Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir Türkçe öğretmeninin "sözcükte yapı" konusunu anlattığı eğitim içeriğidir. Öğretmen, sınavlarda sıkça çıkan ve önemli bir konu olarak tanımladığı çekim eklerini detaylı şekilde açıklamaktadır.
- Video, çekim eklerinin türlerini ve özelliklerini kapsamlı şekilde ele almaktadır. Öğretmen, kök kavramını açıklayarak başlayıp, isim çekim ekleri (belirtme, yönelme, bulunma, ayrılma), iyelik ekleri (üyelik, aitlik, sahiplik), çoğul ekleri, ek eylemi, tamlama ekleri, kip ekleri ve kişi ekleri gibi çekim eklerini örneklerle açıklamaktadır.
- Öğretmen, konuyu ezberlemek yerine anlamak gerektiğini vurgulayarak görsel ve şematik bir mantık kullanarak konuyu daha anlaşılır kılmayı hedeflemektedir. Video, Türkçe dilbilgisi konularını öğrenmek isteyenler için temel bilgiler sunmakta ve bir sonraki videoda yapım ekleri konusunun işleneceği belirtilmektedir.
- 00:10Sözcük Yapısı Konusunun Tanıtımı
- Sözcük yapısı konusu iki videoda anlatılacak: birinci videoda çekim ekleri, ikinci videoda yapım ekleri ele alınacak.
- Bu konu sınavlarda her sene soru olarak gelmekte olup, son yıllarda ikişer tane soru sorulmaktadır.
- Ders, cümlenin ögeleri, çatı ve ses olayları gibi diğer konular gibi basit ve pratik bir şekilde anlatılacaktır.
- 01:25Çekim Ekleri ve Yapım Ekleri
- Sözcük yapısında yedi tane çekim eki bulunmaktadır ve bu yedi çekim ekini bilmek yeterlidir.
- Çekim eklerinin dışında kalanlara yapım eki denir.
- Konu görsel, şematik ve şablonlu bir mantıkla anlatılacaktır.
- 02:47Kök Kavramı
- Kök, mantıklı en küçük parçadır ve ekle kök arasında mantıksal bir bağ olması gerekir.
- Mak eki alanlar fiil kökleridir (gelmek, gitmek, almak, yapmak, satmak, koşmak gibi).
- Mak ekini almayanlar isim kökleridir (giymek, güzelmek, koşmak, temizlik olmaması gibi).
- 04:12İsim Hal Ekleri
- İsim hal ekleri (ad durum ekleri) belirtme, yönelme, bulunma ve ayrılma anlamlarını taşır.
- Belirtme hal ekli nesne belirtili nesne, belirtme hal eksiz nesne belirtisiz nesne, ed'den dolaylı tümleç bulunur.
- İsim hal eklerinin parantez içindeki anlamlarını ezberlemek yerine mantığını kurmak daha etkilidir.
- 06:49İyelik Ekleri
- İyelik ekleri üyelik, aitlik ve sahiplik ekleridir.
- Bir varlığın kime iyi, kime üye, kime ait olduğunu gösterir.
- Örnekler: kalemim, çantamız, annesi, okulu, çorabın, gitarımız, yemekleri, dertleriniz.
- 09:24Çekim Ekleri
- Çoğul ekleri (lar eki) evler, okullar, sinemalar gibi örneklerde kullanılır.
- Ek eylemler (idi, imiş, ise) çekim eklerinin bünyesinde değerlendirilir.
- Kaynaştırma harfi yapım ekidir ve sözcüğün anlamını bozmayan bir yapıya sahiptir.
- 11:26Diğer Çekim Ekleri
- Tamlama ekleri (tamlayan eki ve tamlanan eki) çekim eklerinin muhteviyatında bulunur.
- Zaman ekleri (geçmiş zaman, geniş zaman, gelecek zaman) ve dilek koşul kipi, gereklilik kipi çekim eklerinin bir parçasıdır.
- Kişi ekleri de çekim eklerinin bir parçasıdır.
- 12:42İyelik ve Kişi Ekleri
- İyelik ekleri (iyelik, üyelik, aitlik, sahiplik) bir varlığın kime ait olduğunu gösterir, örneğin "annem" ifadesinde "m" harfi annenin bana ait olduğunu gösterir.
- Kişi ekleri (şahıs ekleri) fiile gelir ve o fiili hangi şahsın yaptığını gösterir, örneğin "geldim" ifadesinde "m" harfi gelme işini hangi şahsın yaptığını gösterir.
- İyelik ekleri isme gelirken, kişi ekleri fiile gelir ve bu iki ek türü karıştırılmamalıdır.
- 15:08Çekim Ekleri Kategorileri
- Çekim ekleri yedi ana kategoriye ayrılır: isim hal ekleri, belirtme, yönelme, ayrılma, bulunma, hal ekleri, iyelik, üyelik, aitlik, sahiplik ekleri, çoğul ekleri, ek eylem, kaynaştırma harfleri, tamlama ekleri ve kip ekleri.
- İyelik ekleri isme gelir ve ismin kime ait olduğunu gösterirken, kişi ekleri fiile gelir ve o fiili hangi şahsın yaptığını gösterir.
- Ek eylem, "idi-imiş-ise-dır" ses olaylarında ünlü düşmesine ve sertleşmeye uğrayabilir.
- 17:00Fiil Çekim Ekleri
- Fiil çekim ekleri zaman eki olarak düşünülebilir ve şimdiki zaman, geniş zaman, gelecek zaman, mili geçmiş zaman, duyulan geçmiş ve öğrenilen geçmiş zaman ekleri içerir.
- Dilek kipi, koşul kipi ve emir kipi de fiil çekim eklerinin bir parçasıdır.
- Kişi ekleri fiile gelir ve o fiili hangi şahsın yaptığını gösterir, örneğin "istedim" cümlesinde "ben" kişi eki isteme işini yapan kişiyi gösterir.
- 18:39Diğer Çekim Ekleri
- İsim çekim ekleri arasında iyelik, üyelik, aitlik, sahiplik ekleri, çoğul ekleri, isim hal ekleri ve kaynaştırma harfleri bulunur.
- İsim hal ekleri belirtme, yönelme, bulunma ve ayrılma hallerini gösterir, örneğin "salona gidiyor", "otomobillere ulaşmak için", "salonda otomobillerde bulunma" ve "salondan, otomobillerden" örneklerindeki gibi.
- Tamlayan ve tamlanan ekleri de çekim eklerinin içerisinde bulunur ve bir sonraki videoda pratik anlatılacaktır.