Buradasın
Türk Modernleşmesinde Arap Aleviler Üzerine Akademik Söyleşi
youtube.com/watch?v=N6BO_dAPI2YYapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir akademisyen ile yapılan ve "Türk Modernleşmesinde Arap Aleviler" adlı kitabını tanıtan bir söyleşidir. Konuşmacılardan biri Almanya'da yaşayan ve alevilik üzerine çalışan bir araştırmacıdır.
- Söyleşide Arap Alevilik'in kökeni, içeriği ve tarihsel gelişimi ele alınmaktadır. Konuşmacılar, Arap Alevilik'in tek tip alevilikten farklı olduğunu, Hz. Ali, Ehl-i Beyt ve on iki imam'a dayandığını ve Handan Hüseyin el-Hasibi tarafından sistemli bir hale getirildiğini tartışmaktadır. Ayrıca, Anadolu Aleviliği ile Arap Aleviliği arasındaki benzerlikler ve farklılıklar, diaspora'daki alevilik topluluklarının yeni nesillere aktarımı ve bu süreçte karşılaşılan zorluklar da tartışılmaktadır.
- Söyleşide ayrıca Alevilik'teki oniki imam kültürü, devriye inancı, cennet-cehennem fikri, enkarnasyon, telli Kur'an kavramı ve Ulu Ozanlar'ın Alevilik'teki rolü gibi konular da ele alınmaktadır. Konuşmacılar, Alevilik'in İslam ile ilişkisi, Suriye'deki alevilik durumu ve alevilikin kendini koruma taktiği olarak mı görüldüğü gibi konuları da tartışmaktadır.
- 00:33Kitap Tanıtımı
- Konuşmacı, "Türk Modernleşmesinde Arap Aleviler" adlı kitabını tanıtıyor ve bu kitabın doktora çalışmasının kitap haline getirilmiş hali olduğunu belirtiyor.
- Kitap Adana Seyhan'da Para Matbaacıdan çıkmış olup, konuşmacının elindeki versiyonu üçüncü baskı ve dördüncüsü yeni yıla hazırlanıyor.
- Kitap, Arap Alevilerinin sosyopolitik meselelerini ve boyutunu kapsamlı bir şekilde incelemiş olup, Türkiye'nin siyasi konjonktürünü irdeliyor.
- 02:20Arap Aleviliğinin Kökeni ve İçeriği
- Tek tip alevilikten bahsedilemez, alevilikler vardır ve Arap Aleviler bunlardan biridir.
- Arap Aleviler, Alevi öğretisinin orijinal kaynaklarına sahip olan ve inancını nesiller boyunca çocuklarına aktarabilen ciddi bir canlı damardır.
- Arapça anadili olan bu topluluk, Türkiye Cumhuriyeti sürecinde yaşanan asimilasyon ve dil tahribatına rağmen, inanç önderleri dili korumakta ve orijinal kaynakları okuyabilmektedir.
- 04:03Arap Alevilerinin Coğrafi ve Tarihsel Yeri
- Arap Aleviler, Lübnan, Suriye ve Türkiye'nin Çukurova, Tarsus, Mersin'e kadar olan bölgede yaşayan yerleşik bir halktır.
- Bu topluluk, Yavuz Sultan Selim'in katliamlarına rağmen tekrar kendi ana yurtlarına yerleşmiş ve Suriye'de son altı yılda yapılan katliamlara rağmen da orada kalmaya devam etmektedir.
- Alevilik topluluklarının birkaç merkezi vardır; Dersim ve Lazkiye gibi merkezler sürekli radikal İslamcı militanların hedefi olmuştur.
- 05:09Arap Aleviliğinin İnanç Temelleri
- Arap Aleviler tartışmasız bir biçimde kendini İslam içerisinde görür ve konumlandırır.
- Ana kaynakları Hz. Ali, Ehl-i Beyt ve on iki imamdır.
- Bu inanç, Muhammed bin Nüsha tarafından aktarılmış, daha sonra Handan Hüseyin el-Hasibi tarafından sistemli bir hale getirilmiş ve bir topluluk yaratılmıştır.
- 05:57Arap Aleviliğinin Kurucuları
- 11. yüzyıldan itibaren Ehlibeyt yolunda yürüme çağrısını yapan şahsiyetler arasında İmam Hasan el-Askeri, Muhammed bin Musair, Muhammed bin Cundu, Abdullah bin Muhammed el-Cenna el-Cumbulani, El-Hüseyin bin Hamdan el-Hasibi, Muhammed bin Ali el-Cilli ve Seyit Ali el-Cis bulunmaktadır.
- Bu şahsiyetler genellikle büyük edebiyatçılar, mistik bilgilere sahip ve tasavvufi edebiyat konusunda yetkin isimlerdir.
- Emir Hasan Mesud bin Sincari, Kurallar döneminde muazzam bir edebi tasavvufu nakşedebilmiş, etkili bir kurucu olarak tanınmaktadır.
- 08:28Arap Alevilerinin Kaynakları ve Eğitim Süreci
- Arap Alevilerin tarihinde muazzam derecede katliam, baskı ve ortadan kaldırmaya yönelik hareketler olmuştur.
- Arap Aleviler, çocuklarının eğitim sürecinde Yavuz Sultan Selim katliamlarını ve bunlara hukuki zemin sağlayan fetvacıları zikrederler.
- Okuryazar oranının düşük olduğu zamanlarda bile, yüzlerce yıl tecrit bir hayata mahkum edilmiş olmalarına rağmen, kaynaklarını yazılı olarak geçirmişlerdir.
- 11:42Alevilik Bilgilerinin Aktarımı ve Tehlikeleri
- Yüzyılların getirdiği Sünni ortodoksisi veya Şi'i ortodoksisinden korunma amaçlı bilgiler sır olarak tutulmuş ve jenerasyonlara aktarma konusunda sıkıntılar yaşanıyor.
- Yazılı kaynak ve kültürlerin çalışmaması ve diaspora gerçekliği nedeniyle bilgiler yok olma tehlikesiyle karşı karşıya.
- Anadolu Aleviliği kavramı bazı kesimler tarafından sıkıntıyla karşılanıyor, bu nedenle Türkçe ve Kürtçe konuşan topluluklar olarak ifade ediliyor.
- 12:36Diaspora'da Alevilik Aktarımı Sorunları
- Diaspora'da yetişen insanlar için yer, mekan ve zaman çok önemliydi, ancak dağlarımız, kutsal nehirlerimiz ve ziyaretlerimiz olmadığı için bu nesillere nasıl aktarılacağı sorunu ortaya çıkıyor.
- Yeniden yapılandırma esasının söz konusu olması gerekiyor, ancak bu konu çok hassas ve kantarın topunu topuzunun farklı yerlere kayabileceği düşünülüyor.
- Aleviliği yeniden tanımlamaya çalışan deklarasyonlar ve tarih ve sosyoloji bilimini atlayarak yapılandırmaya gitmeye çalışanlar ciddi sorunlar yaratıyor.
- 14:43Arap Alevilerinin Aktarım Sistemi
- Arap Alevileri, Türkiye'deki dini ritüelin ve kültürün aktarılma biçimine benzer biçimde devam ediyorlar çünkü bir sistem vardır.
- Bir çocuğa onu yola sokacak, temel bilgileri aktaracak bir amca tayin edilir ve bunların tayin edilmesi ciddi süreçlerden geçer.
- Arjantin, Brezilya, Şili gibi Güney Amerika ülkelerinde de Arap Alevileri var ve ritüellerini orijinal biçimiyle yürüten örgütlü bir örgütlülük var.
- 16:37Anadolu Alevileri ve Arap Alevileri Arasındaki Benzerlikler
- Arap Alevileri ile Anadolu Alevileri arasında benzerlikler ve ayrıştıkları noktalar vardır.
- Her bir Alevilik çatısı altında görünmenin bir nevi koruma kalkanı veya takkiye sebebi olduğu fikri vardır.
- Hatay'dan bahsedilirken, Ortodoks, Sünni egemen Suriye'ye ilhak konusu ve Cumhuriyet'in kuruluş dönemlerindeki laik, çağdaş bir cumhuriyet umuduyla devlete eklemlenerek devletin egemonya alanına genişlemesinin bir aracı oldukları belirtiliyor.
- 18:04Heterodoks ve Ortodoks Kavramları
- Literatürde heterodoks ve ortodoksi kavramları üzerine tartışma var, Alevi çevrelerden ve Alevilik üzerine çalışan bazı isimler bunu reddediyorlar.
- Konuşmacı, ortodoksten egemen olmuş olan dini anlayış, iktidarla bir olan, iktidarın dini olan anlamında bahsediyor.
- Heterodoks ise bunun dışında kalmış olan, iktidar olmamış, iktidara gitmemiş, egemen olmamış anlamında kullanılıyor.
- 21:47Alevilik Kimliği
- Konuşmacı, Arap Alevilerinin kendilerini korumak için Alevilik kimliğini kullandıklarını düşünmediğini belirtiyor.
- En erken kaynaklarda, Hüseyin bin Hamdin el-Hasibi gibi Arap alimlerin kendilerini kesinlikle Alevilik kimliğinde gördükleri görülüyor.
- Bu insanlar bir çatı altına başka bir kimlik var da bir çatı altına sığınıyorum gibi bir durum söz konusu değil.
- 22:51Avrupa Diasporasında Alevi Kurumlarının Kurumsallaşması
- Avrupa diasporasında Alevi kurumları kurumsallaşma yoluna gitti, özellikle Avusturya devleti kimlik vermeye ve tanımlamaya çalıştı.
- Alevi kitlesinde bölünme oluştu; bir kesim kendisini İslam Aleviliği üzerinden tanımlarken, diğer kesim Avrupa Alevi Birlikleri Konfederasyonu'na bağlı olarak Alevilik'in başlı başına bir inanç olduğunu savunuyor.
- Bu bölünmeler siyasi pozisyonlar ve koşullar gereği şekillenmeler olarak görülmesi gerekiyor.
- 24:18Anadolu ve Arap Aleviliği Arasındaki Farklar
- Anadolu Aleviliği'nde oniki imam kültürü algısı ve işlevi Arap Aleviliği'ndeki gibi değildir.
- Anadolu Alevileri'nde devriye inancı vardır ve bu inanç cennet-cehennem fikrini devre dışı bırakır.
- Sünni İslam'da cennet-cehennem fikri Emevi İslam anlayışının getirdiği bir yorum olarak görülürken, Alevilerde bu tür bir inanış yoktur.
- 26:17Sünni İslam ve Alevilik Arasındaki İlişkiler
- Avrupa merkezli bir tartışma var: İslam'ı yeniden tanımlamak ve Sünni İslam'ın tarihsel yükünden kurtulmak.
- Sünni İslam İslam'la özdeşleşmiş ve İslam denince Alevi'ler geri çekilme gösteriyor.
- Aleviler "Ali, Fatma, Hasan, Hüseyin, Kerbela, oniki imamlar" diyerek kendilerini tanımlarken, "cebimiz var, telli Kur'anımız var" diyerek farklı bir deneyimleme biçimi sunuyorlar.
- 30:20Alevilik'te Enkarnasyon İnanışı
- Alevi inanç cümlelerinde enkarnasyon temel bir inanıştır ve bu inanç alev topluluklarında ortak bir özellik olarak görülür.
- Alevilik'te varlığın nedeni kamil olmak, bu dünyada kamil olmadığımız için çeşitli dönemlerde ruhunun iyi mi kötü olması ölçüsünde çeşitli biçimlerde bu dünyaya gelip yeniden döner.
- Alevilerde cennet-cehennem fikri yoktur, insan kemal erecek, ruhunu olgunlaştıracak ve iyiye doğru ilerlediği ölçüde bu dünyaya geri dönmesini engelleyecek.