Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmenin Türkçe dilbilgisi dersinde ek fiil konusunu anlattığı eğitim içeriğidir. Öğretmen, konuyu basit ve somut örneklerle aktarmayı amaçlamaktadır.
- Video, ek fiilin tanımı ve iki temel görevini (isim soylu sözcükleri yüklem yapmak ve basit zamanlı çekimleri birleşik zamanlı fiil yapmak) açıklamaktadır. Daha sonra ek fiilin dört farklı kipi (görülen geçmiş zaman, duyulan geçmiş zaman, geniş zaman ve şart kipi) detaylı olarak incelenmekte ve her biri için örnekler verilmektedir. Ayrıca hikaye birleşik zaman, rivayet birleşik zaman ve şart birleşik zaman olmak üzere üç farklı birleşik zamanlı fiil çeşidi formüllerle ve örneklerle anlatılmaktadır.
- Öğretmen, konuyu günlük hayattan örneklerle somutlaştırmakta ve izleyicilerin ek fiil konusunda herhangi bir sıkıntı yaşamaması için videoyu sonuna kadar izlemelerini tavsiye etmektedir.
- 00:02Ek Fiil Kavramı
- Ek fiil konusu günlük hayatta sıkça kullanılır ancak anlamakta zorlanılabilir, ancak aslında oldukça basit bir konudur.
- Ek fiil, tek başına anlam ifade etmeyen, isim veya isim soylu sözcüklere gelerek onları eylem yapan veya basit zamanlı çekimlenmiş fiile gelerek onu birleşik zamanlı fiil yapan sözcüktür.
- Isim soylu sözcükler, fiil dışındaki sözcük türlerini (sıfat, zamir, edat, zarf) kapsar.
- 02:36Ek Fiilin Görevleri
- Ek fiilin ilk görevi, isim soylu sözcüklere gelerek onları yüklem yapmaktır.
- Ek fiilin ikinci görevi, basit zamanlı çekimleri birleşik çekimli fiil yapmaktır.
- İki zaman eki aynı fiile aynı anda gelemez, eğer iki zaman eki varsa ikinci zaman eki ek fiildir.
- 04:56Ekinin İsim ve İsim Sözcüklerini Yüklem Yapma Görevi
- İsim veya isim sözcükleri normal şartlarda yüklem olamaz, ancak ek fiil alarak yüklem yapabilirler.
- Ekin dört farklı çeşide sahiptir: görülen geçmiş zaman, duyulan geçmiş zaman, geniş zaman ve şart kipi.
- Görülen geçmiş zaman kipi "isim+i+şahıs eki" formunda olup, "dutluktu" ve "zekisiydin" örneklerinde görülmektedir.
- 08:02Duyulan Geçmiş Zaman ve Geniş Zaman Kipleri
- Duyulan geçmiş zaman kipi "isim+i+mi+şahıs eki" formunda olup, "çalışkanı imiş" ve "çocuğuymuş" örneklerinde görülmektedir.
- Geniş zaman kipi "isim+dir+şahıs eki" formunda olup, "kırmızı renktedir" ve "ikibinonbeş'tir" örneklerinde kullanılmaktadır.
- Şart kipi "isim+ise" formunda olup, "haftaya orada isek" ve "açıksa" örneklerinde kullanılmaktadır, ancak bu durumda yüklem görevi bulunmaz.
- 12:09Ekinin Fiilleri Birleşik Zaman Yapma Görevi
- Türkçe'de fiiller basit zamanlı veya birleşik zamanlı olmak üzere iki şekilde oluşabilir.
- Basit zamanlı fiillerde bir zaman eki bulunurken, birleşik zamanlı fiillerde "fiil+ilk zaman eki+ek fiil+şahıs eki" formunda olur.
- Birleşik zamanlı fiillerde ikinci kipin üç farklı çeşidi vardır: hikaye birleşik zaman, rivayet birleşik zaman ve şart birleşik zaman.
- 13:51Hikaye ve Rivayet Birleşik Zaman Kipleri
- Hikaye birleşik zaman kipi "fiil+ilk zaman eki+id+şahıs eki" formunda olup, "söylemiştim" ve "alıyordu" örneklerinde kullanılmaktadır.
- Rivayet birleşik zaman kipi "fiil+ilk zaman eki+im+şahıs eki" formunda olup, "çalışacakmış" örneğinde görülmektedir.
- 17:15Rivayet Birleşik Zamanlı Ek Fiiller
- Çalışmak fiilinin üstüne gelecek zaman eki (acak) ve rivayet birleşik zaman eki (mush) gelmiş, bu durumda ikinci zaman eki bir ek fiil olarak kabul edilir.
- Sabahtan akşama kadar oyun oynuyor musun? cümlesinde oynamak fiili, şimdiki zaman eki (yor) ve rivayet birleşik zaman eki (mush) bulunur.
- Birleşik zamanlı şart birleşik zamanlı fiillerin formülü: fiil + bir zaman eki + şart eki (örneğin: yıkayacaksa).
- 19:09Şartlı Ek Fiiller
- Şartlı ek fiiller cümle içerisinde yüklem olmazlar, ancak cümlenin herhangi bir yerinde şart ifade ederler.
- "Dediysen" ifadesinde "dedi" fiilin geçmiş zamanı, "ise" şart birleşik zamanlı ek fiil, "sen" ise ikinci tekil şahıs eki'dir.
- "Çıkaracaksa" ifadesinde "çıkar" fiil, "acak" gelecek zaman eki, "sa" ise şart birleşik zamanlı ek fiildir.
- 20:48Ek Fiillerin Görevleri
- Ek fiiller iki farklı görevde karşımıza çıkar: isim ya da isim soylu sözcükleri cümle içerisinde yüklem yapmak.
- İkinci görevi ise basit çekimli fiillere gelerek bunları birleşik zamanlı fiil haline getirmektir.