Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmen tarafından sunulan tarih dersi formatında olup, Türk Kurtuluş Savaşı ve Milli Mücadele dönemindeki önemli olayları anlatmaktadır.
- Video, Sivas Kongresi'nin düzenlenmesi ve sonuçlarıyla başlayıp, Misak-ı Milli'nin hazırlanması ve uygulanması sürecini kronolojik olarak ele almaktadır. Daha sonra İstanbul'un işgali sonrası Temsiliyetin aldığı önlemler, milli mücadele karşıtı ve yanlısı yayın organları ile önemli yazarların milli mücadele ile ilgili eserleri anlatılmaktadır.
- Ders içeriğinde Mustafa Kemal, Rauf Orbay, Ali Galip, Muhittin Paşa, Damat Ferit Paşa, Ali Rıza Paşa, Halide Edip Adıvar, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Ali Fuat Cebesoy ve Kazım Karabekir gibi dönemin önemli şahsiyetleri ve onların rolleri detaylı şekilde açıklanmaktadır. Video, sınav sorularına yönelik bilgiler içermekte ve bir sonraki derste TBMM dönemi ile devam edileceği belirtilmektedir.
- Sivas Kongresi'nin Düzenlenmesi ve Engelleme Girişimleri
- Sivas Kongresi, Amasya Genelgesi'nde kararlaştırılmış ve toplanma amacı, biçimi ve alınan kararlar açısından ulusal bir kongredir.
- Kongreyi engelleme girişimleri arasında Elazığ Valisi Ali Galip, Ankara Valisi Muhittin Paşa, İngiliz Binbaşı Noel ve Fransız Binbaşı Bruno bulunmaktadır.
- İstanbul Hükümeti, Ali Galip'e Sivas Kongresi'ne basıp Mustafa Kemal'i tutuklayıp İstanbul'a getirmesi talimatını vermiş, ancak Mustafa Kemal Ali Galip'i etkisiz hale getirmiştir.
- 01:23Sivas Kongresi'nde Tartışılan Konular
- Kongrede en önemli iki konu Mustafa Kemal'in kongre başkanlığı ve manda-himaye konusudur.
- Rauf Orbay, Mustafa Kemal'in her şeyde ön planda olmasına karşı çıkarak kongre başkanı olmaması gerektiğini savunmuş, ancak Mustafa Kemal kongre başkanı olmuştur.
- Mustafa Kemal, manda ve himaye konusunda "Ya istiklal ya ölüm" sözünü söyleyerek bu durumu reddetmiştir.
- 02:46Sivas Kongresi'nin Özellikleri
- Temsil Heyeti, ulusal temsiliyeti adını alarak Erzurum Kongresi kararlarını aynen benimsemiş ve tüm cemiyetler Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti adı altında birleştirilmiştir.
- Mustafa Kemal, çalışmaların halka yayılması için "İradeyi Milliye" adlı bir gazete çıkarılmasına karar vermiş, bu gazete ileride "Hakimiyet-i Milliye" ve "Ulus" adını almıştır.
- Sivas Kongresi'nde Ali Fuat Paşa'nın Batı Cephesi Kuvayi Milliye Komutanlığı'na atanmasıyla Temsil Heyeti ilk kez yürütme gücünü kullanmıştır.
- 04:29İstanbul Hükümeti ve Temsil Heyeti Arasındaki İlişkiler
- İstanbul Hükümeti, Sivas Kongresi'nden sonra Anadolu'ya ajan valiler ve komutanlar atayarak Mustafa Kemal'in faaliyetlerini takip etmeye çalışmıştır.
- Mustafa Kemal, İstanbul Hükümeti'nin Anadolu'ya atadığı valileri ve komutanları görevlerine başlatmamış, bu sayede Damat Ferit Paşa Hükümeti istifa etmiştir.
- Temsil Heyetinin ilk siyasi başarısı, Damat Ferit Paşa Hükümetinin istifa ettirilmesidir.
- 05:30Amasya Görüşmeleri
- Ali Rıza Paşa Hükümeti, Temsil Heyeti ile diyaloğa girmek için Bahriye Nazırı Salih Paşa'yı Mustafa Kemal'e görüşmek üzere Amasya'ya göndermiştir.
- Amasya Görüşmelerinde Mustafa Kemal, Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nin resmen tanınmasını, yabancı devletlerle görüşmelerde bilgi alınmasını ve mebusan meclisinin yeniden açılmasını istemiştir.
- İstanbul Hükümeti, sadece seçimlerin yapılması ve mebusan meclisinin açılması şartlarını kabul etmiştir.
- 07:24Ankara'nın Milli Mücadele Merkezi Olması
- Amasya Görüşmelerinin ardından Sivas'ta gerçekleşen komutanlar toplantısında, temsil heyetinin merkezinin Ankara olması kararlaştırılmıştır.
- Ankara'nın milli mücadele merkezi olarak seçilmesinde coğrafi konumu elverişli, işgal edilmemiş, batı cephesine yakın olması, haberleşme ve ulaşım ağı gelişmiş olması ve güvenliğini sağlayan 20. Kolordu bulunması etkili olmuştur.
- İtilaf Devletleri, Osmanlı Anayasası'na göre padişahın ve hükümetin imzaladığı anlaşmanın mebusan meclisi'nde onayından geçmesi gerektiğini düşünerek mebusan meclisinin açılmasına müsaade etmiştir.
- 09:12Mustafa Kemal'in Meclis'e Yönergeleri
- Mustafa Kemal, Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'ne mensup şahıslara mecliste kendisini meclis başkanı seçmelerini, Ali Rıza Paşa hükümetine güven oyu vermemelerini ve yeni kurulacak hükümeti milli mücadelecilerin oluşturmasını söyledi.
- Mustafa Kemal, mecliste "Müdafaa-i Hukuk" adlı bir grup oluşturup milli mücadelecilerin bir çatı altında toplanmasını ve tam bağımsızlık içerikli Misak-ı Milli kararlarının alınmasını sağladı.
- Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti mensupları İstanbul'a gidip diğer milletvekilleriyle konuşunca, meclis açıldığına göre Mustafa Kemal'e ve Anadolu hareketine gerek kalmadığını düşünerek Müdafaa-i Hukuk grubu yerine Felahı Vatan grubunu kurdular.
- 10:26Misak-ı Milli ve Kurtuluş Savaşı
- Misak-ı Milli kararları tam bağımsızlık içerikli olunca İtilaf Devletleri İstanbul'u resmen işgal etti, Mebusan Meclisi'ni basıp birçok mebusu tutukladı ve Malta Adası'na sürgüne gönderdi.
- Geriye kalan mebuslar geceleri Ankara'ya kaçıp geldi, Mustafa Kemal TBMM açtı, Kuvayi Milliye'yi tasfiye etti ve Kurtuluş Savaşı'nı başlattı.
- Kurtuluş Savaşı'nda doğu ve güney cepheleri dışında asıl başarılar batı cephesinde gerçekleşti; birinci İnönü, ikinci İnönü, Eskişehir, Kütahya, Sakarya ve Büyük Taarruz'dan sonra Mudanya Ateşkesi imzalandı.
- 11:26Sivas Kongresi ve Amasya Görüşmeleri
- Sivas Kongresi'nden sonra General Harbord raporu, Doğu Anadolu'da Türklerin Ermenilerden daha fazla nüfusa sahip olduğunu belirtti ve Mustafa Kemal ile görüştüğünde bu raporu destekledi.
- Amasya Görüşmeleri İstanbul Hükümeti ile Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti arasında gerçekleşti; İstanbul Hükümeti'ni Bahriye Nazırı Salih Paşa temsil etti.
- Amasya Görüşmelerinde seçimlerin yapılması ve meclisin açılması kabul edildi, ancak İstanbul Hükümeti'nin temsil heyetini resmen tanımış oldu.
- 13:20Milli Mücadele'nin Merkezi ve TBMM
- Sivas Kongresi sonrası Sivas'ta komutanlar toplantısı yapıldı ve milli mücadele merkezinin Ankara olmasına karar verildi; 27 Aralık 1919'da temsiliyet Ankara'ya gelince Ankara milli mücadele merkezi oldu.
- Mustafa Kemal Erzurum'dan milletvekili seçildi, ancak meclis başkanı olamadı; önce Reşat Hikmet, sonra Celaleddin Arif Bey meclis başkanı oldu.
- Osmanlı Mebusan Meclisi 12 Ocak 1920'de açıldı ve Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'ne mensup milletvekilleri Müdafaa-i Hukuk grubu yerine Felahı Vatan grubunu kurdu.
- 14:53Misak-ı Milli'nin İçeriği
- Misak-ı Milli'nde ulusal sınırlar içerisinde vatanın bir bütündür ve bölünemez olduğu belirtildi.
- Tartışmalı üç bölgenin (Kars, Ardahan, Batum) geleceğini halk oylamasıyla (referandumla) karar verileceği, azınlıklara komşu memleketlerdeki Müslümanlara tanınan haklar oranında hak tanınacağı belirtildi.
- Siyasi, adli ve mali gelişimi engelleyici kısıtlamaların (kapitülasyonların) kaldırılması kararı ilk kez Misak-ı Milli kararları içinde yer aldı.
- 16:51Misak-ı Milli'nin Sonuçları
- Misak-ı Milli'nde İstanbul ve Marmara Denizi'nin güvenliği sağlanırsa boğazların dünya ticaretine açılacağı belirtildi.
- Son madde, bu kararlar kabul edilirse Osmanlı dış borçlarının ödeneceği şeklinde tehdit içerikliydi.
- Misak-ı Milli belgesinde yer alan konular "Kasar Biraz" kodlamasıyla hatırlanabilir: Kapitülasyonlar, Azınlıklar, Sınırlar, Araplar ve Referandum, Boğazlar ve Borçlar.
- 18:12Misak-ı Milli'nin Önemi ve İstanbul'un İşgali
- Misak-ı Milli, İtilaf Devletlerine sunduğumuz demokratik, barışçı ve eşitlikçi içerikli bir barış önerisiydi.
- İstanbul resmen işgal edildi ve bu haberi Mustafa Kemal'e Telgrafçı Manastırlı Hamdi Bey verdi.
- İstanbul'un işgali 16 Mart'ta gerçekleşti ve Mustafa Kemal'e haber veren Telgrafçı Manastırlı Hamdi Bey'in soyadı kanunu çıkarılınca "Mart 16" soyadını aldı.
- 19:00Mebusan Meclisi'nin Kapatılması ve Damat Ferit Paşa
- Mebusan Meclisi kapatıldı ve birçok mebus Malta Adası'na sürgüne yollandı.
- Damat Ferit Paşa, Padişah Vahdettin'in ablasıyla evli olduğu için "saraydan torpilli damat" olarak bilinir ve defalarca hükümetteki görevine son verilip tekrar başa geçmiştir.
- 19:33İstanbul'un İşgali Üzerine Temsiliyetin Alınan Önlemler
- Temsiliyet, İtilaf Devletleri'nin silah ve cephane gönderip getirmesi için kullandığı Geyve-Ulukışla demiryollarını tahrip etmiştir.
- Anadolu'daki Duyun-u Umumiye ve diğer resmi kurumların gelir kaynaklarına el konulmuş, mebusların tutuklanmasına karşılık Anadolu'daki İtilaf subayları tutuklanmıştır.
- İstanbul'daki haberleşme kesilmiş ve işgali kınayan telgraflar İtilaf Devletleri temsilciliklerine çekilmiştir.
- 20:30Milli Mücadele Karşıtı ve Yansıtıcı Yayın Organları
- Milli Mücadele karşıtı yayın organları: Aydede dergisi, Yeni Dünya, Güleryüz, Alemdar, Zincir Bent veya Zafer Tan, Ümit dergisi, Peyami Sabah ve Ferda.
- Milli Mücadele yanlısı yayın organları: Albayrak, Lebs, Hadisat (Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nin çıkardığı gazeteler), İkram ve Akşam (Yakup Kadri Karaosmanoğlu'nun makaleleri), Açıksöz (İstiklal Marşı'nın yayımlandığı ilk gazete), Sebilürreşat (İstiklal Marşı'nın yayımlandığı ilk dergi).
- 22:23Mustafa Kemal'in Yazdığı Gazeteler
- Mustafa Kemal, Mondros'u izleyen süreçte Ali Fethi Bey ile birlikte İstanbul'da çıkardığı Minber gazetesinde yazılar yazmıştır.
- Yenigün gazetesinde Yunus Nadi ile birlikte yazılar yazmış, İleri gazetesinde isimsiz yazıları bulunmaktadır.
- Kurum gazetesinde (sonradan Vakit gazetesine dönüşen) Asım Us takma adıyla İsmet İnönü hükümetini Hatay sorunundan dolayı eleştiren yazılar yazmıştır.
- 23:09Milli Mücadele ile İlgili Yazar Eserler
- Halide Edip Adıvar'ın eserleri: Ateşten Gömlek, Türk'ün Ateşle İmtihanı, Zeyno'nun Oğlu, Dağa Çıkan Kurt, Vurun Kahpeye.
- Yakup Kadri Karaosmanoğlu'nun eserleri: Yabani, Ankara, Sodom ve Gomor, Vatan Yolunda Milli Savaş Hikayeleri.
- Ali Fuat Cebesoy'un eserleri: Atatürk, Milli Mücadele Hatıraları, Moskova Hatıraları.
- Falih Rıfkı Atay'ın eserleri: Zeytindağı, Çankaya, Ateş ve Güneş.
- Kazım Karabekir'in eserleri: İstiklal Harbimiz, Şarkılı İbret, Çocuk Davamız, Paşaların Kavgası, İzmir Suikasti, Birinci Cihan Harbimiz.
- Kemal Arıburnu'nun eseri: Atatürk'ten Anılar.
- Tarık Buğra'nın eseri: Küçük Ağa.
- Mithat Cemal Kuntay'ın eseri: Üç İstanbul.
- Samim Kocagöz'ün eserleri: Kalpaklılar ve Doludizgin.
- Kemal Tahir'in eserleri: Esir Şehrin İnsanları, Yorgun Savaşı.
- Reşat Nuri Gültekin'in eserleri: Eski Hastalık, Yeşil Gece.
- Ahmet Hamdi Tanpınar'ın eseri: Sahnenin Dışındakiler.
- Fazıl Hüsnü Dağlarca'nın eseri: Üç Şehitler Destanı (bir şiir).
- Nazım Hikmet'in eseri: Kuvayi Milliye Destanı (bir şiir).
- Aka Gündüz'ün eseri: Dikmen Yıldızı.
- Çılgın Türkler (Milli Mücadele dönemini anlatan önemli bir eser).