Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmenin Türkçe dilbilgisi dersinde sözcük yapısı konusunu anlattığı eğitim içeriğidir.
- Videoda öncelikle birleşik sözcüklerin türleri (birleşik isim, birleşik sıfat ve birleşik fiil) detaylı şekilde açıklanmaktadır. Ardından birleşik sıfatların kaynaşmış ve kurallı birleşik sıfatlar olarak, birleşik fiillerin ise özel (kurallı), yardımcı fiillerle yapılan ve anlamca kaynaşmış birleşik fiiller olarak alt kategorilere ayrıldığı anlatılmaktadır. Dersin ikinci bölümünde ise şiirlerden örnekler verilerek birleşik sözcükler ve türemiş sözcükler konusu pekiştirilmektedir.
- Öğretmen, "Bahçelievden kibrit kutusu apartman dairesine" dizesini örnek alarak "gitmek", "nasıl", "bahçeli" gibi sözcüklerin türemiş veya birleşik sözcük olduğunu açıklamakta ve konuyla ilgili örnek sorular çözerek dersi sonlandırmaktadır.
- Birleşik Sözcük Türleri
- Birleşik sözcükler türlerine göre üç gruba ayrılır: birleşik isim, birleşik sıfat ve birleşik fiil.
- Birleşik isim, iki sözcüğün bir araya gelerek yeni bir kavram adı oluşturmasıdır (buzdolabı, bilgisayar).
- Birleşik sıfat, iki sözcüğün bir araya gelerek sıfat görevinde kullanılmasıdır (vatansever, cingöz, vurdumduymaz).
- 01:21Kurallı Birleşik Sıfatlar
- Kurallı birleşik sıfatlar, birden çok sözcüğün belirli kural ve yöntemlerle bir araya gelerek oluşturdukları söz öbeklerinden oluşan sıfatlardır.
- Kurallı birleşik sıfatlar sıfat tamlaması veya li-liklik ssiz yapım ekleri getirilerek oluşturulur (uzun saçlı, kırmızı başlıklı).
- Sıfat tamlaması ters çevrilip ismi iyelik eki getirilerek de kurallı birleşik sıfat oluşturulabilir (yüzü asık, kolu kırık).
- 03:25Birleşik Fiiller
- Birleşik fiiller üç gruba ayrılır: özel (kurallı) birleşik fiiller, yardımcı fiillerle yapılan birleşik fiiller ve anlamca kaynaşmış birleşik fiiller.
- Özel (kurallı) birleşik fiiller, iki fiilin belli kurallara göre birleşmesiyle oluşur: yeterlik fiili (bilmek, yapabilmek), tezlik fiili (i vermek), sürerlik fiili (e durmak, ı koymak), yaklaşma fiili (e yazmak, a yazmak).
- Yardımcı fiillerle yapılan birleşik fiiller, yardımcı fiillerin (etmek, eylemek, olmak, kılmak) isim soylu sözcüklerle kullanılmasıyla oluşur (yardım etmek, hasta olmak, mecbur kılmak).
- Anlamca kaynaşmış birleşik fiiller, bir isim soylu sözcükle bir fiilden meydana gelir ve sözcüklerden biri ya da tümü gerçek anlamını yitirebilir (yorgun düşmek, ağzını aramak, ele vermek, hoş görmek, varsaymak).
- 07:51Örnek Sorular
- "Bir öğreniversin aşkı ağacı o vakit seyredin diyor" cümlesinde "öğreniversin" (tezlik fiili) ve "seyredin" (yardımcı fiille kaynaşmış birleşik fiil) olmak üzere iki tane birleşik fiil vardır.
- "Küçük çocuklar misafirler gelince gene şımarı vermişti" cümlesinde sadece bir tane birleşik sözcük kullanılmıştır.
- 10:50Şiir Analizi
- Şiirde "aldı beni nerelere götürdü şiir?" ve "nasıl döneceğim bugüne?" gibi ifadeler bulunmaktadır.
- Şiirde "Bahçelievden kibrit kutusu apartman dairesine" dizesi yer almaktadır.
- 11:02Dil Bilgisi Soruları
- Bir dizede birleşik sözcük olup olmadığı sorulduğunda, "nasıl" sözcüğünün "ne" ve "asıl" sözcüklerinin birleşmesiyle oluştuğu belirtilmiştir.
- "Gitmek" sözcüğünün fiilden isim olarak türemiş olduğu açıklanmıştır.
- "Bahçeli" sözcüğünün "bahçe" kökünden "li" yapım ekiyle türemiş olduğu belirtilmiştir.
- Dizede "kutusundaki", "u", "dairesi" ve "iyi" sözcüklerinin çekim eki almış olduğu tespit edilmiştir.
- 12:23Dersin Sonu
- Dersin sonunda "bir dizemde birleşik herhangi bir sözcüğe rastlamadığım için cevabım A seçeneği" olarak belirtilmiştir.