Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Kadir Gümüş adlı bir Türkçe öğretmeninin akıllı tahta kullanarak sıfatlar konusunu anlattığı eğitim içeriğidir.
- Videoda sıfatların iki ana çeşidi (niteleme sıfatları ve belirtme sıfatları) detaylı şekilde ele alınmaktadır. Niteleme sıfatlarının özellikleri, yapım ekleriyle türetilmesi, pekiştirme sıfatları ve küçültme sıfatları gibi alt dalları incelenmekte, belirtme sıfatlarının ise işaret sıfatı, sayı sıfatı, belirsiz sıfat ve soru sıfatı olarak ayrıldığı açıklanmaktadır.
- Öğretmen, her bir sıfat türünün özelliklerini örneklerle anlatmakta ve ÖSYM sınavlarında çıkabilecek soru tiplerine dikkat çekmektedir. Video, sıfat tamlaması kavramıyla devam etmekte ve bir sonraki videoda sıfatların özel biçimleri, adlaşmış sıfatlar ve sıfatların diğer unsurlarla yapısı konularının ele alınacağı belirtilmektedir.
- 00:07Sıfatların Tanımı ve Çeşitleri
- Sıfatlar, isimlerin önüne gelerek onları niteleyen ve belirten sözcüklerdir.
- Sıfatlar iki ana gruba ayrılır: niteleme sıfatları ve belirtme sıfatları.
- Belirtme sıfatları işaret sıfatı, sayı sıfatı, belirsiz sıfat ve soru sıfatı olmak üzere dört alt gruba ayrılır.
- 03:18Niteleme Sıfatları
- Niteleme sıfatları, isimlerin önüne gelerek onların rengini, şeklini, biçimini ve durumunu bildirir.
- Niteleme sıfatları isme sorulan "nasıl" sorusuna cevap verir.
- Niteleme sıfatları yapım ekleriyle türetilebilir, örneğin "tuzsuz yemek" şeklinde.
- 07:00Pekiştirme ve Küçültme Sıfatları
- Pekiştirme sıfatları, niteleme sıfatlarının bir alt dalıdır ve isme sorulan "nasıl" sorusuna cevap verir.
- Pekiştirme sıfatları "daha" ekiyle veya tekrarlanarak oluşturulur, örneğin "masmavi" veya "yemyeşil".
- Küçültme sıfatları da niteleme sıfatlarının bir alt dalıdır ve isme sorulan "nasıl" sorusuna cevap verir.
- Küçültme sıfatları "-cık", "-imsi", "-trak" ekleriyle oluşturulur, örneğin "küçücük", "büyükçe", "mavimsi", "sarımsı".
- Pekiştirme ve küçültme sıfatları fiile soru sorulduğunda zarf olarak kullanılır.
- 13:24Ünvan Sıfatı
- Ünvan sıfatı, niteleme sıfatına ve belirtme sıfatına giren özel bir sıfattır.
- Ünvan sıfatları, kişilerin ünvanını belirtir ve ismin önüne gelebileceği gibi istisnai olarak ismin arkasına da gelebilir.
- Ünvan sıfatları, niteleme sıfatları ve belirtme sıfatları gibi ismin önüne gelmez, bu özellik sadece ünvan sıfatlarına aittir.
- 15:50Ünvan Sıfatı Örneği
- "Mustafa Kemal Paşa" örneğinde, "paşa" ünvanı ismin arkasına gelmiştir.
- "Öğretmen Kemal" veya "Kemal öğretmen" şeklinde de yazılabilir, bu da ünvan sıfatının ismin arkasına gelebileceğini gösterir.
- Ünvan sıfatı, ismin önüne gelerek işaret eder ve ismin arkasına da gelebilir.
- 19:17Belirtme Sıfatları
- Belirtme sıfatları işaret sıfatı, sayı sıfatı, belgisiz sıfat ve soru sıfatı olmak üzere dört ana başlıkta değerlendirilir.
- Soru kökü "niteler" derse niteleme sıfatı, "beltirir" derse belirtme sıfatı, "hem niteler hem belirtir" derse hem niteleme hem belirtme sıfatı bulunur.
- İşaret sıfatı, ismin önüne gelerek işaret eden sözcüklerdir ve "bu", "şu", "o", "öteki", "beriki", "buradaki", "şuradaki", "oradaki" gibi sözcüklerdir.
- 23:19İşaret Sıfatları
- İşaret sıfatları, ismin önüne gelerek ismi işaret eden sözcüklerdir.
- İşaret sıfatları nadiren ek alabilir, genellikle isim önüne gelir.
- "Böyle iş", "bu yaş", "öte yaka", "şu ev", "öbür tepe" gibi örnekler işaret sıfatlarıdır.
- 26:12Sayı Sıfatları
- Sayı sıfatları, bir sayıyı bildiren sözcüklerdir.
- Asıl sayı sıfatları (bir, iki, üç, dört, beş, altı, yedi, sekiz, dokuz, on) ismin önüne geldiğinde sayı sıfatı olur.
- Sıra sayı sıfatları (birinci, ikinci, üçüncü) ismin önüne geldiğinde sayı sıfatı olur.
- 29:05Üleştirme ve Kesir Sayı Sıfatları
- Üleştirme sayı sıfatları (beşer, onikişer) ismin önüne geldiğinde sayı sıfatı olur.
- Kesir sayı sıfatları (dörtte bir, sekizde yedi, beşte üç, çeyrek, buçuk, yüzde elli) ismin önüne geldiğinde sayı sıfatı olur.
- Üleştirme sayı sıfatlarını yazarken rakam kullanmak yasaktır, sadece yazıyla yazılmalıdır.
- 31:36Sayı Sıfatlarının Kullanımı
- Her sayı ibaresinin sayı sıfatı olmadığı unutulmamalıdır.
- "İkinci kalemi beşinciye verdim" cümlesinde "ikinci" ve "beşinci" sayı sıfatıdır.
- "Yüz puan aldım" veya "yüz kişi geldi" cümlelerinde "yüz" sayı sıfatıdır.
- 34:15Belirsizlik Sıfatları
- Belirsizlik sıfatları (hop dergisiz sıfatlar) birkaç, birçok, herhangi bir, başka, bütün gibi ifadelerdir.
- Belirsizlik sıfatları ismin önüne gelirse ve kaç tane olduğunu bilmediğimizi belirtirse belirsizlik sıfatıdır.
- Belirsizlik sıfatları bitişik yazılır ve ismin önüne gelirse belirsizlik sıfatı olur.
- 38:22"Bir" Sözcüğünün Sıfat Olarak Kullanımı
- "Bir" sözcüğü ismin önüne gelirse ve tek bir adet anlamındaysa sayı sıfatı olur.
- "Bir" sözcüğü ismin önüne gelirse ve herhangi bir anlamındaysa belirsizlik sıfatı olur.
- "Bir" sözcüğü aynı anlamındaysa niteleme sıfatı olur.
- 41:38"Bir" Sözcüğünün Özel Durumları
- "Bir" sözcüğü niteleme sıfatının önüne gelirse sayı sıfatı olur.
- "Bir" sözcüğü niteleme sıfatı ile isim arasına gelirse belirsizlik sıfatı olur.
- "Bir takım" gibi ifadeler belirsizlik anlamı verirse bitişik yazılır, sayı anlamı verirse ayrı yazılır.
- 46:36Soru Sıfatları
- Soru sıfatları kaç, kaçar, kaçıncı, hangi, nasıl, ne kadar gibi soru ifadeleridir.
- Soru sıfatları isme soru sorduğunda kullanılır.
- Soru sıfatlarının cevapları da sıfattır.
- 49:21Sıfat Türleri
- Soru sıfatları, önünde isim olmadığı durumlarda kullanılır.
- Belirtme sıfatları, isaretsiz soru anlamına gelir ve dünyanın en kolay sıfat türüdür.
- Sıfat tamlaması, sıfat varsa ve önünde isim varsa oluşur.
- 50:38Sıfat Tamlaması Kuralı
- Sıfat tamlaması kuralı: Sıfat varsa, sıfatın önünde mutlaka isim olmak zorundadır.
- Her sıfatlı isim sıfat tamlaması oluşturabilir: güzel ev, işaret sıfatı ile; bir kaç soru sıfatı ile.
- Sıfatları bulabiliyorsanız, sıfat tamlamasını da bulmuş olursunuz çünkü sıfatın olduğu yerde sıfat tamlaması vardır.
- 51:38"Anır Eşeğim Anır Adın Deftere Geçti" Deyimi
- Bu deyim, hak etmediği bir makama gelip yetkilerini kullanarak olur olmaz ahkam kesen veya küçük bir başarı sonucunda ortalığı velveleye veren kişiler için kullanılır.
- Tanzimat döneminde nüfus sayımı yapılırken, insanlar sayılmaktan hoşlanmadığı için önce hayvanlar sayılırdı.
- Bir çiftçi, eşeğinin sayım sırasında durmaması nedeniyle "anır eşeğim anır adın deftere geçti" diyerek, küçük bir başarıyla ortalığı velveleye veren kişileri tanımlamıştır.
- 53:54Dersin Sonu
- Diğer videoda sıfatların özel biçimleri, adlaşmış sıfat ve sıfatların diğer unsurlarla yapısı ele alınacaktır.
- Sıfatlar konusu diğer videoda bitirilecektir.