Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmenin Zoom üzerinden verdiği tarih dersinin kaydıdır. Öğretmen, ÖSYM sınavlarına hazırlık amacıyla Türk Kurtuluş Savaşı'nın önemli olaylarını anlatmaktadır.
- Ders, TBMM'nin açılma sürecinden başlayarak Sevr Antlaşması, Bilecik Görüşmeleri, Kurtuluş Savaşı'nın üç cephesi (Doğu, Güney ve Batı) ve bu cephelerdeki mücadeleleri kronolojik olarak ele almaktadır. Video, Gümrü Antlaşması, Sivas Kongresi, düzenli ordu kurma süreci ve önemli savaşlar (Gediz, İnönü, Kütahya, Eskişehir, Sakarya ve Büyük Taarruz) hakkında detaylı bilgiler içermektedir.
- Ders içeriğinde ayrıca Kurtuluş Savaşı'nda önemli rol oynayan kahramanlar (Kazım Karabekir, Şahin Bey, Kılıç Ali, Sütçü İmam, Rıdvan Hoca, Tufan Bey, Ali Saip-Ur), Kuvayi Milliye'nin disiplinsizliği ve düzenli orduyla devam etmenin gerekliliği gibi konular da işlenmektedir. TBMM'nin ilk temsilcilik açtığı Azerbaycan ve ilk elçilik açtığı Moskova (Sovyet Rusya) bilgileri de paylaşılmaktadır.
- 00:02Dersin Başlangıcı ve TBMM'ye Karşı Çıkan İsyanlar
- Öğretmen, dersin başlamasından önce Zoom'un otomatik kamera ve ses açma özelliğini açıklıyor.
- Önceki derste TBMM'nin açılma süreci, özellikleri, icra vekilleri heyeti ve TBMM'ye karşı çıkan isyanlardan bahsedilmişti.
- TBMM'ye karşı çıkan isyanlardan dolayı halkı sakinleştirmek ve kendi yanına çekmek amacıyla irsat heyetleri oluşturulmuştu.
- 01:16Sevr Antlaşması'nın Arka Planı
- Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra kaybeden devletlerle yapılacak barış anlaşmalarını belirlemek amacıyla Paris Barış Konferansı toplanmıştır.
- Paris Barış Konferansı'nda Osmanlı ile anlaşılmış, ancak Osmanlı topraklarını paylaşamadıkları için bekletilmişlerdir.
- TBMM'nin açılmasıyla İtilaf Devletleri tedirgin olmuş ve Sevr Antlaşması'nı hazırlamaya başlamışlardır.
- 02:18San Remo Konferansı ve Sevr Antlaşması
- Sevr Antlaşması'nın maddelerini belirlemek amacıyla toplanan konferans San Remo Konferansı'dır.
- Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra kaybeden devletlerle yapılacak barış antlaşmalarını belirlemek amacıyla iki konferans vardır: Paris Barış Konferansı ve San Remo Konferansı.
- Sevr Antlaşması normalde 433 maddeden oluşan uzun bir anlaşmadır.
- 03:12Sevr Antlaşması'nın Önemli Maddeleri
- Birinci maddesi: İstanbul Osmanlı'nın başkenti olarak kalacak ancak azınlık haklarını koruyamazsa ellerinden alınacaktır.
- Boğazlar içerisinde Türk üyenin olmadığı uluslararası bir komisyon tarafından yönetilecek, bu da Anadolu ile İstanbul'un bağlantısını koparmak için yapılmıştır.
- Vilayet-i Sitte'de bir Ermeni devleti, güneydoğu'da ise bir Kürt devleti kurulacak, Doğu Trakya ve Batı Anadolu Yunanistan'a verilecek.
- 05:19Sevr Antlaşması'nın Önemi
- Sevr Antlaşması Osmanlı Devleti'nin yaptığı en son anlaşmadır ve Osmanlı için çok acı bir son olmuştur.
- Mondros'tan sonra yapılan işgallerin geçici olmadığı ortaya çıkmıştır.
- Sevr Antlaşması Mebusan Meclisi'nde onaylanmamıştır çünkü İstanbul'un işgali sırasında Mebusan Meclisi kapatılmıştır.
- 07:31Bilecik Görüşmeleri
- Bilecik Görüşmeleri, İstanbul Hükümeti ile TBMM arasında yapılan görüşmelerdir.
- Amasya Görüşmeleri ise İstanbul Hükümeti ile Temsil Heyeti arasında yapılmıştır.
- 08:07Bilecik Görüşmeleri
- Sevr Antlaşması imzalandıktan sonra Damat Ferit istifa eder ve yerine Mustafa Kemal'i seven Tevfik Paşa gelir.
- Tevfik Paşa, Mustafa Kemal'i TBMM'de bulup görüşmeler yapmaya davet eder ve görüşmelerin Bilecik'te yapılmasına karar verilir.
- Bilecik Görüşmeleri'nde İstanbul Hükümeti adına Ahmet, İzzet ve Salih Paşa, TBMM adına Mustafa Kemal ve İsmet Paşa katılır.
- 10:02Bilecik Görüşmeleri'ndeki Olaylar
- Görüşmeler Bilecik'te bir tren istasyonunda vagonun içinde gerçekleşir.
- Mustafa Kemal, İstanbul Hükümeti temsilcilerini tutuklatıp Ankara'ya götürür ve TBMM binasında fotoğraf çektirir.
- Mustafa Kemal, bu fotoğrafı basın yayınına dağıtarak İstanbul Hükümeti'nin en çok güvendiği adamların TBMM'yi desteklediğini iddia eder.
- 11:36Bilecik Görüşmeleri'nin Sonuçları
- Bilecik Görüşmeleri'nde alınan herhangi bir karar yoktur.
- İstanbul Hükümeti ilk defa resmen TBMM'yi tanımıştır.
- Amasya Görüşmeleri'nde İstanbul Hükümeti'nin temsiliyetini tanıdığı, Bilecik Görüşmeleri'nde ise TBMM'nin tanındığı belirtilir.
- 12:23TBMM ile İlgili Notlar
- 23 Nisan 1920'de açılan Birinci TBMM binası günümüzde Kurtuluş Savaşı Müzesi olarak kullanılmaktadır.
- İkinci TBMM binası 1924'te Vedat Tek tarafından yapılmış olup günümüzde Cumhuriyet Müzesi olarak kullanılmaktadır.
- TBMM resmiyet kazanır kazanmaz ilk yurtdışı temsilciliğini Azerbaycan'da açmış ve Menduh Şevket Esendallı'yı Azerbaycan'a ilk temsilci olarak göndermiştir.
- 13:54Kurtuluş Savaşı
- TBMM'nin açılmasıyla beraber Kurtuluş Savaşı başlar ve üç farklı cephede (Doğu, Güney ve Batı) gerçekleşir.
- Cephelerin kapanma sırası doğudan batıya doğru olup, önce Doğu cephesi, sonra Güney cephesi, en son Batı cephesi kapanır.
- Doğu cephesinde Ermenilerle, Güney cephesinde hem Ermeni hem Fransızlarla, Batı cephesinde ise İtilaf Devletlerinin desteklediği Yunanlılarla mücadele edilir.
- 15:38Doğu Cephesi
- Doğu cephesinde Ermeniler, Sevr Antlaşması'ndaki maddeyi görünce İngilizlerin desteğini alarak Kars'ı işgal ederler.
- TBMM tarafından Kazım Karabekir Doğu Cephesi komutanı olarak atanır ve Ermenilere karşı ağır bir yenilgiye uğratır.
- Ermenilerin barış teklifi üzerine Gümrü Antlaşması imzalanır.
- 17:35Gümrü Antlaşması
- Gümrü Antlaşması, Türkiye'nin tarihinde yapmış olduğu ilk anlaşmadır ve önemli bir yere sahiptir.
- Antlaşmada Çıldır Gölü ile Aras Nehri hattı iki ülke arasında sınır olarak belirlenmiş, Ermenilerin işgal ettiği Sarıkamış, Kars, Tazman, Kul Selim ve İğdır bölgeleri Türkiye'ye bırakılmıştır.
- Ermeniler Sevr Antlaşması'nı tanıyacak ve kendilerine vaat edilen topraktan vazgeçeceklerdir.
- 18:34Antlaşmanın Önemi ve Sonuçları
- Ermenistan TBMM'ye karşı düşmanca harekette bulunmayacak, talep ederse asker ve siyasi yardım gönderilecek, anlaşma yürürlüğe girer girmez ticaret başlayacaktır.
- TBMM adına Gümrü Antlaşması'nı imzalayan Kazım Karabekir'dir ve genellikle doğuda yapılan tüm anlaşmaları imzalamıştır.
- Gümrü Antlaşması, TBMM'nin uluslararası alandaki ilk askeri ve siyasi zaferidir, Ermenistan Türkiye'yi tanıyan ilk devlettir ve doğu cephesi kapanan ilk cephe olmuştur.
- 21:09Antlaşmanın Sonrası
- Gümrü Antlaşması imzalandıktan iki gün sonra Sovyet Rusya Ermenistan'ı işgal etmiş, anlaşma çöpe gitmiş ve Moskova ve Kars Antlaşmaları imzalanmıştır.
- Kars Antlaşması ile doğu sınırımız kesinlik kazanmıştır.
- Gümrü Antlaşması uzun vadeli bir anlaşma değildir, son şeklini Kars Antlaşması ile beraber verecektir.
- 21:51Güney Cephesi
- Mondros Ateşkes Antlaşması imzalandıktan sonra İtilaf Devletleri Anadolu'da işgallere başlamış, İngilizler Antep, Urfa ve Maraş'ı, Fransızlar ise Adana, Mersin ve Osmaniye bölgesini işgal etmiştir.
- Paris Barış Konferansı'nda İngiltere işgal ettiği Antep, Urfa ve Maraş'ı Fransa'ya devretmiştir.
- Anadolu'da ilk işgal edilen yer Dörtyol'dur ve burada Kara Mehmet Çavuş ilk kurşunu sıkarak direnişi başlatmıştır.
- 23:46Güney Cephesi'ndeki Kuvayi Milliye Kahramanları
- Güney Cephesi'nin en büyük problemi düzenli ordunun olmaması ve sadece Kuvayi Milliye ile savaşmak zorunda kalınmasıdır.
- Antep'te Şahin Bey (Üsteğmen Said) ve Kılıç Ali Bey Kuvayi Milliye kahramanlarıdır.
- Maraş'ta Sütçü İmam ve Rıdvan Hoca Kuvayi Milliye kahramanlarıdır; Sütçü İmam, Ermenilerin Türk kadınlarına saldırdığını görünce mücadeleye başlamış, Rıdvan Hoca ise Maraş Ulu Cami'de imamlık yapmıştır.
- 26:31Cuma Namazı ve Kurtuluş Savaşı
- Cuma namazının bir müslümana farz olabilmesi için en önemli şartlardan biri hür bir vatandaş olmasıdır, esaret altındaysanız cuma namazı farz değildir.
- Maraş işgal altında olsa da insanlar Ulu Camii'ne cuma namazı kılmak için gelmişlerdi, Rıdvan Hoca ise hürriyeti elinden alınmış bir millete cuma namazı kıldırmayacağını söyleyerek Fransız bayrağını indirmelerini istedi.
- Rıdvan Hoca'nın konuşmasından etkilenen insanlar camiden çıktıklarında Fransızlara karşı direniş başlattılar ve sonunda Maraş kalesindeki Fransız bayrağını indirip yerine Türk bayrağını dalgalandırdılar.
- 27:43Kuvayi Milliye Kahramanları
- Maraş'ta Rıdvan Hoca, Adana'da Tufan Bey (Yüzbaşı Osman), Urfa'da Ali Saip (Savaş soyadı sonradan verildi) gibi Kuvayi Milliye kahramanları vardı.
- Urfa kendi kendini kurtarmayı başarırken, Adana ve Antep kurtaramadı.
- Kurtuluş Savaşı'nda doğu cephesi Gümrü Antlaşması ile, güney cephesi ise 21. Ankara Antlaşması ile kapandı.
- 30:08Ünvan ve İstiklal Madalyası Verilen Bölgeler
- 1921'de Antep'e Gazi ünvanı, 1973'te Maraş'a, 1984'te Urfa'ya ünvan verildi.
- İstiklal madalyası alan ilk yer İnebolu'dur (Kastamonu'nun ilçesi), İstiklal Yolu'nun başlangıç noktasıdır.
- 1925'te Maraş'a (ilk il), 2008'de Antep'e, 2016'da Urfa'ya istiklal madalyası verildi.
- 32:08Batı Cephesi Mücadelesi
- Batı cephesi, en uzun mücadelenin sürdüğü yer olup Yunanlılarla olan mücadeledir.
- Paris Barış Konferansı'nda İzmir'i İtalya'nın elinden alıp Yunanistan'a vermişlerdi, bu durum İtilaf Devletleri arasında ilk görüş ayrılığına neden olmuştur.
- Yunanlılar İngiltere, Fransa ve bir dönem İtalya'nın desteğini alan bir devlettir.
- 33:16Batı Cephesi Savaşları
- Batı cephesinde Gediz Savaşı, Birinci ve İkinci İnönü Savaşları, Kütahya ve Eskişehir Savaşları, Sakarya ve Başkomutanlık (Büyük Taarruz) savaşları gerçekleşmiştir.
- Doğuda Kazım Karabekir'in Osmanlı'dan kalan düzenli ordusu, güneyde Kuvayi Milliye, batıda ise önce Kuvayi Milliye ile sonra TBMM'nin kurduğu düzenli orduyla mücadele edilmiştir.
- Batıdaki başımızın belası Yunanlılar, doğuda Ermeniler, güneyde ise Fransız ve Ermenilerdir.
- 35:04Temsil Heyeti ve Sivas Kongresi
- Temsil heyeti dört basamaktan oluşuyordu ve yetkileri Sivas Kongresi'nde genişletilmiştir.
- Sivas Kongresi'nde temsil heyeti ilk defa yürütme yetkisini kullanarak Ali Fuat Paşa'yı Batı Cephesi Kuvayi Milliye Komutanlığı'na atamıştır.
- Çerkez Ethem ve Ali Fuat Paşa, TBMM'nin itirazlarına rağmen Bursa'yı Yunan işgalinden kurtarmak için harekete geçmişlerdir.
- 36:15Gediz Savaşı ve Sonuçları
- Gediz Savaşı'nda Kuvayi Milliye kaybetmiş, Yunan ordusu kazanmış ve Bursa'nın pek çok ilçesinde işgal edilmesine neden olmuştur.
- Gediz Savaşı'nın en önemli sonucu, Kurtuluş Savaşı'nın Kuvayi Milliye ile olmayacağı anlaşılmıştır.
- Kuvayi Milliye'nin disiplinden yoksun olması ve söz dinlememesi nedeniyle savaş kazanmak mümkün olmamıştır.
- 37:04Düzenli Ordu ve Cephe Düzenlemesi
- Gediz Savaşı'ndan sonra düzenli ordu kurulmuş ve bundan sonraki mücadeleler bu orduyla gerçekleştirilecektir.
- TBMM'nin ilk temsilcilik açtığı yer Azerbaycan, ilk elçilik açtığı yer ise Moskova (Sovyet Rusya) olmuştur.
- Düzenli orduyla beraber Batı Cephesi kendi içinde Batı ve Güney olarak ikiye ayrılmış, Batıya İsmet Paşa, Güney'e Refet Bele görevlendirilmiştir.
- 38:43Düzenli Ordu Kurulma Nedenleri
- Düzenli ordu kurulma nedenlerinden biri, Yedi Savaşı'nı kaybetmiş olmaları ve Yunan ilerleyişini engelleyememeleridir.
- Kuvayi Milliye emir komuta zincirinden kopup disiplinsiz olmuş, zamanla eşkiyaya dönüşmeye başlamıştır.
- Kuvayi Milliye halktan zorla yardım toplamış, yardım vermeyenleri kendi kurdukları mahkemelerde yargılayıp idam etmeye kalkmışlardır.
- 1920 Kasım 1920'de düzenli ordu kurulmuş, Batıda Geri Savaşı Kuvayi Milliye ile gerçekleşmiş, diğer mücadeleler düzenli orduyla ilerleyecek.