Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmenin Türkçe dilbilgisi konularını anlattığı eğitim içeriğidir. Öğretmen, ders notu üzerinde notlar alarak konuyu açıklamaktadır.
- Videoda tamlama ekleri konusu detaylı şekilde ele alınmaktadır. İlk olarak tamlamanın temel kavramları, tamlayan ve tamlanan unsurlar açıklanmakta, ardından tamlayan ekleri (ilgi ekleri) ve tamlanan ekleri (iyelik ekleri) örneklerle anlatılmaktadır. Son bölümde ise "dan-den-tanten" çıkma ekinin farklı işlevlerde nasıl kullanıldığı ve sınavlarda çıkabilecek soru tipleri gösterilmektedir.
- Video, TYT, KPSS, lisans, önlisans ve ortaöğretim sınavlarında çıkabilecek soru tiplerine değinmekte ve tamlama ekleri konusunun devamı ile soru eki ile vasıtayla ara eki konularının ele alınacağı bilgisiyle sonlanmaktadır.
- 00:03Tamlama Ekleri Tanıtımı
- Konuşmacı isim çekim eklerine devam ederek tamlama eklerine geçiyor.
- Tamlama, en az iki sözcüğün birbirine bağlandığı kelime gruplarıdır.
- Tamlamada iki unsur vardır: tamlanan (esas) ve tamlayan (bağlayan).
- 00:53Tamlama Örnekleri
- "Kedi tüyü" örneğinde "tüy" tamlanandır, "kedi" tamlayanıdır.
- "Kedinin tüyü" ifadesinde "kedinin" tamlayan eki, "tüyü" tamlanan ekidir.
- Tamlayan eki (ilgi eki) tamlanan sözcüğü kendinden önceki sözcüğe bağlar, tamlanan eki (iyelik eki) ise aitlik anlamını verir.
- 04:19Tamlama Eklerinin Özellikleri
- Tamlayan ve tamlanan ekleri hareket bildirmeyen isim soylu sözcüklere gelir.
- Bu ekler eklendikleri sözcüklerin anlamlarını değiştirmez, isim çekim eklerindendir.
- Tamlayan ekleri ünlü ile ünsüzle bitip bitmemesine göre değişir: ünsüzle biten kelimelere "-in", ünlü ile bitenlere "-n" eklenir.
- 05:51Tamlanan Ekleri
- Tamlanan eklerinde "s" sesi bulunur: "ı", "i", "u", "ü" şeklinde.
- MEB'e göre tamlanan ekindeki "s" sesi yardımcı sesler içerisinde yer alır.
- Tamlanan ekleri (iyelik ekleri) aitlik anlamını verir.
- 07:20Kişi Zamirleriyle Tamlama
- İnsanlarla ilgili tamlama yapılabilir, örneğin "saçım" ifadesinde "ım" tamlayan eki (ilgi eki)dir.
- Kişi zamiri olursa tamlayan ekleri "ben" ve "biz"dir.
- Kişi zamirleriyle tamlama yaparken tamlayan ekleri değişiklik gösterir.
- 09:47Zamirler ve İyelik Ekleri
- Kişi zamirleri temelde üç tekil (ben, sen, o) ve üç çoğul (biz, siz, onlar) olmak üzere altı türdür.
- İyelik ekleri, hareket bildirmeyen sözcüklerin üzerine gelir ve eklendiği sözcüğün ne ile ilgili olduğu bilgisini verir.
- İyelik ekleri belirtili isim tamlamalarında karşımıza çıkar.
- 13:31İyelik Eklerinin Türleri
- "-ım" birinci tekil iyelik eki, "-ın" ikinci tekil iyelik eki, "-ı" üçüncü tekil iyelik eki olarak kullanılır.
- "-ımız" birinci çoğul iyelik eki, "-ınız" ikinci çoğul iyelik eki, "-ları" üçüncü çoğul iyelik eki olarak kullanılır.
- Üçüncü çoğul iyelik eki "-ları" kullanılırken, "onların" kelimesiyle bağlantılı olduğunda "-lar" çokluk ekidir, aksi halde "-ı" üçüncü tekil iyelik ekidir.
- 20:20İsim Tamlamaları
- İsim tamlamaları belirtili ve belirtisiz olmak üzere iki türdür.
- Belirtili isim tamlamasında tamlanan eki kullanılır (örneğin: köpeğin maması).
- Belirtisiz isim tamlamasında tamlanan eki kullanılmaz (örneğin: köpek maması).
- Kişilerle ilgili tamlamalarda iyelik ekleri karakterini o kadar net ortaya koyar ki tamlayan kullanma ihtiyacı hissetilmeyebilir.
- 23:03Tamlama Ekleri ve İyelik Eki
- Tamlama ekleri ön lisans ve ortaöğretim sınavlarında önemli bir konudur.
- İlgili eki (tamlayan eki) bir nesneyle ilgili konuşulduğunda onun yanına eklenerek tamlama kurmasını sağlar (örneğin: kalemin rengi, köpeğin duruşu).
- İyelik eki (sahiplik eki) bir nesneyi fine bağlar ve onun sahibini arar, "benim, senin, onun" gibi sözcükler de ilgi eki olarak kullanılır.
- 27:30Çıkma Eklerinin Farklı İşlevleri
- "Dan" ve "den" çıkma ekleri ilgi eki işlevinde kullanılabilir.
- Çıkma ekleri genellikle çıkma veya seçme anlamı verirken, ilgi eki işlevinde tamlama yapar.
- Sınavlarda ekin işlevini sorarken önce yapım eki mi, çekim eki mi diye bakılır, sonra farklı işlevde kullanılmış olanı seçmek gerekir.