Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Deniz Hoca tarafından sunulan bir Türkçe dilbilgisi dersidir. Eğitimci, fiil yapılarını detaylı bir şekilde anlatmaktadır.
- Videoda fiil yapıları üç ana başlık altında incelenmektedir: basit fiiller, türemiş fiiller ve birleşik fiiller. İlk bölümde çekim ekleri ve yapım ekleri arasındaki farklar açıklanmakta, ardından basit fiiller, isimden türemiş fiiller ve fiilden türemiş fiiller örneklerle anlatılmaktadır. Son bölümde ise birleşik fiillerin yapılış şekillerine göre üç başlıkta incelenmesi (anlamca kaynaşmış birleşik fiiller, yardımcı fiille kurulan birleşik fiiller ve kurallı birleşik fiiller) ele alınmaktadır.
- Kurallı birleşik fiiller bölümünde yeterlilik, tezlik, yaklaşma ve sürerlilik gibi türler detaylı olarak açıklanmakta ve her bir kurallı birleşik fiil türü için örnekler verilmektedir.
- Fiilde Yapı ve Eklere Giriş
- Fiilde yapı, basit fiiller, türemiş fiiller ve birleşik fiiller olmak üzere üç başlıkta incelenir.
- Türkçe'de çekim ekleri ve yapım ekleri vardır; çekim ekleri kelimenin anlamını değiştirmez, sadece biçimini ve görevini değiştirirken, yapım ekleri kelimenin anlamını değiştirir.
- Fiilde çekim ekleri zaman, kişi ve çokluk ekleridir, yapım ekleri ise fiilin anlamını değiştiren eklerdir.
- 03:18Basit Fiiller
- Basit fiiller, yalın haldeki kök ya da sadece fiil çekim ekini almış fiillere denir.
- Basit fiillerde fiil kökü değişmez, sadece zaman, kişi veya çokluk ekleri eklenir (gitmişlerdi, sevdi, okudum, yaptı).
- 04:10Türemiş Fiiller
- Türemiş fiiller, isim-fiil kök ve gövdelerinden yapım ekleri ile türetilmiş fiillere denir ve en az bir tane yapım eki almıştır.
- Isimden türemiş fiiller, isim ya da isim soylu sözcüklere getirilen eklerle fiil türetir (yabancılaşmak, gözlemek).
- Fiilden türemiş fiiller, fiilden fiil türeten yapım eklerle oluşur (görünmek, boğuşmak, sevinmek, yayılmak, kovalamak).
- 06:38Birleşik Fiiller
- Birleşik fiiller, iki ya da daha fazla kelimeden oluşan fiillere denir ve yapılış şekillerine göre üç başlıkta incelenir.
- Anlamca kaynaşmış birleşik fiiller, isim ya da fiilden biri veya ikisi de anlamını kaybederek esas bir fiil ile kalıplaşması ile oluşur (hasta düşmek, göz koymak, başvurmak).
- Anlamca kaynaşmış birleşik fiiller genellikle deyimlerde görülür (gözden düşmek, kulak asmak, eli ayağı çözüldü, gözü dönmek).
- 09:23Yardımcı Fiille Kurulan Birleşik Fiiller
- Yardımcı fiille kurulan birleşik fiiller, isim-soylu bir kelimeyle etmek, olmak, bulmak, buyurmak, eylemek, kılmak, yapmak, vermektir gibi yardımcı fiillerden oluşan kalıplaşmış fiillerdir.
- Yardımcı fiille kurulan birleşik fiiller örnek olarak yardım etmek, memnun olmak, yetkili kılmak, namaz kılmak, affetmek, hissetmek ve kaybetmek gibi ifadelerdir.
- 10:13Kurallı Birleşik Fiiller
- Kurallı birleşik fiiller, iki eylemin birleşmesinden ve kalıplaşma sonucu ortaya çıkmış, ikinci fiil kendi anlamından uzaklaşmış ve her zaman bitişik yazılan dört çeşitten oluşur.
- Kurallı birleşik fiiller yeterlilik, tezlik, yaklaşma ve sürerlilik olmak üzere dört çeşittir.
- 10:38Yeterlilik Kurallı Birleşik Fiiller
- Yeterlilik kurallı birleşik fiiller, olasılık, rica, gücü, yetme anlamları katan ve esas fiile "-abil" zarf eki ile birlikte yardımcı fiilin eklenmesiyle kurulan fiillerdir.
- Örnekler: açabilmek, koşabilmek, yağabilir.
- 11:29Tezlik Kurallı Birleşik Fiiller
- Tezlik kurallı birleşik fiiller, esas fiile "ev vermek" yardımcı fiilinin gelmesiyle kurulan ve cümleye acele, çabukluk anlamı katan fiillerdir.
- Örnekler: bırakıver, kımıldayıver, şunu yazıver.
- 11:57Yaklaşma Kurallı Birleşik Fiiller
- Yaklaşma kurallı birleşik fiiller, esas fiillerin üstüne "ey" yardımcı fiilinin getirilmesiyle oluşan ve cümleye gerçekleşmeye çok az kalmış anlamını katan fiillerdir.
- Örnekler: düşeyim, donayım.
- 12:31Sürerlilik Kurallı Birleşik Fiiller
- Sürerlilik kurallı birleşik fiiller, fiile "e durmak", "ek almak", "e gelmek" yardımcı fiilleri ile yapılan ve cümleye belli bir zamandan beri yapılan, herhangi bir kesinti olmadan devam eden gibi anlamlar katan fiillerdir.
- Örnekler: başlayadur, çıkagel, baka kaldık.
- 13:16Fiilde Yapı Özeti
- Fiilde yapı konusu basit fiiller, türemiş fiiller ve birleşik fiiller olmak üzere üç başlıkta incelenmiştir.
- Basit fiiller herhangi bir yapım eki almayan, türemiş fiiller bir fiilin yapım eki almasıyla oluşan, birleşik fiiller ise en az iki sözcüğün bir araya gelerek oluşturduğu fiillerdir.