Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Adem Hoca ve Melek adlı öğretmenin sunduğu Türkçe dilbilgisi eğitim içeriğidir. Öğretmen, tahtada notlar alarak konuyu anlatmakta ve Melek'in deneme sınavlarında yaptığı hataları analiz etmektedir.
- Video, Türkçe'deki fiil kiplerini detaylı şekilde ele almaktadır. İlk bölümde haber kipleri (geçmiş zaman, şimdiki zaman, geniş zaman) açıklanırken, ikinci bölümde dilek kipleri (dilek, şart, meli malı), istek kipi ve anlam kayması konuları işlenmektedir. Her kip için örnekler verilerek, zaman kavramının varlığı, fiil eki kullanımı ve olumsuz eki gibi önemli noktalar vurgulanmaktadır.
- Video, ÖSYM tarzı sorular ve çıkmış sınav örnekleri içermekte, çekimli fiillerin nasıl tespit edileceği konusunda pratik etkinlikler sunmaktadır. Türkçe dilbilgisi sınavlarına hazırlanan öğrenciler için faydalı bilgiler içermektedir.
- 00:21Türkçe'de Fiil Kipleri
- Türkçe'de dokuz tane fiil kipi vardır: beş tanesi haber bildirme kipleri, beş tanesi dilek kipleri.
- Haber kiplerinde zaman kavramı vardır ve bunlar geçmiş zaman (di'li), geçmiş zaman (miş), şimdiki zaman (yor), geniş zaman (er) ve gelecek zaman (ecek) kipleridir.
- Nişli geçmiş zamana "duyulan öğrenilen" denirken, di'li geçmiş zamana "görülen bilinen" denir.
- 02:44Fiil Kiplerinin Özellikleri
- Şimdiki zaman (yor) eki, şu anda yapılıyor anlamına gelir ve ağzından çıkan laf ile hareket aynı anda olur.
- Geniş zaman (er) kipi, eylemin her zaman yapıldığını ifade eder ve anlamı çok geniş bir yelpazeye sahiptir.
- Geniş zamanda olumsuz etki "meze" eki ile yapılır, örneğin "tanımaz" (meze) ve "içmez" (meze).
- 06:05Çekimli Fiiller ve Fiil Kipleri
- Çekimli fiilleri bulmak için cümlede fiil olup olmadığını kontrol etmek gerekir.
- İsimlerde çekimli fiil aranmaz, örneğin "yetenekliydi" bir isimdir ve çekimli fiil değildir.
- Fiil kiplerini belirlerken zaman eki ve çekim eki (şahıs eki) dikkate alınmalıdır.
- 10:44Dilek Kipleri
- Dilek kipleri zaman anlamı taşımaz ve tasarlama kipleri olarak adlandırılır.
- Dilek kipleri arasında "okumalıyım", "okusana", "okuyayım" ve "oku" gibi örnekler bulunmaktadır.
- 11:23Türkçe Kipler
- Dilek kiplerinde zaman anlamı yoktur, fiilde zaman oku, okur her zaman.
- Meli malı eki gereklilik, neden gereklilik ve zorunluluk anlamına gelir (akşam yüzelli soru çözmeliyim, sinemaya gitmeliyim).
- Meli malı kipi olmak fiili de olursa genelde ihtimal anlamı katar (akşam yüz soru çözmüş olmalı, tren Aydın'a varmış olmalı).
- 12:54İstek Kipi
- İstek kipini Türkler çok kullanmaz, genellikle "geleyim", "gideyim", "okuyayım", "gidelim", "yapalım", "çalışalım" şeklinde kullanırız.
- Türkçe'de "ım" eki sadece istek kipinde kullanılır, başka hiçbir yerde yoktur.
- "Yağmasın" cümlesinde "ma" olumsuzluk eki, "sın" sığın eki ve "ş" şahıs eki vardır, bu nedenle hiçbir kip yoktur.
- 16:54Anlam Kayması
- Türkçe'de dokuz kip birbirinin yerine geçebilir ve birbirlerinin anlamlarını çalabilir, bu bir anlatım bozukluğu sayılmaz.
- Şimdiki zaman kipi geniş zamanın kipine anlamına geçebilir (sabahları erken kalkmayı sabahları her sabah).
- Dilek kipleri arasında anlam kayması olursa çok sıkıntı yaşanır, örneğin "buyurun" emir kipi olmasına rağmen istek anlamı taşır.