayrılır.
- ÖSYM genellikle paragraflar içinde hangi ses olayının olmadığını sorar, "hangisinde ünlülerle ilgili farklı bir ses olayı vardır?" gibi sorular sormaz.
- 01:52Ünlülerle İlgili Ses Olayları
- Ünlülerle ilgili ses olayları: ünlü düşmesi, ünlü daralması, ünlü türemesi, ünlü değişimi, ünlü yumuşaması ve ulama.
- Ünlü düşmesi, ünlü daralması, ünlü türemesi ve ünlü değişimi önemli konulardır.
- Ünlü değişimi son on yıldır ÖSYM sorularında şıklara bile konulmamıştır.
- 02:36Ünsüzlerle İlgili Ses Olayları
- Ünsüzlerle ilgili ses olayları: ünsüz yumuşaması (ünsüz değişimi), ünsüz benzeşmesi (sertleşmesi), ünsüz türemesi (ikizleşme), önsöz düşmesi ve nem değişimi.
- Ünsüz yumuşaması her yıl şıklarda bulunur ancak cevap olarak görülmemiştir.
- Ünsüz benzeşmesi her yıl şıklarda bulunur ve 2017-2018 yıllarında KPSS'nin cevabı olmuştur.
- 07:44Önemli Ses Olayları
- Önemli olan altı ses olayı: ünlü düşmesi, ünlü daralması, ünlü türemesi, ünlü değişimi, ünsüz yumuşaması ve ünsüz benzeşmesi.
- Diğer ses olayları soru bankalarında karışık olarak sorulabilir.
- Ders çalışırken bu altı önemli ses olayına iyi çalışılmalı, diğer beşine bilecek kadar çalışılabilir.
- 08:28Ünlü Düşmesi
- Ünlü düşmesi üç şekilde gerçekleşir: sözcük çekim eki alırken, yapım eki alırken ve birleşik kelime oluştururken.
- Çekim eki alırken ünlü düşmesi örneği: şehir → şehri, omuz → omzu, burun → burnu, akıl → aklı.
- Ünlü düşmesi olmayan kelimeler: ayıp → ayıbı, avuç → avucu, içerde → içerde, dışarıda → dışarıda, orada → orada.
- 13:46Ünlü Düşmesi İstisnaları
- Bir sözcük ikileme yapıyorsa ünlü düşmesi olmaz: omuza, akıla, şehirden.
- Ünlü düşmesi olmayan veya düşen kelimelerin yazım yanlışı olarak sorulabilir.
- 14:55Yapım Eki Alırken Ünlü Kaybı
- Yapım eki alırken ünlü kaybı sorularında, altı çizili sözcüğün köküne bakmak gerekir.
- "Benziyor" kelimesinin kökü "benzemek", "ilerliyor" kelimesinin kökü "ileri devam", "çevre" kelimesinin kökü "çevirmek" gibi yapım eki alırken ünlü kaybı gösteren örnekler verilmiştir.
- "Kavşak" kelimesinin kökü "kavuşmak", "ayrılık" kelimesinin kökü "ayırmak", "yalnız" kelimesinin kökü "yokluk" gibi yapım eki alırken ünlü kaybı gösteren örnekler verilmiştir.
- 18:49Çekim Eki Alırken Ünlü Kaybı
- Çekim eki alırken ünlü kaybı sorularında, kelimenin sonuna ünlü gelip aradaki ünlü düşer.
- ÖSYM sorularında "türerken mi düştü, çekim eki alırken mi düştü" diye sormayacak, sadece "ünlü düşmesi" olacak.
- Soru bankaları farklı başlıklar altında anlatmak zorunda kalırken, ÖSYM sadece "ünlü düşmesi" konusunu soracaktır.
- 21:22Birleşik Kelime Oluştururken Ünlü Kaybı
- Birleşik kelime oluştururken ünlü kaybı, iki ünlü yan yana gelemeyeceği için ünlülerden birinin düşmesiyle gerçekleşir.
- "Ne" ve "asıl" kelimelerinin birleşmesinde ünlü düşmesi görülür.
- Bu durumda "ünlümüz ünsüzümüz ayrı oynuyor" ifadesi kullanılır.
- 22:08Kelime Oluşumları
- Konuşmacı, "böyle", "cumartesi", "sütlaç" ve "güllaç" gibi kelimelerin oluşumlarını açıklıyor.
- Üniversite yıllarında 35 yaşında olduğu ve kısa mesaj yazdığı bir anısını paylaşıyor.
- Kadınların "peki" cevabını vermesi durumunda erkeklerin uzaklaşması gerektiğini belirtiyor.
- 23:43ÖSYM ve Ünlü Aşınması
- 2015 yılında ÖSYM'nin "peki" sözcüğünü sorduğu ve erkeklerin "dedi" cevabını verdiği bir örneği anlatıyor.
- Soru bankalarında "ünlü aşınması" olarak sorulduğu halde, ÖSYM'nin sadece "ünlü düşmesi" yazıp geçtiği belirtiliyor.
- Ünlü düşmesinin üç şekilde oluştuğu, çekim eki alırken, türerken ve birleşirken olduğu açıklanıyor.
- 26:27Ek Eylem ve Ünlü Düşmesi
- Türkçe'de "idi", "imiş", "ise" ve "ile" ek eylemlerin ünlü düşmesi olduğu belirtiliyor.
- 2016 KPSS lisans sınavının 11. sorusunda "büyüklüğü idi" ifadesinin ünlü düşmesi olduğu ancak ÖSYM'nin cevabı "A" şıkkı olarak verdiği anlatılıyor.
- Konuşmacı, meslek hayatında 11 yıl olduğunu ve öğrencilerine "ek eylem ünlü düşmesidir" notunu verdiğini belirtiyor.
- 30:26Ünlü Düşmesi Örnekleri
- Fenerbahçe, Galatasaray gibi tamlama şeklinde oluşan birleşik isimlerde ünlü düşmesi olduğu açıklanıyor.
- "Öğrenci" ve "dilenci" gibi yapım eklerinde ünlü düşmesi olduğu belirtiliyor.
- Çekim eklerinde ünlü düşmesi olmaz, ikilemelerde ses düşmesi olmaz, türerken ünlü düşmesi var diye sorarsa kelimenin kökü aranır, birleşirken ünlü düşmesi soru bankalarında ünlü aşınması diye sorulur, "idi", "imiş", "ise", "ile" ünlü düşmesi kabul edilir, tamlama şeklinde oluşan birleşik isimlerde ünlü düşmüştür, Türkçe'de "ici" diye bir yapım eki yok, "civci" diye bir şey var, gelen yapım ekinde ünlü düşmüştür, ÖSYM böyle detaylı sormaz ünlü düşmesi var mı der geçer, bunlardan birini gördüğünüz ünlü düşmesi var deyip geçin ve ses bilgisinin en uzun başlığıdır.