Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan Türkçe dersi formatında hazırlanmış eğitim içeriğidir. Eğitmen, öğrencilere hitap ederek çeşitli konuları açıklamaktadır.
- Video, Türk edebiyatı ve sanat anlayışı ile başlayıp, KPSS ve TYT sınavlarında çıkabilecek soru tiplerini kapsamlı şekilde ele almaktadır. İçerikte akışı bozan cümle tespiti, paragraf bölme, metin anlama, felsefi kavramlar, paragraf analizi, cümle türleri ve bağlamda anlamlı yanıtlandırma gibi konular örneklerle açıklanmaktadır. Her bir soru tipi için çözüm stratejileri adım adım gösterilmektedir.
- Videoda ayrıca epistemik gerileme, temel inanç, anlatım biçimleri, düşünceyi geliştirme yolları, insan-mekan ilişkisi ve Sabahattin Ali gibi edebi konular da işlenmektedir. Öğrencilere sınavlarda karşılaşılabilecek zorlu soru tiplerine karşı hazırlık için çeşitli teknikler sunulmaktadır.
- Gerçekçilik Toplumu ve Uzak Düşme
- Gerçekçilik toplumunda, yazarlar düşüncelerini aktarma telaşına düşerek hızlı hareket ederler.
- Abbas Sayar'ın "Ateşten Gömlek" eserinde Kurtuluş Savaşı'nda yaşanan gerçeklik, savaş esasında yazıldığı için hızlı ve uzak düşmez.
- Tarık Buğra'nın "Osmancık Kaddesleri"nde tarihsel gerçekliğin yanında kurmaca özellikleri öne çıkarıldığı için gerçekçilikten ayrılmıştır.
- 01:10Tarihle İlgili Eserlerin Uzak Düşme Durumu
- Tarihle ilgili eserler akla uygun ve tutarlı olabilir.
- Orhan Pamuk'un "Benim Adım Kırmızı" eserinde kurmaca nitelikler ağır basa da 16. yüzyıl vesikalarına uygun olarak İstanbul'un yaşamını konu edinir.
- İhsan Oktay Anar'ın "Pusu Tarlası" eserinde karakterlere ve olaylara düşsel ögeler hakim olduğu için uzak düşmektedir.
- 03:23Fikir Romanı ve Katkıları
- Fikir romanı kişilerin durağan olmak yerine gelişim kaydetmesi, fikir romanına farklı bir zenginlik katar.
- Fikir romanı kişileri, roman süresince okura yol gösterme görevi üstlenirken, asıl görevi bir tezi okura tanıtmaktır.
- Fikir romanı kişilerin gelişimsel özelliklerinin romana yansımaları beklenen bir durumdur.
- 05:43Postmodern Romanlarda Anlatıcı ve Okur
- Postmodern romanlarda anlatıcı oldukça etkin bir rol oynamak istenir ve kadronun önemli bir elemanı olabilir.
- Anlatıcı kurgunun yazılım aşamasına müdahale etmesi söz konusudur ve bu durum okur tarafından yadırganmaz.
- Postmodern romanda çizgisel kronolojik zaman kullanımının anlatıcı tarafından çoğunlukla kırılmaya çalışıldığı gözlenir.
- 08:38Diyalog Analizi ve Sanat Anlayışı
- Şair, şiir yazmayı bırakmasını söyleyen kişiye göre notalar tınıyı sağladığı için değil, müzisyenin sesi tasvir etmesi gerektiğini belirtir.
- Sanat eseri duyguları anlatmada kendine bir yol çizmeli ve bu yol diğer sanat eserlerinden eserlerine benzememelidir.
- Sanat eserlerinin gücünü sağlayan en önemli unsur imgelem dünyasıdır, yani bir şeyin zihninde hayali olarak canlanmasıdır.
- 12:05Roman ve Gerçeklik İlişkisi
- Roman kurmaca bir türdür ve sadece gerçeklik değildir; gerçeklikten tamamen kopmaz.
- Bir romanda kurmaca geri plandaysa o roman tarih kitabı gibi olur.
- Sanatın amacı gerçekliği vermek olmamalıdır, ancak gerçeklikten uzaklaşabilir.
- 14:28Akışı Bozan Cümle Sorusu
- Akışı bozan cümle sorusu KPSS ve TYT'de her zaman çıkmaktadır.
- Bu soruda hangi cümle akışı bozuyor sorulur ve cevap için cümlenin diğerlerinden alakasız olup olmadığı incelenir.
- Soruyu çözmek için cümlenin çıkarılıp metin tekrar okunması ve akışın bozulup bozulmadığı kontrol edilmesi gerekir.
- 15:20Felsefe ve Eğitim Metni Analizi
- Metinde eğitim ve felsefe yazılımında değerlerin varlığı yadsımamak gerektiği belirtilmektedir.
- Felsefede ve eğitimde değerlerin aktarılacağına dair fikir ortaklığı sağlanmamıştır.
- İki farklı görüşteki tartışmada da değerlerin kaynağının ortaya konması önemli bir fikir verecektir.
- 17:40Eğitim Hakkında Metin Analizi
- Eğitimde bireyin kendisine aktarımın niçin yapıldığını bilmesi ve kendi konumuyla ilgili bir fikre sahip olması gerekir.
- Bilimsel bilgiyi öğrenmiş ancak doğruyu dert etmeyen veya bilime sadece pratik amaçlarla itibar eden kişi eğitimli sayılmaz.
- Eğitimde öğrenmenin zevkli olup olmaması önemlidir ve eğitimli olmak bilinç ve seçme özgürlüğü gerektirir.
- 20:44Paragraf Bölmeleri Sorusu
- Paragraf bölme sorusunda metnin konusunun değiştiği yer bulunmalıdır.
- Metinde yeni Türkiye'nin oluşumuna bağlı olarak köye yaklaşımın değiştiği ve devletin kurulma sürecindeki düzenlemelerin anlatıldığı görülür.
- İkinci paragraf dördüncü cümlenin başında başlamaktadır çünkü önceki cümleler genel bir giriş yaparken, dördüncü cümle yeni Türkiye'nin kuruluşuyla ilgili özel bir konuya geçmektedir.
- 25:53Epistemik Gerileme ve Temel İnanç Problemi
- Epistemik gerileme sorunu, temel enerji kavramından kaynaklanmaktadır.
- Chils'ın teolojik analogisi, hareket etmeyen ve hareketi kendinde olan bir inanç şeklinde tanımlanan temel inancı epistemolojik uygulamaya zorlamak paradoksal bir duruma getirmektedir.
- Temelciliğe iki temel eleştiri yöneltilmiştir: epistemik gerileme ve temel inanç problemi.
- 27:58Anlatım Biçimleri ve Düşünce Geliştirme Yolları
- Paragrafta açıklayıcı, tartışmacı, öyküleyici ve betimleyici anlatım biçimleri ile tanımlama, karşılaştırma, örneklendirme, tanık gösterme, sayısal verilerden faydalanma, benzetme ve mesai gibi düşünce geliştirme yolları bulunmaktadır.
- Bilgi kavramı, bilgi sosyolojisi, epistemoloji ve bilim felsefesi gibi önemli disiplinlerin en önemli uğraş alanı olmuştur.
- Pozitivist modern bilimsel yaklaşımda bilginin sadece sistemin sonuçlarını aktarmakla kalmayıp, sistemin yaratıcı olması fikri ve bu yaratıcının bilginin matematiksel formüllerle kodlanması bilgi kavramı üzerine yoğun tartışmalar yaratmıştır.
- 29:25Anlatım Biçimleri Soruları
- Parçanın anlatımında açıklayıcı ve bilgi verme anlatım biçimlerinden faydalanılmıştır.
- Bir parçada anlatım biçimleri ve düşünceyi geliştirme yolları soruları hem KPSS hem de TYT'de çoklu soruların içerisinde sorulmaktadır.
- Parçada kişileştirme, benzetme, öyküleyici anlatım ve karşılaştırma bulunurken, örnekleme bulunmamaktadır.
- 31:46Estetik Nesne Hakkında
- Estetik nesne hem doğanın ya da yaşamın bir parçası olduğu kadar sanatçının da bir gizlidir.
- Estetik nesne belirleyici özellikleri olarak yeniliği ve benzersizliği taşır.
- Her estetik nesne kendi yasalarını kendinde taşıyan ve kendi yasalarını dıştan edilmiş bir nesnedir.
- Yetkin bilinç, her estetik nesnede görünmeyen bir şeyin peşindedir ve zamansal, uzamsal engeller nedeniyle her şeyi bütün açıklığıyla göremeyiz.
- 44:59Sanat Eserinin Özellikleri
- Sanatçı entelektüel, okuyan ve ilhamla dolu bir bireydir.
- Sanatçının ortaya çıkardığı sanat eseri biriciktir ve aynısından yoktur.
- Sanat eseri ilhamla ortaya çıkar ve taklitle ortaya çıkmaz.
- 47:16Eflatun'un İdealar Öğretisi
- Sanatta mükemmelliği arama arzusu altında Eflatun'un idealar öğretisi yatar.
- Eflatun, bu dünyada kendiliğinden bulunmadığına inandığı ve sanatın amacı olarak öğütlediği mükemmelliktir.
- Sanatta mükemmellik istek ve amaçtır.
- 49:13Sosyoloji ve İcat
- İnsan kendine ait eli, silah ve düşüncesiyle teşhis eden, insan birleştiren, eline alan bir yaratıcı olabilir.
- Hayvanların yaptıkları soy faaliyetlerinin sınırları içerisinde kalmakta ve hayatlarını zenginleştirmemektedir.
- İnsan yeryüzüne icatçı, keşifçi bir düşünce ve aksiyon bolluğu yaymıştır.
- 51:49Zaman ve Hatıralar
- Akımakta olan zamanın muammaları, belirsizlikleri taşıdığı için neşesi bile endişe veren zamanın içinden sıyrılmak hoş şeydir.
- Yarın henüz bilmediğimiz bugünü kavrayamayız, bugünün sebeplerini de yine yarın aydınlatacaktır.
- Geçmiş günlerimiz hem hazırlayıcıları hem de sonuçlarıyla bir bütün olarak gözüktükleri için ışıklı bir alemdir.
- 54:06Mekan ve İnsan İlişkisi
- Mekan ve insan ilişkisine dair aşamalı bir durumdan söz edilmiştir.
- Bütün varlıklar üzerinde yaşadığı yer olarak tanımlanan mekan, insan için gittikçe daha çok şey ifade eder.
- 54:30İnsan-Mekan İlişkisi
- İnsan-mekan ilişkisi aşamalı bir durumdur ve tarih boyunca insanın mekana şekil verme gayretinden bahsedilmektedir.
- İnsan-mekan ilişkisi zaman içinde her şeye rağmen değişmemiştir; coğrafya, doğal, tarihsel, siyasi, ekonomik sebepler ve teknolojik gelişmeler olsa da bu ilişki korunmuştur.
- Tarihsel dönemler içinde mekan anlayışı değişiklik göstermiştir; ortaçağ'da, rönesans'ta ve modern dönemde farklı anlayışlar oluşmuştur.
- 55:53Postmodern Dönem Mekan Anlayışı
- Postmodern dönemdeki mekan anlayışı diğer dönemlerin tümünden farklıdır.
- 57:01Sabahattin Ali Hakkında Bilgiler
- Sabahattin Ali'nin Aydin'da 1931, Konya'da 1932, Sinop'ta ve İstanbul'da 1948 yıllarında kaldığı cezaevleri vardır.
- Yazarın hapishanede yaşadığı ortamlar eserlerine yansımış, bu hafıza metinlerinde farklı tonlara ve zeminlere girmiştir.
- "Şaka" adlı hikayesi, Asım Vezir'in ifadesiyle ve röportaj arası bir hikaye olarak sayılabilecek şekilde, yazarın hapishanede yaşadığı olayı anlatır.
- Yazarın iki ayrı hikayesindeki olaylar sağlam olmayan bir şekilde birbirine bağlanmıştır.
- 58:50Cümlede Anlam İlişkileri
- Cümlede anlam ilişkileri arasında karşılaştırma, öneri, tahmin, olasılık, tanım, saptama ve çıkarım bulunmaktadır.
- Saptama, bir gözlem sonucunda bir noktaya varmaktır (örneğin, yayınevinin önünde 17 araç var).
- Çıkarım ise, bir noktadan başka bir noktaya ulaşmaktır (örneğin, Selim'in yüzü sararmış, yarın hastalanır).
- 59:41Karşılaştırma Yapımı
- Karşılaştırma, iki varlığı birbiriyle kıyaslayıp birinin üstün tutmak veya aynı tutmak anlamına gelir.
- "Her zaman aydınlanmanın en etkin uyaranı" cümlesinde karşılaştırma yapılmıştır çünkü "en etkin" ifadesi diğer uyaranlarla kıyaslamıştır.
- "Kiliseye rağmen Galileo ve İshak Newton gibi büyük bilim adamları doğayı akıl yoluyla inceleyerek müthiş bilimsel keşifler gerçekleştirmiştir" cümlesinde karşılaştırma yapılmamıştır.
- 1:01:16Cümle Türleri
- Bir cümlede karşılaştırma yapılmıştır: "Dilin en ilginç yöntemlerinden birisi" cümlesinde "en" kullanılarak karşılaştırma yapılmıştır.
- İkinci cümlede bir öneride bulunulmuştur: "Dil ve kültür arasındaki bağ dikkate alındığında, çocuğun anadilini doğru ve güzel kullanma bilinci edilmesini sağlamada ailelere, öğretmenlere, yazarlara büyük görev düştüğü o zamanlarca söylenmelidir."
- Üçüncü cümlede bir saptama yapılmıştır: "Türkçe'nin geçmişten günümüze uzanan süreçte yüz yüze geldiği önemli sorunlardan biri yabancı dillerden alınan sözcükler ve bunların dili."
- 1:02:31Sezgi ve Çıkarım
- Dördüncü cümlede sezgi yoktur: "Geçmişten günümüze birçok nedenden ötürü pek çok dilden sözcüğün Türkçe'ye girdi. Bunların yaygın olarak kullanmaya başladı. Hatta birçoğu Türkçe'nin yer aldığı bilmemi." cümlesinde sezgi değil, bir gerçeğin akla ve bilime dayanmadan birdenbire ortaya çıkmasıdır.
- Beşinci cümlede çıkarım yapılmıştır: "Türkçe'nin bu denli istilaya uğramış olması yakın gelecekte bir sorunun ortaya çıkacağına işarettir."
- 1:04:01Cümle Oluşturma
- Cümle oluşturma sorusunda önce ilk cümleyi bulmak gerekir ve aralarındaki bağlantı kablolarına dikkat edilmelidir.
- İlk örnekte "Bir yandan geleneksel formları yaslanan konvansiyonel sese, öte yandan belirgin bir figüratif dokuya ve letizme sahip eserler bunun çarpıcı örneklerini sunar. Fakat aslına bakılırsa bütün metinler dilin imkanlarını kullanmanın ötesine geçerek ancak sadece dilde mümkün imgeler oluşturma çabasındadır." cümlesi doğru şekilde oluşturulmuştur.
- İkinci örnekte "Aristoteles'in etiğini ve aynı zamanda modern ahlak felsefesini okuyan biri, aralarındaki muazzam karşılıklar nedeniyle şaşkınlık içinde kalmış olmalıdır. Çünkü modern ahlak felsefeleri arasında öne çıkan kavramların Aristoteles'te bulunmadığı ya da arka planda kaldı, ya da oldukça örtük bir şekilde bulunduğu görülür." cümlesi doğru şekilde oluşturulmuştur.
- 1:09:42Soru Çözme Taktikleri
- Modern felsefelerde öne çıkan kavramların Aristoteles'te bulunmadığı belirtiliyor.
- Öğrenciler önce paragrafın nasıl çözüldüğünü öğrenip sonra soru çözmeye geçmelidir.
- Son yıllarda çıkan yeni bir soru tipi, iki cümleden hareketle yargıya ulaşma sorusu olarak tanıtılıyor.
- 1:10:21İki Cümleden Yargı Çıkarma
- Bu soru tipinde önce ikinci cümleyi, sonra birinci cümleyi okumak gerekiyor.
- Popüler edebiyat tanımı örneği olarak verilmiş ve soru çözümü adım adım gösteriliyor.
- Yenilenebilir enerji kaynakları ile ilgili iki cümle üzerinden de soru çözümü yapılıyor.
- 1:14:36Paragraf Oluşturma Sorusu
- Tip 13 olarak tanımlanan yeni bir soru tipi, verilen iki cümleden hareketle paragraf oluşturma sorusu tanıtılıyor.
- Örnek olarak yağ ve enerji alımı azaltılarak boyu uygun beden ağırlığı korumak amacıyla düşük kalorili yiyecek içecek tüketim alışkanlığının 1960'larda başlamış olması veriliyor.
- 1:16:13Sağlık ve Sporun Önemi
- Günümüzde sağlıklı yaşamak ve formunu korumak için spor ve sağlıklı beslenme diğer dönemlerden daha fazla önem kazanmıştır.
- 1960'larda düşük kalorili yiyecek ve içecek tüketme alışkanlığı başlamıştır.
- Ideal kiloyu korumak isteyen kişilerin tercih ettiği düşük kalorili yiyecekler, 1960'larda boya uygun beden için tüketilmeye başlanmıştır.
- 1:19:41Televizyonun Etkisi
- Televizyon, hedef kitlenin düşüncelerini biçimlendirme gücüne sahip olan ve toplumsal değerleri aktaran en etkili iletişim aracıdır.
- Toplum değerleri, bireyin gelişiminde ve değişiminde önemli bir yere sahiptir.
- Televizyon, toplumları özelleştirerek (diğerlerinden farklı kılar) ve toplumsallaşmayı sağlayarak bireyi toplumla bütünleştirir.
- 1:23:00Yazarlık ve Gerçekçilik
- İyi bir yazar, gördüğü, ayrımsadığı, irdelediği konuları, sorunları ve olguları ivedilikle ve gerçekçilikten ayrılmadan bize iletmek ister.
- Fakir Baykurt'un "Yılanların Öcü" adlı yazısı, yoğun kültürel vazifesiyle ve döneme ayna tutuşuyla (dönemi anlatması) önemlidir.
- Yaşar Kemal'in "Yılan Ölürse" adlı romanı, toplumun belirli bir kesitinin düşünce, davranış ve eylemlerini çabucak anlatmaktadır.