Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmen ve öğrenciler arasında geçen Türkçe dilbilgisi dersini içermektedir. Öğretmen, ek fiil ve isim cümleleri konusunu anlatırken, öğrenciler sorular sorarak ve örnekler vererek dersi etkileşimli hale getirmektedir.
- Video, ek fiilin iki temel görevini ele almaktadır: isim ve isim soylu sözcükleri yüklem yapması ve basit zamanlı fiilleri birleşik zamanlı yapması. İçerikte geçmiş zaman, duyulan öğrenilen geçmiş zaman, geniş zaman ve şart zamanı örneklerle açıklanmakta, ayrıca olumsuzluk yapıları ve "değilmiş" kullanımı gibi konular da işlenmektedir.
- Videoda ek fiil zamanları detaylı olarak incelenmekte, "dır" ekinin kullanımı, bazı durumlarda bu ekinin düşmesi ve "ise" ekinin şart kipi olarak kullanımı gibi konular örneklerle pekiştirilmektedir. Öğretmen, öğrencilerin hatalarını düzeltmekte ve önemli noktaları vurgulamaktadır.
- Ek Fiil ve Özellikleri
- Ek fiil, isim ve isim soylu sözcüklerin yüklem görevinde kullanılmasını sağlayan ve çirkin fiilleri birleşik zamanlı ek fiil yapan yardımcı eylemidir.
- Ek fiil ikiye ayrılmıştır: isim fiilleri ve geride fiilleri.
- Ek fiil mastar olarak anlamı olmayan imek fiilidir ve konuşmada ve yazmada genellikle düşer.
- 00:46Ek Fiilin Görevleri
- Ek fiilin iki görevi vardır: isim ve isim soylu sözcükleri yüklem yapmaktır ve çekimlenmiş fiilleri birleşik zamanlı yapmaktır.
- İsim ve isim soylu sözcükler (zamir, sıfat, zarf, edat, ek fiil) ek fiil alarak yüklem olurlar.
- İsim ve isim soylu sözcüklerin ek fiil alarak yüklem oldukları cümleler isim cümlelerdir.
- 01:51Ek Fiilin Zamanları
- Ek fiilin dört zamanı vardır: görülen geçmiş zaman (iyi de), duyulan öğrenilen geçmiş zaman (iyiymiş), geniş zaman (iyidir) ve şart zamanı (iyise).
- Görülen geçmiş zaman "ben bilebilirim" anlamına gelir ve "ben" ekiyle yapılır.
- Duyulan öğrenilen geçmiş zaman "rivayet" anlamına gelir ve "imiş" ekiyle yapılır.
- 03:00Görülen Geçmiş Zaman Örnekleri
- "İlkokulda çalışkan bir öğrenciydim" cümlesinde "öğrenci" isim olduğu için "iyi de" ekiyle görülen geçmiş zaman yapılır.
- "Geçen sene daha çalışkandı" cümlesinde "çalışkan" isim olduğu için "iyi de" ekiyle görülen geçmiş zaman yapılır.
- "Dün hava çok soğuktu" cümlesinde "soğuk" isim olduğu için "iyi de" ekiyle görülen geçmiş zaman yapılır.
- 06:02Diğer Ek Fiil Örnekleri
- "Bizdik" cümlesinde "biz" isim olduğu için "iyi de" ekiyle görülen geçmiş zaman yapılır.
- "Son günlerde biraz yorgun gibiydi" cümlesinde "gibiydi" ek fiilidir ve "gibi" isim olduğu için "iyi de" ekiyle yapılır.
- "Bir gün sınıfta sadece on öğrenci vardı" cümlesinde "vardı" isim olarak kullanıldığı için ek fiilidir.
- 09:00Duyulan Geçmiş Zaman Örnekleri
- "Eskiden de çok güzelmişsiniz" cümlesinde "güzel" isim olduğu için "imiş" ekiyle duyulan geçmiş zaman yapılır.
- "Şöyle bir dediğimiz var ne istiyor bizden en çok istediği diye cep telefonuymuş" cümlesinde "cep telefonu" isim olduğu için "imuş" ekiyle duyulan geçmiş zaman yapılır.
- "Yurt dışındaymışsın" cümlesinde "yurt dışında" isim olduğu için "imiş" ekiyle duyulan geçmiş zaman yapılır.
- "Bebekten çok yaramazmışım" cümlesinde "yaramaz" isim olduğu için "imuş" ekiyle duyulan geçmiş zaman yapılır.
- 12:27Ek Fiilin Geniş Zamanı
- Ek fiilin geniş zamanı, bahsedilen durumun her zaman gerçekleştiği anlamını taşır.
- Ek fiilin geniş zamanında isimler idir eki ile getirilir, ancak genellikle idir eki düşer ve kişi ekleri ek fiil eki olarak kullanılır.
- Ek fiilin geniş zamanı genellikle "dır" eki ile belirtilir, ancak özel isimlerde sadece "dur" eki kullanılabilir.
- 14:46Ek Fiilin Geniş Zamanının Özel Durumları
- Ek fiilin geniş zaman eki "dır" bazen cümlede kullanılmayabilir, özellikle özel isimlerde.
- "Çalışkan" gibi isimlerde "dır" eki kullanılmayabilir, ancak "çalışkan değildir" şeklinde olumsuzluk yapılabilir.
- Ek fiilin geniş zamanı her zaman "dır" eki ile belirtilmez, bazen sadece "dur" eki kullanılabilir.
- 17:08İse Eki
- İse eki, "eğer" anlamında şart kipi eki olarak kullanılır ve isim ve isim soylu sözcükleri yüklem yapmaz.
- İse eki cümlede koşul anlamı katar ve olumsuzu yapılabilir.
- İse eki ile bağlaç olan "ise" karşılaştırılmamalıdır, çünkü bağlaç olan "ise" karşılaştırma anlamı katar ve olumsuzu yapılamaz.
- 22:53Olumsuzluk Yapımı
- İsim cümlelerindeki ek fiilin olumsuzluğu "değil" edatıyla yapılır.
- "Değil" edatı isimle ek fiil arasına eklenir.
- Örneğin "Bayramda yollar kapalıymış" cümlesinin olumsuzu "Bayramda yollar kapalı değilmiş" şeklinde yapılır.