Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmenin öğrencilere Türkçe dilbilgisi konularından noktalama işaretleri hakkında verdiği eğitim dersidir. Öğretmen, Türk Dili ve Edebiyatı bölümü mezunu olup KPSS sınavına hazırlık dersleri vermektedir.
- Videoda noktalama işaretlerinin kullanımı detaylı olarak ele alınmaktadır. Özellikle nokta işaretinin cümlelerin sonuna konulması, üç nokta işaretinin cümlelerin tamamlanmadığı durumlarda ve kaba sayılan sözlerin yazımında kullanımı, ünlem işaretinin kullanımı ve soru işaretinin kullanımı örneklerle açıklanmaktadır. Video, ÖSYM ve KPSS sınavlarında çıkabilecek noktalama işaretleri sorularına hazırlık amacıyla hazırlanmıştır.
- TDK'nin (Türk Dil Kurumu) noktalama işaretleri kuralları ve sınavlarda bu konudaki yaklaşımlar hakkında bilgiler verilmektedir. Video, bir sonraki derste soru işareti ve ünlem işaretinin devamı konusunda görüşmek üzere sona ermektedir.
- 00:19Nurgül'in KPSS Başarısı
- Eğitmen, KPSS'de 165. sırada yer alan ve kendisinin öğrencisi, komşusu ve arkadaşı olan Nurgül'i tanıtıyor.
- Nurgül'in iki yılda KPSS'ye hazırlanmasının sebebi, kararlılığı ve tutarlı çalışmasıydı.
- Eğitmen, Nurgül'in emeğine şahit olduğunu ve bu emeğin hayallerin gerçekleşmesi için gerekli olduğunu vurguluyor.
- 02:24Nokta İşareti ve Özellikleri
- Nokta, TDK'nın yazım kuralları kısmında belirtilen noktalama işaretlerinden biridir.
- Noktanın birinci görevi, TDK'ye göre "yargısı tamamlanmış, yüklemi olan cümlelerin sonuna konması"dır.
- Noktanın birinci işlevi ile üç noktanın birinci işlevi arasındaki fark, tamamlanmış cümlelerin sonuna nokta, tamamlanmamış cümlelerin sonuna üç nokta konmasıdır.
- 07:12Nokta İşareti Kullanımı
- Nokta işaretini kullanırken öncelikle yüklemi bulmak, sonra cümledeki mesajı anlamak gerekir.
- Cümlede soru anlamı, duygu aktarımı veya açıklama derdine düşme varsa, nokta yerine başka noktalama işaretleri kullanılmalıdır.
- Nokta işaretini kullanırken, cümle büyük harfle başlıyor ve yüklemi olan bir yapıya sahipse, nokta işaretinin kullanılması gerekir.
- 11:48Noktalama İşaretleri ve Cümle Yapısı
- Noktalama işaretlerinin doğru kullanılması için önce cümledeki yüklemi (fiil veya isim) bulmak gerekir.
- Cümle sonuna nokta konulurken, yüklemi isim olan cümlelerde bildirme kipi (dır, dur, tır, tir) kullanılabilir.
- Türkçede yüklemi isim olan cümleler "isim cümlesi" olarak adlandırılır.
- 18:07Örnek Cümleler ve Noktalama İşaretleri
- "Hayata çok farklı bakan insanlar var etrafımda" cümlesinde "var" isim olarak kullanılmış ve devrik yapıda yerleştirilmiştir.
- ÖSYM sınavlarında cümle sonuna nokta koyma sorularında, yüklemi isim olan ve devrik yapıda olan cümleler önemlidir.
- ÖSYM'de "Ne var ki meşe palamudu kendi içinde bir ağacı barındırır" cümlesinin sonuna üç nokta konulmuştur çünkü ikinci cümle eksik bırakılmıştır.
- 22:40Noktalama İşaretleri Soruları
- Noktalama işaretleri sorularında, cümlede gerekli olan noktalama işareti belirlenmelidir.
- Fiil cümlesi olduğunda noktalama işareti olarak nokta kullanılır.
- Noktalama işaretleri sorusunda çıkarmak için birinci maddenin yanına not alınmalıdır.
- 26:42Noktanın Ortak Kullanımı
- Noktanın ortak kullanımı, TDK'nin verdiği örneklerde gösterildiği gibi sıra sayı sıfatlarını virgülle ayırarak kullanmaktır.
- "Üçüncü, dördüncü, beşinci madde" şeklinde yazım, "üç nokta dört nokta beş nokta" yazımından daha güzel ve ekonomiktir.
- Tarihlerde de ortak nokta kullanımı tercih edilmelidir, örneğin "16-19. yüzyıl" şeklinde yazım daha iyi bir uygulamadır.
- 32:04Noktanın Saatlerdeki Kullanımı
- Nokta, saatlerin yazımında "bitti" anlamında kullanılır; örneğin "15:23" yazılırken "onbeş bitti, yirmiüç" anlamına gelir.
- Nokta, saatlerde dakikaları ayırır ve "onbeş eksi yirmiüç" şeklinde yazılır.
- Noktanın işlevlerini anlatırken saatlerin yazımına da dikkat edilmelidir.
- 33:37Noktanın Tarihlerdeki Kullanımı
- Tarihlerin yazımında sadece rakamlardan oluşan gösterim istenirse nokta kullanılır; örneğin "24.11.2021" şeklinde.
- Tarihlerde aylar için romen rakamları kullanılabilir, ancak günler için otuzbir yazıyla yazmak daha iyidir.
- Nokta, tarihlerde eğik çizgiye muadil olarak kullanılır.
- 36:09Kısaltmaların Yazımı
- Kısaltmaların yazımında unvan adları veya cadde, sokak, mahalle gibi sözcüklerin ilk harflerinin büyük olduğu unutulmamalıdır.
- Küçük harfli kısaltmaların sonuna nokta konur; örneğin "Alb." (Albay), "Sok." (Sokak), "Sy." (Sayfa).
- "Yüzyıl" küçük harfle yazıldığı için kısaltmada da küçük harf kullanılır ve nokta ek alırken açılımına göre eklenir.
- 38:40Sıra Sayı Sıfatlarının Yazımı
- Sıra sayı sıfatlarında (inci anlamına gelen) rakam kullanılıp yerine direkt nokta konabilir; örneğin "3." veya "15.".
- Rakam kullanılırsa "üçüncü" veya "onbeşinci" şeklinde yazılabilir.
- "İkinci Mehmet" şeklinde yazılabilir, ancak "2. Mehmet" şeklinde yazılamaz.
- 41:22Üç Noktanın Kullanımı
- Üç noktanın başat işlevi, "yargısı tamamlanmamış, yüklemi olmayan cümle sonuna konur" anlamındadır.
- Örneğin "Ne çare ki çirkinliği hemencecik fark ediliyordu..." cümlesinde, mesaj tamamlanmadığı için üç nokta kullanılır.
- Üç nokta, cümleyi eksik bırakır ve cümlenin eksikliğini gösterir.
- 44:04Noktalama İşaretleri ve Kullanımı
- Konuşmacı, edebi metinlerden ve Milli Eğitim'in 9-12. sınıf kitaplarından alınan cümlelerde noktalama işaretlerinin kullanımını açıklıyor.
- Cümlede eksik gülmesi ifadesi için üç nokta kullanılması gerektiği belirtiliyor.
- Cümle bitirici noktalama işaretlerinin (nokta, ünlem işareti) kullanılma şartları ve altı noktalı noktalama işaretlerinin (üç nokta) kullanım alanları inceleniyor.
- 47:16Üç Nokta Kullanım Kuralları
- Cümlelerde sözcüklerin ard arda dizilmesi durumunda, cümlede yüklem olmadığı ve devrilen cümlenin büyük harfle başladığı durumlarda üç nokta kullanılması gerektiği açıklanıyor.
- Cümlede yüklem varsa ve anlamı tamamlanmışsa nokta kullanılması gerektiği, yüklem yoksa ve anlamı tamamlanmamışsa üç nokta kullanılması gerektiği belirtiliyor.
- Türk Dil Kurumu'na göre, kaba sayılan ve yazılması hoş olmayan sözlerin yazımında üç nokta kullanılması öneriliyor.
- 55:23Alıntı Yaparken Üç Nokta Kullanımı
- Türk Dil Kurumu'na göre, alıntı yaparken bir metnin başını, ortasını veya sonunu keserken kırptığımız yere üç nokta bırakmak gerekir.
- Üç nokta, alınmayan yerleri göstermek için kullanılır, ancak sınav sorularında bu işaretin kullanılması için tanıdık metinlerden (İstiklal Marşı, Atatürk'ün Gençliğe Hitabesi) örnekler alınmalıdır.
- Metinde söz öbeği kırıldığında üç nokta kullanılabilir, ancak ÖSYM sınavlarında bu kullanım uygun değildir.
- 58:46Üç Noktanın Farklı Kullanımları
- Üç nokta, okuyucunun hayal dünyasına bırakılan veya ifadeye güç kattığı durumlarda kullanılır.
- "Kediler, ... kimileri onların uzaydan gelen varlıklar olduğuna inanır, kimileri de onların insana en çok benzeyen canlı olduğuna inanır" örneğinde üç nokta ifadeye güç katmaktadır.
- "Sessizlik, yalnızlık, sıradanlık, ... her yanı sarmış bir hüzün" örneğinde üç nokta, okuyucunun hayal dünyasına bırakılan bir durum göstermektedir.
- 1:02:06Ünlem İşareti ve Ünlem İşareti Artı İki Nokta
- Ünlem işareti, ünlem ve seslenmelerde anlatımı pekiştirmek için kullanılır.
- "Kocaeli, Kocaeli, Kocaeli, be" örneğinde, "be" anlamsız bir ifade olduğu için ünlem sınıfına dahil olur ve ünlem işareti kullanılır.
- Ünlem işareti artı iki nokta, hem seslenme hem de eksik bir ünlem cümlesini gösterir; bu noktalama işareti sınavlarda karşımıza çıkmaz ancak Türkçe'de kullanılır.
- 1:07:12Noktalama İşaretleri ve Kullanım Kuralları
- Konuşmacı, noktalama işaretlerinin kullanımını açıklarken özellikle üç örnek üzerinde duruyor ve bunlara yıldız koyarak dikkat çekiyor.
- Cins isimle başlayan cümlelerde (örneğin "Gençliğim") ve ünlem sözcük türü (vah, tüh, eyvah gibi) içeren cümlelerde noktalama işaretleri kullanılır.
- Ünlem işareti, nokta, üç nokta, soru işareti ve iki nokta gibi noktalı noktalama işaretlerinden biri olduğu için, ünlem işareti kullanıldığında sonraki cümle büyük harfle başlamalıdır.
- 1:08:24Ünlem İşareti Kullanımı
- Ünlem işareti, ünlem sözcüğü hemen ardından kullanılabildiği gibi, cümlenin sonunda da kullanılabilir.
- Ünlem işareti kullanılamıyorsa, virgül yerine kullanılabilir.
- Ünlem işareti ve üç nokta aynı cümlede kullanılamaz, ancak ünlem işareti kullanıldığında cümle eksik kalırsa üç nokta kullanılabilir.
- 1:09:34Ünlem İşareti ve Eksiltili Cümleler
- Ünlem işareti içeren eksiltili (kesik) cümlelerde, ünlem işareti ve üç nokta birlikte kullanılabilir.
- Ünlem işareti kullanıldığında, cümlede yüklem olmamalıdır.
- Türk Dil Kurumu, anlatımı pekiştirmek için ünlem işareti artı iki nokta kullanabileceğimizi belirtmiştir.
- 1:13:15Soru İşareti ve Ünlem İşareti Kombinasyonları
- Soru işareti artı üç nokta, soru ifadesi ve eksiklik birlikte kullanılabilecek bir noktalama işaretidir.
- Soru işareti artı iki nokta, anlatıma güç kazandırmak için kullanılabilir.
- Soru işaretinin yanına iki nokta eklenerek duygu vermek mümkündür.
- 1:15:34Üç Nokta Kullanımı
- Karşılıklı konuşmalarda yeterli olmayan veya eksik bırakılan durumlar için üç nokta kullanılabilir.
- Üç nokta, uzun çizgi yerine de kullanılabilir.
- Noktalama işaretlerinin birincil görevleri sınavda sıklıkla karşımıza çıkar, ancak Türk Dil Kurumu'nun örneklerini artırması önerilmektedir.