Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmen ve Murat adlı bir öğrencinin yer aldığı Türkçe dil bilgisi dersini içermektedir. Öğretmen, öğrencilere yazılı sınavına hazırlık amacıyla konuları anlatmaktadır.
- Video, iki ana bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde fiil çatısı konusu ele alınmakta, öznesine göre (etken ve edilgen) ve nesnesine göre (geçişli ve geçişsiz) fiil çatısının nasıl inceleneceği örneklerle açıklanmaktadır. İkinci bölümde ise cümle türleri konusu detaylı olarak işlenmekte, anlamına göre, yüklemin türüne göre, yüklemin yerine göre ve yapısına göre cümle çeşitleri örneklerle anlatılmaktadır.
- Videoda ayrıca metin türleri konusu da işlenmekte, fıkra, makale, deneme, roman ve destan metin türlerinin özellikleri ve aralarındaki farklar örneklerle açıklanmaktadır. Öğretmen, konuları tahtaya yazarak ve örnekler üzerinden adım adım anlatmaktadır.
- 00:32Fiil Çatısı
- Fiil çatısı öznesine göre etken veya edilgen, nesnesine göre ise geçişli veya geçişsiz olarak incelenir.
- Etken fiil, öznenin aktif olarak bir işi yapması anlamına gelir, edilgen fiil ise öznenin başkasının yaptığı işten etkilenmesi anlamına gelir.
- Fiil çatısını incelemek için önce fiilin çekimli olup olmadığı kontrol edilmeli, sonra "kim" veya "ne" sorusu sorularak özne bulunmalıdır.
- 01:29Etken ve Edilgen Fiil Örnekleri
- "Çocuklar dışarı çıktı" cümlesinde "çocuklar" özne, "çıktı" fiil olup etken çatılıdır çünkü özne aktif durumdadır.
- "Çocuklar dışarı çıkarıldı" cümlesinde "çocuklar" özne, "çıkarıldı" fiil olup edilgen çatılıdır çünkü özne başkalarının yaptığı işten etkilenmiştir.
- Edilgen çatılı fiillerin öznesine "sözde özne" denir.
- 05:13Nesnesine Göre Fiil Çatısı
- Aynı fiilin hem öznesine göre hem de nesnesine göre çatısına bakılabilir.
- Geçişli fiil, nesne alabilme özelliğine sahip fiildir; geçişsiz fiil ise nesne alabilme özelliği yoktur.
- Geçişli fiilleri belirlemek için "onu" sözcüğü fiile eklenerek anlamlı bir cümle oluşturulup oluşturulmadığı kontrol edilir.
- 08:22Cümle Türleri
- Cümle türleri anlamına göre, yükleminin türüne göre, yüklemenin yerine göre ve yapısına göre dört başlıkta incelenir.
- Cümle türleri anlamına göre olumlu veya olumsuz olabilir.
- Olumlu cümle, bir eylemin veya varlığın gerçekleştiğini söylerken, olumsuz cümle gerçekleşmediğini söyler.
- 09:35Olumlu ve Olumsuz Cümleler
- Olumlu cümlelerde olumsuzluk eki bulunmaz ve eylem gerçekleşir.
- Olumsuz cümlelerde olumsuzluk eki bulunur ve eylemin tersi kastedilir.
- Cümlelerin olumlu veya olumsuz olup olmadığına iyi veya kötü olup olmadığına bakılmaz, sadece eylemin gerçekleşip gerçekleşmediğine bakılır.
- 11:48Yüklemin Türüne Göre Cümleler
- Fiil cümlelerinde yüklem çekimli bir fiildir (görmedim, söyledi, gel).
- Isim cümlelerinde yüklem ek fiil almış bir isimdir (mutluyum, oydu, etkileyiciymiş).
- Kısa ve öz çekimli fiil olan cümleler fiil cümlesidir, ek fiilini alan isim olan cümleler isim cümlesidir.
- 14:49Yüklemin Yerine Göre Cümleler
- Kurallı cümlelerde yüklem cümlenin sonundadır (onu tanıyorum, kitap çok güzeldi).
- Devrik cümlelerde yüklem cümlenin sonunda değildir (ben tanıyorum onu, çok güzeldi kitap).
- Eksiltili cümlelerde yüklem yoktur ve cümle sonuna üç nokta konulur (buraya kadar gelip görmeden gitmek).
- 17:13Yapısına Göre Cümleler
- Yapısına göre cümleler dört başlıkta incelenir: tek yüklemli cümle, içerisinde fiilimsi bulunan cümle, birden çok yüklemli cümle ve bağlacı olan cümle.
- Tek yüklemli cümlede bir cümlede tek bir yüklem ve fiilimsi bulunmaz (annem çok güzel yemekler yapmış).
- 18:38Cümle Türleri
- İçerisinde fiilimsi bulunan cümle, en az bir fiilimsi (isim fiil, sıfat fiil, zarf fiil) içeren cümledir.
- Birden çok yüklemli cümle, birden fazla yüklem içeren ve bu yüklemler virgül veya noktalı virgülle ayrılmış cümledir.
- Bağlacı olan cümle, birden fazla yüklem içeren ve bu yüklemler "ama", "fakat", "lakin", "çünkü", "ki", "de", "hem", "ne", "ne ister", "ister", "ha ha" gibi bağlaçlarla birbirine bağlanmış cümledir.
- 21:56Metin Türleri
- Metin türleri konusundan sınavlarda sorumlu olduğumuz başlıklar: fıkra, makale, deneme, roman ve destandır.
- Fıkra, gazete ve dergilerde köşe yazısı olan, güncel konularda samimi bir dille düşünceleri aktaran yazıdır.
- Makale, bilimsel bir anlatım tarzıyla bir şeyi kanıtlamaya, ispatlamaya ve bilgi vermeye dayalı, ciddi üslup ve nesnel bakış açısıyla yazılan metindir.
- Deneme, bir konuda yazarın kendi düşüncelerini "ben böyle düşünüyorum" şeklinde aktaran, kimseye kanıtlamaya çalışmayan metindir.
- Roman, kişi, yer, zaman belirterek anlatılan gerçek ya da gerçeğe yakın olaylar zincirini detaylı anlatan, bazen binlerce sayfalık metinlerdir.
- Destan, geçmiş dönemlerde gerçekleşen, olağanüstü olayları içeren, geniş insan topluluklarını etkileyen ve genellikle kral, hakan veya kaan gibi kahramanlarla ilgili anlatılan metinlerdir.