Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Ebru Yücel'in sunuculuğunda gerçekleşen "Gündem Ötesi" adlı programda Prof. Dr. Necati Demir ile yapılan bir röportajdır. Prof. Dr. Necati Demir, Gazi Üniversitesi öğretim üyesi olup Türk tarihi, dili ve kültürü üzerine 160'dan fazla kitap yazmış bir akademiktir.
- Programda Türk tarihi, dil tarihi ve kültürü kapsamlı bir şekilde ele alınmaktadır. Konuşmacı, 35 yıldır araştırdığı Türk tarihi ve kültürünü, Göktürk kitabelerinden Çin kaynaklarına, kaya resimlerinden Türk sembolleriye kadar uzanan bir arayüz sunmaktadır. Videoda Türk destanları, efsaneler, mitoloji, kaya resimleri, Türk sembolleri ve tarihi devletler (Oğuz Yabgu Devleti, Selçuklu Devleti, Osmanlı İmparatorluğu) hakkında detaylı bilgiler paylaşılmaktadır.
- Program boyunca izleyicilerden gelen sorular yanıtlanmakta ve Türk dilinin ağız farkları, Türk boyları, Dede Korkut Destanı gibi konular da ele alınmaktadır. Konuşmacı, kendi çalışmalarından bahsederken, Oğuzname, kaya resimleri ve Türk sözlü kültürünün en büyük arşivlerinden birini kurduğu projelerini de anlatmaktadır.
- 00:28Programın İçeriği
- Programda Türklerin soy ağacı, göçleri, kaya resimleri, kitabeler ve ortak semboller hakkında bilgiler paylaşılacak.
- Kayıp Türk boyları, Dede Korkut Destanı'nın kayıp nüshaları ve yeniden keşfedilen nüshalar konusu ele alınacak.
- Konuk Prof. Dr. Necati Demir, Gazi Üniversitesi öğretim üyesi olup Türk tarihi, dili ve kültürü üzerine 160 kitap yazmış bir bilim adamıdır.
- 02:31Konunun Önemi ve Seyirci Soruları
- Seyirciler "Türklerin soyağacı gerçekten takip edilebiliyor mu?" ve "Sibirya'daki Lena bölgesindeki kaya resimlerinin Türkler'e ait olduğu nereden malum?" gibi sorular sormuştur.
- Seyirciler "Göktürk yazıtları hangi ülkededir?" sorusuna "Bizim Memlekette" etiketiyle cevap vermeyi beklemektedir.
- Konuk, Türkler'in soyağacı konusunda 35 senedir araştırmalar yapmış ve bu konuya ilgi duymasının köyünün "Kumanlar" adından ve mahallelerinin "Kars" veya "Karsant" gibi Türk kökenli isimlerinden kaynaklandığını belirtmiştir.
- 08:02Türk Tarih Araştırmalarının Gelişimi
- Mustafa Kemal Atatürk, Türk tarihinin Orhun yazıtlarından önce gitmediğini fark ederek Tarih-Coğrafya Fakültesi'ni kurmuş ve Çin dili ve edebiyatı (Sinoloji) bölümünü açmıştır.
- Cumhuriyet dönemine kadar Türk tarihi araştırmaları tamamen İslam kaynaklarına dayanarak yazılmış, Hun ve İskit gibi İslam öncesi Türk kabileleri Osmanlı dönemi tarih kitaplarında yer almamıştır.
- Konuk, İslam öncesi Türk destanlarının (Ergenekon, Türeyiş) varlığını vurgulamış ve Türk tarihinin İslam öncesi dönemlerinden itibaren incelenmesi gerektiğini belirtmiştir.
- 11:06Türk Tarihi Kaynakları
- Göktürk kitabelerinde "Türk" ismiyle karşılaşılmış olup, 720'de biten bu kaynaklar Türk tarihi açısından önemlidir.
- Sovyetler Birliği'nin çeşitli müzelerinde yüzlerce okunmamış Köktürk yazısıyla yazılmış taş bulunmaktadır.
- Rusya müzelerindeki taşların okunmadığı sürece gerçek anlamda dil tarihi ve Türk tarihi yazılamaz.
- 11:51Çin Kaynaklarının Önemi
- Arap ve Fars tarihlerinde Türk tarihi 720'li yıllardan önce rivayete dayalı iken, Çin tarihlerinde daha eski kayıtlar bulunmaktadır.
- 1935'te Dil Tarih-Coğrafya Fakültesi kurulduğunda Çin dili ve edebiyatı bölümü de kurulmuş, ancak o dönemde Türkiye'de Çince bilen bilim adamı bulunmamıştır.
- 1937'de Alman Yahudisi Volf Eberhard getirilmiş ve Çin tarihlerini inceleyerek Türk tarih araştırmacılarının önünü açmıştır.
- 13:57Türk Dili Akrabalıkları
- Türk dili, Ural-Altay dil grubundan olup Japonlar, Koreliler, Tunguzlar, Moğollar ve Macarlarla akrabedir.
- Japon ve Korelilerle akrabalık, Japon bilim adamları tarafından merak edilerek ortaya konmuştur.
- Konuşmacı, Japonya'ya gittiğinde Türk dili ile Japon dili akrabalığını ortaya koyan bir bildiri sunduğunu belirtmiştir.
- 15:29Tarihle İlgili Yeni Buluntular
- Konuşmacı, kaya resimleriyle karşılaştığını ve tarihin Sümerle başladığı iddiasını reddettiğini belirtmiştir.
- Göbeklitepe'nin 10.000 yıl öncesine, Rusya'nın Lena Irmağı kenarındaki kaya resimlerinin 14.000-12.000 yıl öncesine, Fransa'nın Lascaux mağarasındaki resimlerin ise 13.000 yıl öncesine ait olduğu belirtilmiştir.
- Batılı bilim adamlarının tarihin Sümerlerle (MÖ 3000) başladığı iddiasına göre 10.000 yıl kayıp bir dönem bulunmaktadır.
- 18:30Kaya Üstü Resimlerin Önemi
- Konuşmacı, Lena Sibirya'daki ve Fransa'daki kaya üstü resimlerini incelediğini, Fransa'daki resimlere ise içeri girmesine izin verilmediğini belirtmiştir.
- Kaya üstü resimler, insanların yaşadığı tarihleri kaydettiği için önemli bir tarih kaynağıdır.
- Konuşmacı, kaya üstü resimleri doğru okuyabilmek için Türk destanlarının tamamını yayınlamak için bir proje yürüttüğünü ve sözlü kültürün en büyük arşivlerinden birini dünyada kurduğunu belirtmiştir.
- 20:43Sözlü Kültür Çalışmaları
- Konuşmacı, 35 yılda yaklaşık 1700 masal derlediğini ve bunları 10 cilt halinde (5000 sayfa) kitap haline getirdiğini belirtmiştir.
- Efsaneleri ve mitolojileri de derlediğini, 2 cilt yayınladığını ve 7-8 cilt daha kaldığını ifade etmiştir.
- Kaya üstü resimleri çözebilmek için sözlü kültür bilgilerini kullanmanın en doğru yol olduğunu düşünmektedir.
- 21:43Kaya Üstü Resimlerin İncelenmesi
- Konuşmacı, Sibirya'dan İspanya'ya kadar bulunan kaya üstü resimlerin neredeyse hepsini ziyaret etmiş ve araştırmalarını tamamlamıştır.
- Dünyada petroglif enstitüleri neredeyse her ülkede bulunmakta, Kanada'da yirmi civarında enstitü kurulmuştur.
- Konuşmacı, kaya üstü resimlerdeki çizimleri anlamlandırmak için uğraşmış ve Türklerin izini yakalamayı hedeflemiştir.
- 23:33Kaya Üstü Resimlerin Anlamı
- Kaya üstü resimlerdeki motifler boş değil, kilimler ve halılar ise bu çizimleri küçültmüş ve göç edenlerin taşıyabileceği şekilde aktarmışlardır.
- Kaya üstü resimler, kilimler ve halıların çözülmesi gereken üç önemli kaynak olarak görülür.
- Konuşmacı, kaya üstü resimlerde Türklerin yaşam tarzını ve kültürünü incelemiştir.
- 25:01Türklerin Yaşam Tarzı
- Türklerin ilk hayvanı at değil, geyik ve keçileri evcilleştirmişlerdir.
- Geyik ve keçiler kutsaldır, konuşmacının yaşadığı yerde keçiye kurşun atan kişiye lanet edilir.
- Türkler, keçileri evcilleştirmiş ve aç kalmamayı öğrenmişlerdir.
- 26:09Köktürk Yazısı ve Alfabenin Kökeni
- Köktürk yazıtlarındaki alfabe, keçi gibi hayvanlara dayanır, örneğin "k" harfi keçi figürüden türemiştir.
- Köktürk yazısı Latin alfabesinin kaynağıdır, Latin alfabesi köktürk yazısından oluşturulmuştur.
- Konuşmacı, Türklerin dünya medeniyetine katkıları hakkında Amerika ve Avrupa üniversitelerinde konferanslar vermiştir.
- 28:15Kaya Üstü Resimlerin Değerlendirilmesi
- Konuşmacı sadece Türklerin yaptığı petroglifleri değil, dünya petrogliflerini de incelemiştir.
- Kaya üstü resimlerde Türk karakterini belirten özellikler vardır, örneğin avcılık ve ok kullanması.
- Göbeklitepe gibi yerlerdeki resimler çok belirgin olup, başlangıçta resimleri küçültmek aklına gelmemiş, ilk yapanların birebir yapmışlardır.
- 31:23Yabancı Bilim Adamlarının Tepkisi
- Konuşmacı, Türkler tarafından yapılan tespitlerin yabancı bilim adamları tarafından kabul edildiğini ancak onların işi farklı yöne çektiğini belirtiyor.
- Avustralya'da onlarca enstitünün varlığı ve kendisinin gönderdiği makalenin "kayanın yaşını" değil "yorumlarını" yazmasını isteyen geri gönderildiği anlatılıyor.
- Arkeolojik açıdan işin farklı yönlerine döndürüldüğü, hayvanların fiziksel özelliklerine odaklanıldığı vurgulanıyor.
- 32:40Kaya Resimleri ve Semboller
- Konuşmacı, Ordu'da bulduğu kaya resimlerindeki haç işaretinin Türkler için tanrı sembolü olduğunu ve bunun aslında pusulanın ilk şekli olduğunu açıklıyor.
- İsrail'in bayrağındaki sembolün aslında Türklerden gelen bir sembol olduğunu ve Karamanoğulları bayrağıyla benzerlik olduğunu belirtiyor.
- Oğuz Kağan'ın altı oğlunu simgeleyen bu sembolün, Karamanoğulları, Candaroğulları ve Teke Beyliği gibi Osmanlı dönemi beyliklerinin bayraklarında da bulunduğunu söylüyor.
- 37:01Kazakistan'daki Keşifler
- Konuşmacı, Kazakistan'a giderek Tamgalı Taş'ı görmeye çalıştığını ve tesadüfen damgaların başladığı yerin orada olduğunu keşfettiğini anlatıyor.
- Oğuz damgalarının başladığı bu alanda, Uygurca yazılar ve Budizmin başlangıcını gösteren taşlar üzerinde metinler bulunduğunu belirtiyor.
- Konuşmacı, yirmi ciltlik bir Oğuzname derlediğini ve bunların yedi cilt olarak yayınlanacağını söylüyor.
- 39:39Kaya Resimlerinin Önemi
- Konuşmacı, UNESCO tarafından korunan bir kaya resminde Hitit güneşi sembolünün bulunduğunu gösteriyor.
- Kaya resimlerinde hamilelik süreci ve doğumun anlatıldığı, bu resimlerin Türk tarihine ve kültürüne aydınlık tutacak unsurlar içerdiği vurgulanıyor.
- Oğuz Kağan Destanı'nda Oğuz'la yirmidört boyun damgalarının ve kuşlarının gösterildiği belirtiliyor.
- 42:10Türk Damgaları ve Damga Kullanımı
- Türkiye'de Kaşgarlı Mahmut'un damgaları kullanılmaktadır, ancak bunlar bilinmeyen bir durumdadır.
- Fatih Sultan Mehmet'in babasının tarihçisi, damga kullanımını "şey" olarak tanımlamıştır.
- Damga, koyun etlerinin paylaştırılmasında kavganın önlenmesi için kullanılmıştır.
- 43:00Türklerin İlk Yurdu ve Göçleri
- Konuşmacı, araştırmalarına göre Türklerin ilk yurdu Anadolu'da olduğunu ve buradan Sibirya'ya göç ettiklerini düşünmektedir.
- Buzul çağı döneminde buzullaşmayan yerlere doğru göç eden Türkler, Sibirya'ya kadar ulaşmışlardır.
- Bazı Türkler Amerika kıtasına, bazıları ise Sibirya'ya göç etmiş ve orada yeniden şekillenmişlerdir.
- 44:45Türklerin Tarihçesi ve Dil İlişkileri
- Türklerden ayrılan Koreliler ve Japonlar, dillerinin benzerliğinin kaynağı olarak Sibirya'ya işaret edilmektedir.
- Konuşmacı, Çince ile Türkçe'nin akraba olduğunu ve ikisinin de tek heceli dil olduğunu belirtmektedir.
- Konuşmacı, Türk milletinin 15 bin yıl önce var olduğunu ve bu iddiasını tarihsel verilerle desteklemektedir.
- 46:49Lena Kaya Resimleri ve Sibirya
- Lena kaya resimlerinin kim tarafından yapıldığı konusunda kesin bir bilgi bulunmamaktadır.
- Sibirya, dış kültürlerden etkisiz bir yer olarak tarihte belirtilmektedir.
- Sibirya'da hala Türklerin Saka boyu yaşamaktadır.
- 48:46Türk Sembolleri ve Bozkurt
- Bozkurt, Türkler için önemli bir semboldür ve Ergenekon destanında önemli bir yer tutmaktadır.
- Arap kaynaklarına göre Hazreti Nuh'un oğlu Türk, kurt sütü ile karınca yumurtası karışımıyla iyileşmiştir.
- Çift başlı kartal, Selçuklu'nun bayrağıdır ve Ruslar, Almanlar ve Arnavutlar tarafından da benimsenmiştir.
- 52:46Türk Simgeleri ve Göktürk Yazısı
- Göktürk parasındaki ay yıldız sembolü ve Göktürk yazıtlarındaki keçi sembolü Türk'ün önemli simgelerinden biridir.
- Göktürk yazıtlarındaki keçi sembolü, Latin alfabesinin K harfinin kaynağı olarak gösterilmektedir.
- Göktürk yazısı dört yönden yazılabilir: üstten aşağı, sağdan sola, soldan sağa ve dört taraftan.
- 55:35Oğuz Kağan'ın Vasiyetleri
- Oğuz Kağan'ın töresi, vasiyetleri ve öğütleri "Türklüğün binlerce yıllık anayasası" olarak nitelendirilmektedir.
- Oğuz Kağan'ın sözleri günümüzde de kullanılmaktadır, örneğin "iki gönül bir olunca samanlık saraydır" gibi.
- Oğuz Kağan'ın sözlerinde "kurt koyundan ümidini kesmez", "gölgesinde yatacağın ağacı budama", "kerimler çanağından yiğide nasip vardır" gibi öğütler bulunmaktadır.
- 57:31Oğuzname ve Oğuz Yabgu Devleti
- Oğuzname üç bölümden oluşmaktadır: girişi, gövdesi ve devam eden kısmı olan Dede Korkut Destanı.
- Oğuz Yabgu Devleti 751'de yıkılan Göktürk Devleti'nden sonra Aral Gölü çevresinde kurulmuş, yaklaşık 300 yıllık bir Türk devletidir.
- Oğuz Yabgu Devleti'nin sonu, bir kısmı İslam'a kabul edenlerin Selçuklu'ya dönüşmesi ve diğerlerinin "Uzlar" olarak tarihe geçmesiyle olmuştur.
- 1:02:07Oğuz Yabgu Devleti ve Malazgirt Savaşı
- Oğuz Yabgu devleti'nin ehalisi, Müslüman olanlar Türkmen olarak Ahlat'a, Müslüman olmayanlar İstanbul Boğazı'na kadar gidiyorlardı.
- 1071'de Bizanslılar, İslamiyet'i kabul etmeyen Uzları paralı asker olarak Malazgirt'e göndermiş, bu kişiler 1051'den sonra iki cephede kardeşler olabilen bir durumdaydı.
- Malazgirt Savaşı'nın kazanılma sebeplerinden biri, iki tarafta kardeşlerin var olmasıydı.
- 1:03:01Malazgirt Savaşı'nın Detayları
- Alparslan, Halep civarında 6000 kişilik bir ordusuyla sefere giderken, Romen Diyojen'in Şey'e vurmaya gittiğini öğrenince, Ahlat'a yardım etmek için koşarak geliyor.
- Danişmend Gazi, Alparslan'a Şey'i yakalayıp vurmaktan vazgeçip önce cuma namazını kılmalarını tavsiye ediyor.
- Danişmend Gazi'nin bu tavsiyesinin sebebi, Oğuzlarla bağlantıyı kurmuş olması ve savaş başladığında Oğuzların kardeşlerinin yanına geçmesiyle Bizans ordusunun darmadağın olmasıydı.
- 1:04:21Oğuz Yabgu Devleti'nin Önemi
- Anadolu'nun Türkleşmesi ve bizim bu yurdun sahibi olmamızın altında yatan sebeplerden biri Oğuz Yabgu Devleti'ni oluşturuyor.
- Oğuz Yabgu Devleti yaklaşık 300-310 yıl çalışmış olmasına rağmen, Osmanlı ile ilgili 600 yıllık devlet için 600 bin çalışma varken, Oğuz Yabgu Devleti için çok az çalışma bulunmaktadır.
- 1:05:13Ahmet Yesevi Çalışmaları
- Konuşmacı, Ahmet Yesevi ile ilgili herhangi bir bilimsel çalışma yapılmadığını belirtiyor.
- Konuşmacı, Özbekistan'dan bulduğu 24 metre uzunluğundaki Nesepnamesi ve dünya kütüphanelerinde bilinmeyen yaklaşık 30 divanı toplayarak Ahmet Yesevi külliyatını hazırlamaya başlamış.
- Konuşmacı, Oğuz Yabgu Devleti'nin bütün kaynaklarını toplayarak alan araştırmasına çıkacağını belirtiyor.
- 1:06:49Bilgi Paylaşımı Önemi
- Konuşmacı, kitabı yazarak bin kişi okuyabilirken, programla birlikte on bin kişiye bilgi verebileceğini belirtiyor.
- İnsanları aydınlatmak, doğru, temiz ve geçerli bilgi vermek önemlidir.
- Konuşmacı, Dede Korkut Destanı'nda 12'ye yeni boy mu keşfettiğini belirtiyor.
- 1:07:30Dede Korkut Destanı Hakkında Bilgiler
- Dede Korkut destanında orijinal olarak on iki boy (bölüm) vardı, ancak geçen sene Metin Ekici hoca birini eklemiş ve konuşmacı da on bir boy daha ekleyerek toplam yirmi dört boy haline getirmiştir.
- Dede Korkut kitabının Dresden ve Vatikan nüshalarında on iki boy bulunurken, konuşmacı Oğuznamelerin içerisinden yedi tane yeni boy bulmuş ve bunları kitaplarına eklemiştir.
- Türkmenistan'a giderek oradaki boyları derlediğinde, Korkutla ilgili bilinmeyen yedi tane yeni boy çıkmıştır.
- 1:08:36Gaziantep'teki Dede Korkut Geleneği
- Konuşmacı Gaziantep'te öğretmenlik yaparken, ilkokul öğrencilerinin saçlarını kesmediklerini ve bunun "saç töreni" olarak adlandırıldığını öğrenmiştir.
- Gaziantep'te hala "saç toyu" geleneği devam etmekte olup, çocukların saçlarını kesmek için Dede Korkut'un gelmesi beklenmektedir.
- Karadeniz bölgesinde bu geleneğin olmadığını, ancak Gaziantep'te bu geleneği görmekten şaşırdığını belirtmiştir.
- 1:09:19Oğuzların Kız Toyu Geleneği
- Bayındır Han'ın bir beyinin kız çocuğu olmadığı için ağladığını ve diğer beylerin onun için dua ettiğini anlatan bir hikaye vardır.
- Oğuzların beylerinin duasının kabul olduğu, bu beyin bir kızı olduğu için dede Korkut'a elçiler gönderdiği ve kız toyu yaparak Oğuz coğrafyasını ziyafet verdiği anlatılır.
- Konuşmacı, bu geleneğin Anadolu'da hala devam ettiğini ve kendi derlediği kısımları kitabına eklediğini belirtmiştir.
- 1:11:18Türk Boyları ve Soy Araştırması
- E-devlet hizmeti, aile kayıtlarını binsekizyüzotuz'lara kadar takip etmeyi sağlıyor.
- Aile tarihini araştırmak için vergi temettuat defterleri, tahrir defterleri, vakıflar, kadı şeriye sicilleri ve mezar taşları incelenmesi gerekiyor.
- Soylu aileler veya devlete görev yapan kişilerin aileleri, devlet belgelerinde daha kolay bulunabilir.
- 1:13:09Aile ve Tarih Üzerine
- Ailede birinin devlete iş yapması veya suç işlemesi durumunda aşılanabilir.
- Ailenin yaşlılarını iyi dinlemek önemlidir, aile büyüklerinin %80'inde doğru yönlendirmeler vardır.
- Türkiye'de farklı bölgelerde farklı ağızlar vardır (Kastamonu, Denizli, Trabzon, Rize, Erzurum gibi), ancak hepsi Türkçe'dir.
- 1:14:33Türk Dili ve Ağızlar
- Türkiye'deki ağız farkı "boy farkı" olarak adlandırılır; Saur, Çepti, Kayı gibi farklı boylar vardır.
- Konuşmacı, Osmanlı Kayı boyunun konuşmasını araştırmak için Bilecik çevresini taradığını belirtiyor.
- Ahmet Yesevi ile ilgili çalışmalara saygı duyulduğunu, kimsenin çalışmasını küçümsemeyeceğini vurguluyor.
- 1:15:53Türk Tarihi ve Kültürü
- Göktürk yazıtları Moğolistan'da bulunmaktadır.
- Dede Korkut'un dört farklı türbesi vardır: Bayburt, Ahlat, Derbent ve Dağıstan'ın başkenti.
- Ahlat'taki Dede Korkut mezarı harabe halindedir ve önümüzdeki zamanlarda anıt mezarı yapılacak.
- 1:17:14Türk Soy Kütüğü
- Ebu'l-Gazi Bahadır, Ozbekistan Cumhurbaşkanı olarak düşünüldüğünde, kendisini merak ederken bütün Türklerin soyunu yazmış bir kitap yazmıştır.
- Bu kitap, Türk'ün soy kütüğünü oluşturmak için yazılan bir eserdir.
- Konuşmacı, Necati Demir'i tanıtmak ve kitaplarını okutmak istediğini belirtiyor.