Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan Türkçe dilbilgisi dersidir.
- Video, Türkçe'de kullanılan kısaltmaların özellikleri ve bu kısaltmalara ek getirme kurallarını detaylı şekilde ele almaktadır. İlk bölümde kısaltmaların ne olduğu ve neden ihtiyaç duyulduğu açıklanırken, ardından büyük harfle ve küçük harfle yapılan kısaltmalar ayrı ayrı incelenmektedir. Büyük harfle yapılan kısaltmalara ek getirme kuralları, küçük harfle yapılan kısaltmaların nokta kullanımı ve ölçü birimlerinin yazımı gibi konular örneklerle anlatılmaktadır.
- Videoda ayrıca küçük harflerle yapılan kısaltmaların yanına ek getirilirken açılımın esas alınması gerektiği, kısaltmanın yanına nokta varsa kesme işareti kullanılmaması gerektiği gibi önemli kurallar da açıklanmaktadır.
- Kısaltmaların Tanımı ve Gerekliliği
- Kısaltmalar, Türkiye'de birçok yer ismi, kurum ismi, rütbe ve vakıf isimlerinin birden fazla kelimeden oluşması nedeniyle söz ve yer tasarrufu sağlamak için kullanılır.
- Kısaltmalar, büyük harfle yapılan kısaltmalar ve küçük harfle yapılan kısaltmalar olmak üzere iki grupta incelenir.
- 01:00Büyük Harfle Yapılan Kısaltmalar
- Türkiye Cumhuriyeti kısaltması TC, Türkçesi T., Türk Lirası kısaltması TL, Türk Malı kısaltması TM, Milli Eğitim Bakanlığı kısaltması MEB gibi örnekler verilmiştir.
- Sos (Uluslararası Acil Yardım Çağrısı), AA (Anadolu Ajansı), AB (Avrupa Birliği), AR-GE (Araştırma-Geliştirme) gibi kısaltmalar da bulunmaktadır.
- KBB (Kulak Burun-Boğaz), KDV (Katma Değer Vergisi), TV (Televizyon) gibi kısaltmalar da büyük harfle yapılır.
- 03:44Diğer Büyük Harfle Yapılan Kısaltmalar
- Interpol (Uluslararası Cinayet Polisi), FIFA (Uluslararası Futbol Federasyonu), FIBA (Uluslararası Basketbol Federasyonu), TR (Türkiye) gibi kısaltmalar bulunmaktadır.
- TRT (Türkiye Radyo Televizyon), TS (Türk Standartları Enstitüsü), TSK (Türk Silahlı Kuvvetleri), TBMM (Türkiye Büyük Millet Meclisi) gibi kısaltmalar da verilmiştir.
- MS (Mö), DMO (Devlet Malzeme Ofisi), GATA (Gülhane Askeri Tıp Akademisi), LPG (Sıvılaştırılmış Petrol Gazı), MİT (Milli İstihbarat Teşkilatı) gibi kısaltmalar da bulunmaktadır.
- 05:11Büyük Harfle Yapılan Kısaltmalara Gelen Ekler
- Büyük harfle yapılan kısaltmalara ek getirilirken, kısaltmanın açılımını söylemek yerine harflerini söyleyerek ek getirilir.
- Örneğin "ty'de" yerine "Türk Hava Yolları'nda", "TCDD'ye" yerine "Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları'na" denmemelidir.
- Kısaltmaların harfleri Türkçe alfabesine göre okunmalıdır, İngilizce okunuşu gelirse ekte değişebilir ve yanlış olur.
- 07:41Kelime Gibi Okunan Kısaltmalar
- Bazı büyük harfli kısaltmalar harfleri tek tek okunmaz, bir kelimeymiş gibi okunur (TUBİTAK, TEMA, ÇEVKO, MIT, FIFA, SAZ, GATA, M, HAVAS, ARGE, BOTAŞ, NATO, ASELSAN, IHA, UNESCO, RTÜK, AGİTEK, TOKİ, TOP).
- Bu tür kısaltmalara gelen eklerde, kısaltmayı bir kelimeymiş gibi okuyup ona göre ek getirilir.
- Kısaltmaların sonundaki sert ünsüzler ek getirildiğinde yumuşatılmaz, örneğin "TUBİTAK'ın" yerine "TUBİTAK'ın" denmez.
- 10:52Küçük Harfle Yapılan Kısaltmalar
- Türkçede küçük harfle yapılan kısaltmalarda nokta kullanılır ve özel isim belirtiyorsa kelimenin ilk harfi büyük yazılır.
- Almanca, İngilizce, Fransızca gibi dil isimleri kısaltılırken ilk harfleri alınır ve nokta konulur.
- Avukat, veteriner gibi meslek isimleri ve müdür, doktor, doçent, profesör gibi unvan ve rütbelerin kısaltmalarında baş harfler büyük yazılır.
- 12:45Özel İsim Olmayan Kısaltmalar
- Özel isimden oluşan kısaltmaların aksine, özel isim olmayan kısaltmaların baş harfleri küçük yazılır ve yanlarına nokta konulur.
- Saat (s.), sahneler (sn.), dakika (d.), yıl (y.y.), kuruş (kr.) gibi kısaltmalarda nokta kullanılır.
- Benzeri (vb.), belki (bel.), bakınız (bkz.) gibi ifadelerde de nokta kullanılır.
- 13:31Ölçü Birimlerinin Kısaltmaları
- Ölçü birimlerinin yanına nokta konulmaz, örneğin metr (m), santimetre (cm), kilometre (km), kilogram (kg), miligram (mg), ton (t).
- Metrekare (m²), metreküp (m³) ve santimetreküp (cm³) gibi alan ve hacim birimlerinin yanına da nokta konulmaz.
- 14:21Kısaltmalara Ek Getirme Kuralları
- Küçük harflerle yapılan kısaltmaların yanına ek getirirken, kısaltmanın açılımını esas almak gerekir, harflerine değil.
- Kısaltma noktasız ise ek kesme işareti ile ayrılır, noktalı ise kesme işareti kullanılmaz.
- Örnekler: "patates üç kilogramdan fazla olması", "yirmi tondan fazla yük var", "yirmi bir yüzyıl" gibi cümlelerde doğru ek getirimi gösterilmiştir.