Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Kişisel Tarihçiniz" olarak tanıtılan bir tarihçi tarafından sunulan bu bilgilendirici video, Türk kelimesinin kökeni ve Türklerin kimliği hakkında kapsamlı bilgiler sunmaktadır.
- Video iki ana bölümden oluşmaktadır: İlk bölümde Türk kelimesinin Çin kaynaklarında M.Ö. 3. yüzyılda geçtiği bilgisi verilerek tarihsel gelişimi anlatılmakta, Türklerin kimliği, nüfusları, coğrafi yayılımları, dilleri ve kültürleri ele alınmaktadır. İkinci bölümde ise Türk dünyasındaki dini çeşitlilik ve İslam'ın Türk dünyasındaki yaygınlığı ve önemi vurgulanmaktadır.
- Videoda ayrıca Türklerin dini hayatı, İslamiyet öncesi ve sonrası dönemleri, çeşitli hadis rivayetleri ve Türkoloji biliminin tanımı da yer almaktadır. Türklerin devlet kurarak yayılmış oldukları alanların tamamında nüfusun en az %90'ının İslam'ı benimsemiş olduğu ve İslam'ın artık Türk dünyasının halk kültürünün asli unsurlarını da içeren ve etkileyen bir öneme sahip olduğu belirtilmektedir.
- Türk Kelimesinin Kökeni ve Anlamı
- Türk sözcüğü Çin kaynaklarında MÖ 3. yüzyılda geçmektedir ve Çin yıllıklarında Ting-ling, Tiele-que şeklinde ifade edilmiştir.
- Türk adının bilim çevrelerince kabul edilen ilk kullanımı MS 1. yüzyılda Romalı tarihçilerce kaydedilmiştir.
- Türk adı Türkçede ilk defa Kültekin ve Bilge Kağan yazıtlarında Türk veya Köktürk şeklinde geçmiştir.
- 00:50Türk Kelimesinin Anlamı ve Kullanımı
- Orhun yazıtlarında Türk "güçlü savaşçı", "Tanrı'nın yeryüzündeki gölgesi", "sadık" gibi ifadelerle anılır.
- Türk kelimesi 6. yüzyılda resmi olarak Göktürk Kağanlığı'nda kullanılmıştır ve Orhun abideleri'ndeki yoğun kullanımı daha önceden kullanıldığını gösterir.
- Türk kelimesi 10. yüzyıla ait Uygur Türkçesi metinlerde "güç", "kuvvet" anlamında kullanılmıştır.
- 01:25Türk Kelimesinin Etimolojik Anlamı
- Kelimenin "türe" eyleminden "töre" isminden türetildiği ve "töreli", "tüzüklü" anlamına geldiği düşünülmektedir.
- Kelime zamanla "güçlü", "kuvvetli" ve "güzel" anlamlarına da gelmiştir.
- Türk kelimesi Hakanlar sülalesi olan Aşinaoğulları'nın unvanı olarak da kabul edilmiştir.
- 01:53Türk Kelimesinin Tarihsel Kullanımı
- Türk kelimesi Göktürk Devleti vasıtasıyla bu devlete mensubiyeti bildirmek için kullanılmıştır.
- Altay Dağları'nın eteklerinde demircilik ve ren geyiği yetiştiriciliği yapan Türk topluluklarına komşu Jujuanlar tarafından "miğfer" anlamında Tukuei denmiştir.
- Divanu Lugatit Türk'te Kaşgarlı Mahmut, Türk kelimesini "olgunluk çağı" anlamında kullanmıştır.
- 02:26Türk Kelimesinin Farklı Anlamları
- Türkolog Arminius Vambery ve John Dinay tarafından 1879'da Türk kelimesi "türemek yani aniden beliren, türeyenler" anlamında ifade edilmiştir.
- Türkolog Gerhard Dorfer, Orhun yazıtlarında kullanıldığı anlamda Türk kelimesine "devletine bağlı" anlamını vermiştir.
- Türk kelimesi asırlar boyunca her yabancı ve yerleşik olan milletler tarafından yerleşik olmayan göçebe halkları nitelemek adına kullanılmıştır.
- 02:47Türk Kelimesinin Tarihsel Gelişimi
- Tarihte hiçbir millet şu anki adını kendisi vermemiştir, her millet çevre milletlerce bilinen isimleri ile tanınmış ve ün yapmıştır.
- Osmanlılar Anadolu'ya "Memalik-i Osmanli" (Osmanlı'nın mülkü) ya da "Anadolu" diyerek kendilerine adlandırmışlardır.
- Atatürk, İstiklal Savaşı dönemi ve sonrasında Türk milliyetçiliği hareketi ile "Türklerin asil olduklarını" tüm dünyaya anlatmaya çalışmıştır.
- 03:37Türklerin Coğrafi Yayılımı
- Türkler, Avrasya'da geniş bir coğrafyada dağınık olarak yaşayan ve çeşitli Türk dillerini konuşan etnik insan gruplarıdır.
- Dünya genelinde 250 milyondan fazla Türk bulunmaktadır ve bu nüfusun yaklaşık üçte biri Türkiye'de yaşamaktadır.
- Sovyetler Birliği'nin dağılması ile Azerbaycan, Özbekistan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkmenistan bağımsızlıklarını kazanmışlardır.
- 04:14Türk Dilleri ve Kültürleri
- Türk dilleri birbirlerini anlayabilen şivelerden oluşan lehçelere ayrılır ve en büyük grup Türkiye Türkçesi, Azerice ve Türkmençe'yi içine alan Oğuz grubudur.
- Türkler günümüzde Doğu Sibirya'dan Orta Asya'ya, Anadolu'dan Balkanlara kadar geniş yayılım göstermektedir.
- Türklerin nüfusları yaklaşık 250-300 milyonu bulan etnik olarak yayılım sahaları içerisinde Europid ırk özellikleri göstermektedir.
- 06:20Türklerin Kültürü ve Dini
- Türklerin dilleri, kültürleri ve tarihi ile meşgul olan bilim dalının adı Türkoloji'dir.
- Türk kültürü, Anadolu, Doğu Akdeniz, Sibirya, Orta Asya ve İslam kültürleri ile etkileşim içinde varlığını sürdürmekte olan zengin ve eklektik bir kültürdür.
- Türk halklarının büyük çoğunluğu 10. yüzyıldan itibaren İslam dinini kabul etmiştir, ancak bazı gruplar Hristiyanlık, Yahudilik, Budizm ve gök tanrı inancını sürdürüyorlardır.
- 07:53Türklerin Dini Hayatı
- Türklerin dini hayatını Islamiyet öncesi ve sonrası olmak üzere iki ana kısma ayırabiliriz.
- Islamiyet'i kabul etmeden önce monoteizm temeline dayanan Tengricilik dinine tabi olan Türkler, önce yönetici kesiminin daha sonra da halk tabakasının İslamiyet'i kabul etmesiyle İslam'ı inanç dünyalarının merkezine yerleştirmişlerdir.
- Hz. Muhammed Mustafa'nın Türkler hakkında "Türkler size dokunmadıkça siz de onlara dokunmayın" dediği rivayet edilir, ancak bu hadis'in gerçekliği kanıtlanamamaktadır.
- 09:53İslam'ın Türk Dünyasındaki Yeri
- İslam dini, gagavuzlarda Hristiyanlık, karaylarda Musevilik, moğollarda Budizm ve bazı Sibirya ve Altay boylarında Kamlık dışında, Türk dünyasının en önemli ortak paydalarından ve değerlerinden biridir.
- Türklerin devlet kurarak yayılmış oldukları tüm alanlarda nüfusun en az %90'ı İslamiyet'i benimsemiştir.
- İslamiyet artık Türk dünyası için halk kültürünün asli unsurlarını da içeren ve etkileyen önemli bir konumdadır.