Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Talha Doğan adlı bir öğretmenin Tonguç adlı öğrencisiyle birlikte Türkçe dilbilgisi dersi verdiği eğitim içeriğidir.
- Videoda cümle türleri ve yapıları detaylı şekilde ele alınmaktadır. İlk bölümde yüklemin türüne, yerine ve olup olmamasına göre cümle türleri (fiil cümlesi, isim cümlesi, kurallı-devrik cümle, eksiltili cümle, olumlu-olumsuz-soru-ünlem cümleleri) açıklanırken, ikinci bölümde basit cümle, bileşik cümle, sıralı cümle ve bağlı cümle kavramları örneklerle anlatılmaktadır.
- Her kategori için "Tonguç eve gidiyor", "Tonguç koşarak eve gidiyor", "Tonguç eve gitti, ödevlerini yaptı" ve "Tonguç eve gitti ve ödevlerini yaptı" gibi örnekler üzerinden konu pekiştirilmektedir. Ayrıca sözde sorular ve cevap beklemeyen sorular hakkında da bilgi verilmektedir.
- 00:01Cümle Türleri Konusuna Giriş
- Talha Doğan, Tonguç ile cümle türleri konusunu anlatacaklarını belirtiyor.
- İnsanların farklı pozisyonları gibi cümlelerin de yüklemlerine göre farklı tanımları olduğunu vurguluyor.
- 01:09Yükleme Göre Cümle Türleri
- Bir cümlenin yüklemi fiil ise "fiil cümlesi", isim ise "isim cümlesi" olarak adlandırılır.
- Cümlenin yüklemi sonunda ise "kurallı cümle", başka bir yerindeyse "devrik cümle" olarak adlandırılır.
- Cümlenin yüklemi yoksa, yargı tamamlanmamışsa "eksiltili cümle" olarak adlandırılır.
- 02:10Anlamına Göre Cümle Türleri
- Cümlenin anlamı olumluysa "olumlu cümle", olumsuzsa "olumsuz cümle" olarak adlandırılır.
- Cümlenin içinde soru anlamı varsa "soru cümlesi", ünlem anlamı varsa "ünlem cümlesi" olarak adlandırılır.
- 02:46Yapısına Göre Cümle Türleri
- Cümlenin içerisinde yan cümlesi yoksa "basit cümle", varsa "bileşik cümle" olarak adlandırılır.
- İçerisinde birden fazla yüklem varsa "sıralı cümle", hem birden fazla yüklem hem de bağlaç varsa "bağlı cümle" olarak adlandırılır.
- 03:31Örneklerle Cümle Türleri
- "Damlaya damlaya göl olur" cümlesinde yüklem "olur" fiil olduğu için fiil cümlesi olarak adlandırılır.
- "Gönül kimi severse güzel odur" cümlesinde yüklem "odur" isim olduğu için isim cümlesi olarak adlandırılır.
- "Tonguç bugün okula gitti" cümlesinde yüklem sonunda olduğu için kurallı cümle, "Okula gitti bugün" cümlesinde yüklem sonunda olmadığı için devrik cümle olarak adlandırılır.
- "Dost paşa düşman ayağı" cümlesinde yüklem olmadığı için eksiltili cümle olarak adlandırılır.
- 05:37Anlamına Göre Cümle Türleri Örnekleri
- "Tonguç ders çalışıyor" cümlesi anlamca olumlu bir cümledir.
- "Tonguç ders çalışmıyor değil" cümlesi yapıcı olumsuz olsa da anlamca olumlu bir cümledir.
- "Tombişler çalışmıyor" cümlesi anlamca olumsuz bir cümledir.
- "Beni ne arıyor, ne soruyor?" cümlesi yapıcı olumlu olsa bile anlamca olumsuz bir cümledir.
- "Eviniz nerede?" cümlesi soru cümlesidir ve cevap bekler.
- 07:18Cümle Türleri ve Yapısı
- İnsan annesini hiç üzmez şeklindeki ifadelerde cevap beklenmeyen sözde sorular bulunmaktadır.
- Basit cümle, içerisinde sadece bir tane yüklem olan cümledir.
- Bileşik cümlede sadece bir tane yüklem vardır ancak ekstradan bir yan cümle (genellikle fiilimsiden oluşan) bulunmaktadır.
- 08:14Sıralı ve Bağlı Cümleler
- Sıralı cümlede en az iki tane yüklem vardır.
- Bağlı cümlede de iki tane yüklem vardır ancak bağlılık kelimesinden yola çıkaraktan bir bağlaç kullanılır.
- Örnek olarak "Tonguç eve gidiyor" basit cümle, "Tonguç koşarak eve gidiyor" bileşik cümle, "Tonguç eve gitti, ödevlerini yaptı" sıralı cümle, "Tonguç eve gitti ve ödevlerini yaptı" bağlı cümledir.
- 10:25Sıralı Cümlelerin Türleri
- Sıralı cümlelerde öğe ortaklığı varsa (örneğin "Tonguç gitti ve Tonguç yaptı") bağımlı sıralı cümle olur.
- Sıralı cümlelerde öğe ortaklığı yoksa bağımsız sıralı cümle olur.
- Bağlı cümlelerde bağlaç kullanılır, örneğin "ve" bağlaçlı cümle oluşturur.