Buradasın

Türk Kültür ve Medeniyeti: Devlet Teşkilatı ve Toplumsal Yapı Dersi

youtube.com/watch?v=ezLj-hILnDw

Yapay zekadan makale özeti

Kısa
Ayrıntılı

Bu video, Kampüs Kanalı'nda yayınlanan bir eğitim dersi formatında olup, bir eğitmen tarafından Türk kültür ve medeniyeti konusu iki bölümde anlatılmaktadır.
Ders, Türklerde devlet teşkilatı, toplum yapısı ve hukuk konularını kronolojik olarak ele almaktadır. İlk Türk devletlerinden başlayarak, ilk Türk İslam devletleri (Karahanlılar, Gazneliler, Büyük Selçuklular), Osmanlı İmparatorluğu ve Türkiye Cumhuriyeti'ne kadar devlet teşkilatı, saray yapısı, merkezi ve taşra yönetimleri, divan sistemi, ordunun yapısı ve taktikleri detaylı şekilde incelenmektedir.
Dersin ikinci bölümünde ise Türk toplumsal yapısı, aile yapısı, toplumsal sınıflandırma, giyim tarzları, dini inançlar ve evlilik gelenekleri ele alınmaktadır. Ayrıca Osmanlı'daki hukuk sistemi, töre kavramı, Osmanlı'da örfi ve şer'i hukuk, Tanzimat ve İlahiyat Fermanı'nın etkileri ile Cumhuriyet dönemindeki anayasa tarihi (Kanuni Esasi, 1921 Teşkilatı Esasi, 1924 Anayasası, 1961 Anayasası ve 1982 Anayasası) detaylı olarak açıklanmaktadır. Video, ÖSYM tarzında soru çözümleriyle sona ermektedir.

Türk Kültür ve Medeniyeti Dersi Tanıtımı: Tarih dersinde Türk kültür ve medeniyeti konusu iki bölümde ele alınacaktır.
İlk bölümde Türklerde devlet teşkilatı, toplum yapısı ve hukuk konuları işlenecektir.
Dersin sonunda ÖSYM tarzında bir soru çözülecektir.
00:29İlk Türk Devletlerinde Devlet Teşkilatı: İlk Türk devletlerinde devleti oluşturan en önemli unsurlardan biri bağımsızlıktır.
Devletin iyi ilerlemesi için gelenek, görenek ve töreye dayalı bir halk ve teşkilatlı bir yapıya ihtiyaç vardır.
Eski Türk devletlerinde ikili teşkilatta hükümranlık, hükümdar doğu kanadı, batı kanadı ise "yabgu" adı verilen hanedan üyesi tarafından yönetilirdi.
02:16Hükümdarın Görevleri ve Unvanları: Hükümdar bilge, alp, erdemli ve adaletli olmak zorundadır; halkın refahını artırmak ve asayişi sağlamak görevlerini üstlenir.
Hükümdarın kullandığı unvanlar arasında Kaan, Hakan, Tan, Bu, Şanyu, Han gibi isimler yer alır.
Hükümdarın bağımsızlık alametleri arasında ota (çadır), örgü (tahta kılıç), nevbet, kur, belge, kots, tuğ, ordu, yay ve toy gibi semboller bulunmaktadır.
03:00Devlet İşlerinde Kadınların Rolü ve Kurultay: Devlet işlerinde hatunlar önemli rol oynamış, gerektiğinde devlet reisi ve naiplik yapabilmişlerdir.
Kurultay, iktisadi, siyasi ve sosyal meselelerin görüşülüp karara bağlandığı eski meclis yapısıdır.
Devlet işlerini yürütülen hükümetin başında "aygıcı" veya "ülke" adı verilen bir başkan bulunurdu.
04:47Devlet Yönetimi ve Kavramlar: Devlet yönetimi kut anlayışıyla şekillenmiştir; devleti yönetme hakkının tanrı tarafından verildiğine inanılırdı.
Veraset anlayışı, ülkenin hanedanın ortak malı olduğu anlayışı üzerine şekillenmiştir.
Türkler boylar şeklinde organize olmuş, boylar birliği federasyonu oluşturmuş ve tüm boyları idare eden devlet ve hükümdar vardır.
05:46Eski Türklerde Kullanılan Kavramlar: Ağla hazine görevlisi, aa sivil yönetici, ayg vezir, a iki hükümet, balık şehir, bitikçi tamgacı (devlet yazışmaları yapan görevli) anlamına gelir.
Buyruk bakan, iç buyruk saray memuru, il- el devlet, kurultay meclis, kurt hükümdarlık yetkisinin tanrıdan geldiğine inanılması, şat taşrada görevli hanedan üyesi (vali) anlamına gelir.
Doygun kurutaya (meclise) girme hakkı, tutundun vali veya vergi memuru, yağlı hükümdar emri anlamına gelir.
06:59Türk Devletlerinde Ordu Yapısı: Metehan döneminde sistematik bir ordu teşkilatı kurulmuştur.
Ordu komutanlığına tarkan, subaşı veya noyan unvanları verilmiştir.
Türklerin en önemli savaş taktiklerinden biri "Turan taktiği" (sahte ricat veya vur-kat taktiği) olmuştur.
08:33Savaş Araçları ve Renklerin Anlamları: Türkler savaşlarda ok, yay, mızrak, kılıç, süngü, gürz gibi demire dayalı savaş aletleri kullanmıştır.
Eski Türklerde renklerin özel anlamları vardır: siyah rengi kara ve kuzey, yeşil rengi gök doğum, dirlik ve tazelik, kırmızı rengi tanrı, koruyucu ruh ve bağımsızlık, beyaz rengi batı, ululuk, adalet ve güç temsil etmiştir.
09:36İlk Türk İslam Devletlerinde Devlet Teşkilatı: İlk Türk İslam devletlerinde farklı unvanlar kullanılmıştır: Karahanlılar'da (karahan, tonga, ilik, buğra, aslan, kara, kadir, kılıç, tamgaç, han, hakan, terken), Büyük Selçuklular'da (sultan, alem sultanı, azam, şahinşah, molekül, mülk), Türkiye Selçukluları'da (sultan, bahreyn, keykavusse).
İslam'ı kabul ettikten sonra hutbe, hilat, menşur gibi İslami semboller devlet sembollerine katılmıştır.
Yerleşik yaşam düzeni başladığında ota yerine saraylar yapılmış ve ülkeler saraylardan yönetilmiştir.
11:05Eski Türklerde Saray Teşkilatı: Saray teşkilatında cam eder (hükümdarın elbisesiyle ilgilenen), devatar (yazı takımlarını taşıyan), emir atlar (atlarla ilgilenen), emir alem (bayrağı koruyan), emir candar (güvenlik sorumlusu) gibi görevliler bulunmaktadır.
Emir çeş gir (yiyecekleri hazırlayan), emir harez (suçlara bakılan), emir silah (silahları muhafaza eden), emir hacca (hükümdar ile halk arasındaki görüşmeleri düzenleyen) gibi önemli görevliler de vardır.
Saray teşkilatındaki görevliler vezir rütbesine kadar yükselme imkanına sahiptir.
12:47Divan Sistemi: Merkezi yönetimde divan, günümüzdeki bakanlar kuruluna benzer bir kurum olarak saltanat işlerini görüşmektedir.
Karahanlılarda divan-ı ali, Gaznelilerde divan-ı vezaret, Büyük Selçuklular'da divan-ı ala olarak adlandırılan divanlar genel idari ve mali işleri ele almaktadır.
Divan-ı tuğra, divan-ı risalet ve divan-ı istifa gibi divanlar devletin iç ve dış yazışmalarını yönlendirmekte, mali işleri denetlemekte ve askerlik işlerini yürütmede görev almaktadır.
14:39Taşra Yönetimine Genel Bakış: Taşra yönetiminde eyalet, vilayet, kaza ve köylerden oluşan bir yapı bulunmaktadır.
Melikler ya hanedan üyeleri ya da hükümdar çocukları olup, iç işlerinde serbest, dış işlerinde merkeze bağlıdır.
Atabeyler (atabanlar), hükümdar çocuklarının eğitmenleri olarak görev yapmaktadır.
15:35Taşra Görevlileri: Eyalet ve vilayetlerde askeri ve idari yöneticiler bulunmaktadır.
Amirler vergilerin toplanmasından, muhtesipler ticari hayatın düzenlemesinden ve belediye çalışmaları ile uğraşmaktadır.
Ulaklar saray ve taşra yönetimi arasında haberleşmeyi, subaşılar ise taşra güvenliğini sağlar.
16:39Ordu Yapısı: Karahanlılarda Türkmenler, ulanlar ve eyalet ordusu bulunurken, hasta ordusu ve saray muhafızları olarak ikiye ayrılır.
Bulam sisteminde öksüz, yetim ve esirlerden oluşan bir ordu vardır.
Gaznelilerde bulam sistemi geliştirilir ve gayri müslim çocuklar da dahil edilir.
Selçuklularda iddaa askerleri (toprakla dayalı askerler), gulamlar ve bağlı devlet askerleri bulunur.
17:53Osmanlı Devleti: Osmanlı'da devlet merkezi olarak Söğüt, Karacahisar, Bilecik, İznik, Bursa, Edirne ve İstanbul kullanılmıştır.
Hükümdarlık unvanları arasında Hakan, Han, Bey, Gazı, Hünkar, Hüdavendigar, Padişah, Sultan, Halife gibi unvanlar bulunmaktadır.
Merkez teşkilatında Divan-ı Humayun, askeri sınıfı (seyfiye), din-hukuk işleri (ilmiye) ve maliye-yazışma işleri (kalemiye) bulunur.
19:21Padişahın Yetkileri: Padişahın yasama yetkileri arasında ferman, yas, kanunname, adaletname, berat ve hatt-ı hümayun bulunmaktadır.
Yürütme yetkisi Divan-ı Humayun aracılığıyla kullanılır, Fatih dönemine kadar padişahlar bu divana başkanlık eder.
Yargı yetkileri arasında müsaade uygulaması, kulluk-kulluk hakkı ve idam hakkı bulunmaktadır.
20:42Osmanlı İdari Yapısı: İdari ve askeri alanlarda sadrazam, kubbealtı, vezirler ve yeniçeri ağası Divan'da yer alacaktı.
Eğitim, din ve hukukla ilgili çöl, hüsam, kazasker, müderris, kadı, imam, vaiz, müezzin ve kassamlar; bürokrasi ve diplomasi ile uğraşan kalemiye sınıfında ise defterdar, nişancı, res, kitap, katip, memur ve eminler yer alacaktı.
Osmanlı'daki veraset sistemi Orhan ve Osman Bey dönemlerinde ülke hanedanın ortak malı iken, I. Murat'ta ülke padişahın ve oğulların ortak malı, II. Mehmet'te ülke sadece padişahın malı, Ahmet döneminde ise tahta en büyük ve olgun kişinin (ekber ve erşet uygulaması) yürüyeceği dönem olmuştur.
21:53Osmanlı Saray Teşkilatı: Bursa Sarayı Orhan Gazi döneminde, Edirne Sarayı I. Murat döneminde, Topkapı Sarayı Fatih döneminde yapılmış olup Avrupa etkisi görülmemiştir.
Yıldız Sarayı III. Selim döneminde, Dolmabahçe, Çırağan ve Beylerbeyi Sarayları ise Avrupa etkisiyle yapılmıştır.
Sarayın bölümlerinde padişahın resmi hayatını ve özel hayatının geçtiği yerler vardır; idari yöneticileri ve sarayın görevlileri yetiştirdiği enderun, devşirme yöntemiyle çocuklar yetiştirilirken, babüssaadi adı verilen kapı enderun ve bironu birbirine bağlar.
23:21İstanbul ve Taşra Yönetimi: İstanbul'da sadrazam genel düzenden, yeniçeri ağası güvenlik işlerinden, taht kadısı adalet işlerinden, şehremin bayındırlık ve belediye işlerinden, muhtesip çarşı ve pazarları denetlerken, mimarbaşı imar işlerinden sorumluydu.
Taşra teşkilatında eyaletlerde beylerbeyi yönetimi, subaşı güvenliği, kadı adaleti; sancaklarda sancakbeyi yönetimi, subaşı güvenliği, kadı adaleti; kazalarda kadı yönetimi, subaşı güvenliği ile kadı adaleti; köylerde köy odası yönetimi, yiğitbaşı güvenliği ve kadı naibi vekaleten adaleti görülür.
Tanzimat döneminde Vilayet Nizamnamesi ile taşra yönetimi değişmiş, vilayetlerde vali, sancaklarda mutasarrıf, kazalarda kaymakam, nahiyelerde müdür ve köylerde muhtar olarak düzenlenmiş, 1871'de nayinler dahil edilmiştir.
24:22Osmanlı Eyalet Sistemi: Osmanlı'da salyaneli eyaletlerde tımar sistemi uygulanmaz, iltizam sistemi (verileni toptan alıp getirme) uygulanırdı (Mısır, Bağdat, Tunus, Cezayir, Habeşistan, Yemen, Trablusgarp).
Salyanesiz eyaletlerde tımar sistemi uygulanırdı ve merkeze yakındı (Halep, Sivas, Musul, Şam, Kıbrıs, Erzurum, Urfa, Kars, Diyarbakır, Karadağ, Trabzon, Anadolu, Rumeli, Karaman, Kanije, Pudin, Silistre, Mora, Girit, Van).
İmtiyazlı eyaletler arasında Hicaz, Kırım, Eflak, Boğdan, Erdel yer alıyordu.
25:20Osmanlı Ordusu: Kapıkulu piyadeleri arasında acemi olanlar, yeniçeri ve diğer ocakları (topçular, arabacılar, dağcılar, humbaracı ocağı, bostancı hoca) asker yetiştiren okullardı.
Kapıkulu süvarileri silahlar ve sipahilerden oluşurdu, padişah çadırı ve padişahı korur, savaşlarda hazineyi, ganimetleri ve savaş araçlarını kurar, ulufeciler saltanat sancağını taşırdı.
Eyalet askerlerinde tımarlı sipahiler (çiftçilikle uğraşan, maaş almayan, vergiye verilen hayatlarını idame ettiren), akıncılar (keşif hizmetinde), azaplar (sınır kalelerinde), müsellemler (yol açmak ve köprü kurmakla görevli), deliler (hafif süvari birliği), beşliler (şehir ve kasabaları korumakla görevli) bulunurdu.
27:20Deniz Kuvvetleri ve Meclis Yapıları: İlk donanma kalesi Elek'in ele geçirilmesiyle Orhan Bey döneminde açılan tersane ile başlamış, I. Beyazıt döneminde Gelibolu'da tersane açılmış ve Haliç Tersanesi kurulmuş, en parlak dönemi Kanun döneminde kaptan-ı deryalık makamı Divana alınmıştır.
Tanzimat döneminde meclis yapıları; Meclis-i Ahkam-ı Adliye (yargıtay görevinde), Divan-ı Ahkam-ı Adliye (1868'de kurulup şer'i mahkeme ve ticaret mahkemesi görevlerini sürdüren) ve Şura-yı Devlet (danıştay görevini yapan) olarak düzenlenmiştir.
Cumhuriyet döneminde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin yapısı güçlenmiş, yasama TBMM'ye, yürütme Cumhurbaşkanlığı ve Bakanlar Kurulu'na, yargı ise bağımsız mahkemelere ait olmuştur.
28:54Cumhuriyet Dönemi Devlet Yapısı: Yeni Cumhurbaşkanlığı sistemi ile Milli Güvenlik Kurulu, Devlet Denetleme Kurulu, Milli İstihbarat Kurulu, Genelkurmay Başkanlığı, Savunma Sanayi Başkanlığı, Diyanet İşleri Başkanlığı ve Strateji ve Bütçe Başkanlığı kurulmuştur.
Başbakanlık kabineleri, adalet bakanlığı, milli savunma bakanlığı, sağlık bakanlığı, kültür turizm bakanlığı, çalışma sosyal bakanlığı ve bunlara bağlı kurumlar (bilim teknoloji yönelimli politikalar kurulu, kültür ve sanat politikalar kurulu) temel yapıda yer almıştır.
Devlet yöneten temel erkler Cumhurbaşkanı, Cumhurbaşkanlığı yardımcıları, başbakanlık kabineleri ve bakanlıklar olmakla kalmayıp, bağımsız mahkemeler de bu yapıyı oluşturmuştur.
29:52İlk Türk Devletlerinde Toplumsal Yapı: İlk Türk devletlerinde toplumsal yapı aile (okç) temelinde, soy (di) ve boy (bot) halinde birleşerek millet oluşturacak ve bu millet devletin temel çatısı olacaktır.
Konar göçer yaşam tarzı, sert karasal iklim şartları nedeniyle toplumu idare edenler ve idare edilenler olarak ikiye ayıracak.
Toplumsal yapıda yardımseverlik, dayanışma, kolektif mülkiyet anlayışı ön planda olacak ve gündelik yaşam törelerin belirlediği bir yapıda şekillenecektir.
31:03İlk Türk Devletlerinde Dini İnanç ve Aile Yapısı: Kaşgarlı Mahmut'un eserinde geçen "yenge kün" ismiyle anılan bir bayram, Türk halkı tarafından Nevruz veya bahar bayramı olarak kutlanacaktır.
Ölen kişiye cennet veya cehennemdeki hayat inancı vardır ve cenaze törenlerine "you" adı verilir.
Türklerde aile yapısında babaya "ata kanka", anneye "ana ök", erkek çocuklara "o", kız çocuklara "kız" denir ve ataerkil bir anlayış vardır.
32:48Türk-İslam Devletlerinde Toplumsal Yapı: Türk-Islam devletlerinde gündelik yaşam törelerin belirlerken, İslam'la beraber İslami gelenek ve görenekler de toplum hayatında etkili olmaya başlar.
Türk-Islam devletlerinde sosyal tabakalaşma görülmediği için zeki ve kabiliyetli kişiler devletin en üst kademesine kadar yükselebiliyordu.
Selçuklu devleti'nin kurulmasıyla Türk kültürünün yanında İran ve Arap kültürleri de gelişmeye başlamıştır.
33:30Türk-İslam Devletlerinde Evlilik ve Giyim: Evlilik için görücü usulü (savcı) vardır, erkek ailesi tarafından kızın babasına at verilir ve kızın annesine süt hakkı olarak sütlük adı verilen bir elbise verilir.
Düğünlerde kürdan adı verilen yemekler, şarkılar ve çeşitli oyunlar düzenlenir.
Giyim eşyaları genellikle hayvancılıkla uğraşıldığı için kuzu, koyun, sığır, tilki derisinden yapılır.
33:59Büyük Selçuklu ve Türkiye Selçuklu Devleti: Büyük Selçuklu Devleti'nde halkın adaletli davranmayı ilke edinen, toplumsal yapısını bunun üzerine sürdüren bir ilke vardır.
Türkiye Selçuklu Devleti'nde Anadolu'da yeni şehir ve köyler kurulur, bu yerleşimlerle beraber eski isimler köylere verilir.
Türklerin giyim eşyalarında dört-kaftan, hırka, gömlek, şalvar, çizme gibi unsurlar vardır ve ağırlıklı olarak kırmızı ve yeşil renkler tercih edilir.
35:16Osmanlı Toplumu ve Millet Sistemi: Osmanlı toplumu askeri (yöneten) ve halk (yönetilen) olarak ikiye ayrılır; askeri sınıf padişah, saray halkı, kılıç ehli, ilmiye kalemi olurken, halk şehirler, köyler, konar göçerler, tüccarlar gibi kesimleri oluşturur.
Millet sistemi ırka veya ulusa değil, cemaat yapısına dayalı olarak şekillenir; temelini Müslümanlar (ümmet-i Muhammed) oluştururken, Hıristiyanlar ve Yahudiler gayrimüslimleri oluşturur.
Müslüman milletine "milleti hakime", Ermeni milletine "milleti sadıka" adı verilir; Müslümanlar arasında Türkler, Araplar, Arnavutlar, Boşnaklar, Gürcüler, Berberler, Çerkezler, Abazalar, Çeçenler; gayrimüslimler arasında Rumlar, Ermeniler ve Yahudiler yer alır.
36:40Osmanlı'da İmar ve İskan Politikası: Osmanlı bir yeri fethettikten sonra ilk adım oraya merkezi bir noktaya "ulu cami" adı verilen bir cami yapmaktır.
Caminin etrafına çarşılar, desteler veya arastalar kurulur, ikinci adımda kadı ve subaşı atanır; kadı adalet işlerini, subaşı güvenlik işlerini idare eder.
Cami, mescitler, kahvehane, bozanı, panayır, şenlikler insanların toplu olarak yaşadığı yerler olur ve düğünler toplumsal dayanışmayı sağlamak için ön planda tutulur.
37:38Osmanlı'da Dini Törenler ve Cumhuriyet Dönemi: Osmanlı'da dini törenler önemli bir faaliyet olarak görülür; İstanbul'dan yola çıkan hac münasebetiyle kutsal topraklara gönderilen sure adayları vardır.
Ramazan aylarında Hırka-i Saadet merasim önemlidir ve Ramazan eğlenceleri, şenlikleri ve gösterilerle beraber şekillenen bir süreç vardır.
Cumhuriyet döneminde toplum yapısı çiftçi, zanaatkar, esnaf, işçi, serbest meslek sahibi, tüccar, sanayici ve memur kesimlerinden oluşur; ilk dönemlerde kentleşme yaygın değildir.
39:31Türklerde Hukuk: Eski Türklerde devletin yönetilmesinde temel unsur töreler yazısı kurallarıdır; bunlar kurultay tarafından değiştirilebilir veya geleneklerden oluşur.
Göçebe yaşamdan dolayı uzun süreli hapis cezası yoktur ve yargıçlar "yargıcı yargı" adını veren hakimlerdir.
Türkler kanun koyma gücünü gök tanrıdan (Kut anlayışı) aldığına inanırlar.
40:08Töre ve Hukuk: Kurultay töre oluşturma gücüne sahipti ve toplum içinde örf ve adetlerden oluşan töreler vardı.
Aile hukuku ve toplumsal hukukun gelişmesi, ahlak konularındaki töreler ve aile düzeni temelinde töreyi oluşturan unsurlardı.
Kutadgu Bilig, İslam dönemi Karahanlı döneminde Yusuf Has Hacib tarafından yazılan önemli bir siyasetname özelliği taşıyan eserdir ve içinde törenin değişen hükümleri bulunmaktadır.
41:14İlk Türk İslam Devletlerinde Hukuk: İlk Türk İslam devletlerinde hukuk örfi ve şer'i hukuk olarak ikiye ayrılırdı.
Örfi hukukun kaynakları arasında köktürk ve uygur kanunları, Oğuz gelenekleri ve emiridat görevi yer alırdı.
Şer'i hukukun kaynağı Kur'an, sünnet, icma ve kıyas olurdu.
42:03Divan-ı Mezalim: Divan-ı Mezalim, devlet işlerinin hukuken görülmesinde ve başkanının hükümdar olması önemli bir konudur.
Görevini kötüye kullanan idareciler hakkında şikayetleri inceleyecek ve maaşların gecikmesi ve eksik ödenmesiyle ilgili şikayetleri ele alacaktı.
Divan katipleri denetleyecek, ibadetlerin yerine getirilmesine imkan sağlayacak ve vakıfları denetleyen önemli bir yüksek mahkeme olacaktı.
42:34Osmanlı'da Hukuk Sistemi: Osmanlı'da hukuk İslam hukuku, örfi hukuk ve fethedilen bölgelerdeki daha önce uygulanan temel hukuk alırdı.
Umumi kanunnameler ülke genelinde uygulanan ve padişah emir ve fermanları barındıran kanunlar olurdu.
Hususi kanunnameler ise özel askeri gruplara, iktisadi gruplara ve sosyal gruplara ait özel kanunlar olurdu.
43:26Osmanlı'da Kanun Nameleri: Fermanlar padişahın yazılı emri, beratlar tahsil ve atama işlerini, yasak nameler ise idari, askeri ve mali konularda yasakları çiğnenmesi halinde uygulanacak kuralları içerirdi.
Sancak kanunnameleri taşradaki temel düzeni sağlamak için, miri arazi ve tımar nizamına ait kanunnameler ise miri araziler için uygulanan temel kanunnameler olurdu.
Adaletnameler devlet otoritesini temsil edenlerin halka karşı otoriteyi kötü kullanmasına ve hak ve adalete aykırı davranmasına engel olmak için kanunnameler olurdu.
44:08Divan-ı Humayun ve Kadılık: Padişah Divanı önemliydi, özellikle iş görüşmelerinde ve karar almasında.
Kadılık makamında doğrudan padişah fermanıyla atanan kişiler adalet işlerine bakacak, adli ve idari işlerle belediye işlerine bakan görevli olacaktı.
Kadılık makamı örfi hukuk içerisinde, şeri hukukla gelişmiş yapıda, miras, boşanma, noterlik ve vakıf işleriyle ilgilenen temel bir unsurdu.
45:13Tanzimat ve Meşrutiyet Döneminde Hukuk Yapıları: Meclis-i Vala-yı Ahkam-ı Adliye, yüksek mahkeme görevinde olan, kanun ve yönetmelik hazırlayan ve Tanzimat Yüksek Meclisi ile birleşen temel bir yapıydı.
Divan-ı Ahkam-ı Adliyesi 1868'de kurulan ve mahkemeler ve ticaret mahkemeleri görevlerini dışında kalan hukuk ve ceza davalarına bakan esastı.
Şura-yı Devlet 1868'de kurulan ve Tanzimat döneminde yasa ve tüzüklerin hazırlanması görevini üstlenen temel bir yapıydı.
46:14Osmanlı'daki Mahkeme Yapıları: Tanzimat öncesi şeri mahkemeler müslüman halk arasında çıkan anlaşmazlıklar ve müslümanlarla gayrimüslimler arasında çıkan anlaşmazlıklara bakardı.
Cemaat mahkemeleri gayrimüslimlerin din ve mezhep yönünden bağlı oldukları mahkemelerdi.
Konsolosluk mahkemeleri kapitülasyonlardan faydalanan yabancı devletlerin kendi aralarındaki sorunları çözmek için oluşturdukları mahkemelerdi.
46:43Tanzimat Dönemindeki Mahkemeler: Şeri mahkemeleri Tanzimat döneminde kişi, aile, kısas ve miras gibi konularla sınırlandıran mahkemelerdi.
Cemaat mahkemeleri 1870'te çıkarılan fermanla gayrimüslimlerin kendi aralarında davalar nizaman mahkemelerine havale edilerek bu mahkemelerden alınacaktı.
Nizamiye mahkemeleri şehri, cemaat, ticaret mahkemeleri görevleri dışında kalan hukuk ve cinayet iddialarına bakmakla yükümlü bir mahkeme hukuk kuralıydı.
47:30Tanzimat ve İslahat Fermanları: Tanzimat döneminde 1839 yılında, Osmanlı Devleti'nde o anayasalcılık süreci başlatan ilk gelişme, Müslüman ve gayrimüslim yurttaşların kanun önünde eşit sayan ilk belgeydi.
Tanzimat Fermanı ile padişahın yetkileri bir yasa ile sınırlandırıldı ve Fransa'daki ihtilal ayaklanmasına karşın Osmanlı'yı bir tutabilme şekillendirme yapıldı.
Gayrimüslimlerin Tanzimat Fermanı'yı yetersiz gördüğü için İslahat Fermanı ilan edildi ve Osmanlı tebaasının can ve mal emniyetinin sağlanacağı, herkesin devlet memuru olabileceği ve aynı vergiyi ödeyeceği belirlendi.
48:42Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemindeki Anayasa Süreci: Cumhuriyet döneminde Kanuni Esasi, Osmanlı'da ve Türk tarihindeki ilk yazılı anayasa olarak 1921'de geldi.
1924 Anayasası ile kişi hak ve özgürlüklerine yer verildi ve 1961 Anayasası bu anayasalar arasında en özgürlük anayasası olarak kaldı.
1982 Anayasası günümüzde yürürlükte olan yasaydı ve Kanuni Esasi ile 1961 Anayasası'nda her ikisinde de çift başlı meclis yapısı kabul edildi.
50:15Lonca Teşkilatı ve Öğrenci Soruları: Osmanlı lonca teşkilatının görevleri arasında esnaflar ve halk arasında ortaya çıkan anlaşmazlık giderme, ürün satış fiyatını belirleme, üretici ve tüketici koruma ve hammadde temini ve dağıtımını sağlama esas alınmıştır.
Tanzimat ve İslahat fermanları Abdülmecid döneminde ilan edilmiş olup, cebeli adı verilen asker yetiştirme görevi lonca teşkilatının temel esası değildi.
Bir sonraki derste "Osmanlı'da portresini yaptıran ilk padişah kimdir?" sorusu cevaplanacaktı.

Türk Kültür ve Medeniyeti: Devlet Teşkilatı ve Toplumsal Yapı Dersi

Yapay zekadan makale özeti

Yanıtı değerlendir