Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmenin Türkçe dilbilgisi konularını anlattığı eğitim içeriğidir. Öğretmen, tahtada notlar alarak konuyu detaylı şekilde açıklamaktadır.
- Video, sıfat fiillerin tanımı, özellikleri ve kullanım örneklerini kapsamlı şekilde ele almaktadır. Sıfat fiillerin fiil köklerine "-an", "-en", "-es" eklerini alarak sıfat görevinde kullanıldığı, sıfat tamlaması oluşturduğu ve sıfat fiil grubu kavramı anlatılmaktadır. Ayrıca sıfat-fiil öbekleri ve sıfat tamlamaları arasındaki farklar örneklerle açıklanmaktadır.
- Videoda sıfat fiillerin isim görevinde kullanıldığında isim çekim eklerini alabilme özelliği, adlaştığında cümlenin yükleminde yer alabilme özelliği ve "maz-mez" ekinin sıfat fiilim olarak kullanıldığı durumlar da ele alınmaktadır. Video, KPSS ve TYT sınavlarında çıkabilecek soru tiplerine değinmekte ve bir sonraki videoda zarf fiillerin işleneceği bilgisiyle sonlanmaktadır.
- 00:10Eylemsizler Dersi Tanıtımı
- Ders, eylemsizler konusunun devamı olarak başlıyor ve önceki videoda isim-fiil adı eylem konusuna değinildiği belirtiliyor.
- Bu videoda sıfat fiilleri ve zarf fiilleri incelenecek, ardından eylemcilerle ilgili bir etkinlik yapılacak.
- 00:36Sıfat Fiillerin Tanımı
- Sıfat fiil aynı zamanda "ortaç" olarak da adlandırılır ve bu isimleri bilmenin öneminden bahsediliyor.
- Sıfat fiiller, fiil köklerine "an", "ası", "me", "di", "cek", "miş" gibi eklerin eklenmesiyle fiil özelliğini kaybedip cümlede sıfat görevi görür.
- Bu fiiller artık sıfat olarak kullanılır ve "sıfat fiil" olarak adlandırılır.
- 02:02Sıfat Fiillerin Cümledeki Kullanımı
- Sıfat fiiller cümlede sıfat tamlaması kurabilir ve genellikle niteleme sıfatı olarak görev alır.
- Örnek olarak "kitap okuyan çocuk" ifadesinde "okuyan" sıfat fiil olarak kullanılmıştır.
- Sıfat fiil ekleri (an, ası, me, di, cek, miş) yapım ekidir ve bu ekleri alan kelimeler yapısına göre türemiş sözcük yapar.
- 04:23Sıfat Fiillerin Örnekleri
- "Öpülesi elleri" ifadesinde "öpülesi" sıfat fiil olarak kullanılmıştır.
- "Çekilmez çile" ifadesinde "çekilmez" sıfat fiil olarak kullanılmıştır.
- "Koşar adım" ve "bildiğim konular" gibi örneklerde de sıfat fiiller kullanılmıştır.
- 06:09Sıfat Fiillerin Özellikleri
- Sıfat fiiller iyelik eklerini alabilir ancak sıfat niteliğini kaybetmezler.
- "Ödenecek borçlar" ve "ödenmiş senetler" örneklerinde sıfat fiiller yüklemde yer almazlar.
- Sıfat fiiller sıfat tamlaması oluşturur ve niteleme sıfatı olarak "nasıl" sorusuna yanıt verir.
- 09:47Sıfat Fiiller ve Sıfat Tamlamaları
- Sıfat fiiller, isimleri niteleyerek sıfat tamlaması oluşturur.
- Sıfat fiiller, sıfat ve isim birleşimiyle oluşan sıfat tamlamasını oluşturur.
- Sıfat fiiller, isimleri niteleyen sıfatların içinde yer alan eklere sahiptir.
- 10:25Sıfat Fiillerin Örnekleri
- "Giden yolcuların" ifadesinde "giden" kelimesi sıfat fiil eki almış ve "yolcu" ismini nitelemektedir.
- "Görülesi yerler" ifadesinde "görülesi" sıfat fiil eki almış ve "yerler" ismini nitelemektedir.
- "Sararan yapraklar" ifadesinde "sararan" sıfat fiil eki almış ve "yapraklar" ismini nitelemektedir.
- 12:01Sıfat Fiillerin Kullanımı
- Sıfat fiiller aynı zamanda ikileme olarak da kullanılabilir, ancak sıfat fiil eki alırlarsa niteleme görevini sürdürürler.
- "Yazar kasası" ifadesinde "yazar" sıfat fiil eki almış ve "kasası" ismini nitelemektedir.
- Sıfat fiillerin tespiti için cümledeki görevinden yola çıkılmalı, sadece eklere bakılmamalıdır.
- 15:07Çoklu Sıfat Fiiller
- Bir isim birden fazla sıfat fiil tarafından nitelenebilir, örneğin "gezilecek görülecek yerler".
- Bir sıfat birden fazla ismi niteleyebilir.
- "Çok bilmiş insanlardan" ifadesinde "çok bilmiş" bir öbek olarak değerlendirilir ve sıfat olarak kabul edilir.
- 17:00Adlaşmış Sıfat Fiiller
- Adlaşmış sıfat, sıfatın nitelediği isim düşüldüğünde oluşur ve sıfat artık isim olarak kullanılır.
- Eğer sıfat fiil eki ile oluşan bir sıfatın nitelediği isim düşüldüğünde, bu adlaşmış sıfat fiil olarak adlandırılır.
- Adlaşmış sıfat fiiller, fiilimsi hala içinde bulunduğundan dolayı adlaşmış ortaç olarak da bilinir.
- 23:08Sıfat Fiillerin Adlaşma Özelliği
- Sıfat fiiller isim görevinde kullanıldığında (adlaştığında) isim çekim eklerini alabilirler çünkü artık isim olarak cümlede varlıklarını sürdürürlerr.
- Adlaştığında sıfat fiil, sıfatlıktan çıkar ve isim olarak davranarak tüm isim çekim eklerini alabilir.
- "Konuşulanları" ve "soruyu çözen" gibi örneklerde sıfat fiil adlaşıp isim çekim eklerini almıştır.
- 27:31Sıfat Fiil Öbekleri
- Sıfat fiiller adlaştığında aynı isimler gibi ek eylem alıp cümlenin yüklemi olarak yer alabilirler.
- "İşini en iyi yapandır" cümlesinde "yapandır" bir sıfat fiil öbeğidir ve cümlenin yüklemi durumundadır.
- Sıfat fiil öbeği, sıfat fiil eklerini alan kelimenin kendinden önceki sözcüklerle oluşturduğu, parçalanamayan bir öbeğidir.
- 31:31Sıfat Fiil Öbekleri ve Sıfat Tamlaması Arasındaki Fark
- Sıfat fiil öbeğinde en son kelimede sıfat fiil eki bulunur ve bu öbek parçalanamaz.
- "Denize düşen yılana sarılır" cümlesinde "denize düşen" bir sıfat fiil öbeğidir çünkü "düşen" kelimesi en son kelimedir.
- "Denize düşen insan yılana sarılır" cümlesinde ise "düşen" kelimesi "insan" ismini niteleyerek sıfat tamlaması oluşturur.
- 33:29Sıfat-Fiil Öbekleri
- Sıfat-fiil öbekleri cümlenin herhangi bir öğesi olabilir, örneğin özne, yüklem veya belirtili nesne olabilir.
- İki ögeli cümlelerde de sıfat-fiil öbekleri yüklem olarak kullanılabilir, örneğin "Vatanını en çok seven, işini en iyi yapandır" cümlesinde.
- "Başarı azimle çalışanlarındır" cümlesinde "azimle çalışanlar" sıfat-fiil grubu olarak yüklem görevini üstlenir.
- 35:27Sıfat-Fiil Öbeği ve Sıfat Tamlaması Arasındaki Fark
- Sıfat tamlaması, isim hala öbekte varken sıfat ve isimden oluşur, örneğin "sınıfta kalan öğrenci".
- Sıfat-fiil öbeği ise isim ortadan kalktığında oluşur, örneğin "sınıfta kalanları" cümlesinde.
- Sıfat-fiil öbekleri isim görevi görse de, isimlerden farklı olarak sıfat görevinde kullanılmaya devam eder.
- 37:27Sıfat-Fiil Ekleri ve İyelik Ekleri
- Sıfat-fiil ekini alan kelimeler, iyelik eki alsa da sıfat görevinde kullanılmaya devam eder.
- "Sevdiğim insanlar", "vereceğim para" gibi örneklerde sıfat-fiil ekini alan kelimeler iyelik eki alabilir.
- Sıfat-fiil eklerinden sonra gelen iyelik eki, kelimenin sıfat görevinde kullanılmaya devam ettiğini gösterir.
- 40:23Sıfat-Fiil Ekleri ve Kip Ekleri Arasındaki Fark
- Maz-mız, miş-miş ve acak-ecek ekleri hem sıfat-fiil eki hem de kip eki olarak kullanılabilir.
- Bu eklerin hangi eki olduğu, cümledeki özelliklere bakılarak ayırt edilir.
- Eğer bu ekler yüklemde ve cümleye zaman anlamı veriyorsa kip ekidir, aksi halde sıfat-fiil ekidir.
- 42:52Sıfat Fiillerin Tanımlanması
- Sıfat fiiller, cümlede yüklemin içinde değil, cümlenin içinde yer alabilir.
- Sıfat fiiller, sıfatların fiil eki alarak oluşur ve eylemsi olarak adlandırılır.
- Sıfat fiiller cümledeki yargı sayısını artırır, yan cümlecik yapar ve girişik birleşik cümle oluşturur.
- 43:36Sıfat Fiillerin Örnekleri
- "Tava yanmaz" cümlesinde "yanmaz" sıfat fiil olup geniş zamanın olumsuz kip ekidir.
- "Tanıdık insanlar var bu şehirde" cümlesinde "tanıdık" sıfat fiil olup yüklemin içinde değil, cümlenin içinde yer alır.
- "Gelecek güzel günlerin hayaliyle yaşıyorum" cümlesinde "gelecek" sıfat fiil olup yüklemin içinde değil, cümlenin içinde yer alır.
- 46:34Sıfat Fiillerin Belirlenmesi
- "Kırılmış kalbi onarmak kolay değildir" cümlesinde "kırılmış" sıfat fiil olup yüklemin içinde değil, cümlenin içinde yer alır.
- Sıfat fiillerin belirlenmesinde önce yüklemi test edilir, sonra cümlenin içinde başka eylemsi olup olmadığı kontrol edilir.
- Sıfat fiiller cümledeki yargı sayısını artırır ve yan cümlecik yapar.