Buradasın

Türk-Islam Tarihi Dersi

youtube.com/watch?v=oZ2HLnHBHeM

Yapay zekadan makale özeti

Kısa
Ayrıntılı

Bu video, İndeks Akademi stüdyosunda bir öğretmen ve Etra adlı yardımcısı tarafından sunulan kapsamlı bir Türk-Islam tarihi dersidir. Öğretmen, taht üzerinde harita göstererek konuları görsel olarak da desteklemektedir.
Video, Türk-Islam tarihinin başlangıcından Osmanlı İmparatorluğu'na kadar uzanan geniş bir zaman dilimini ele almaktadır. İçerikte Türkler ile Müslümanlar arasındaki ilk komşuluk ilişkilerinden başlayarak, Karahanlılar, Gazneliler, Büyük Selçuklu Devleti, Mısır'da kurulan Türk devletleri (Tolunoğulları, İsidler, Eyyubiler, Memlükler), Moğol İmparatorluğu, Timur Devleti, Babür Devleti, Karakoyunlular, Akkoyunlular, Safeviler ve Harzemşahlar gibi önemli Türk devletleri kronolojik olarak anlatılmaktadır.
Ders, KPSS ve ÖSYM sınavlarına hazırlanan öğrenciler için önemli bilgiler içermekte, sınavlarda çıkabilecek soru tipleri ve örnekler üzerinden konuları pekiştirmektedir. Ayrıca, Türk tarihindeki önemli eserler (Kutadgu Bilig, Divanü Lügati Türk, Atabetü'l-Hakaik, Divanü Hikmet), önemli şahsiyetler (Nizamülmülk, Ömer Hayyam, Ali Şir Nevai, Uluğ Bey, Ali Kuşçu) ve tarihsel olaylar (Malazgirt Savaşı, Yassıçemen Savaşı, Tac Mahal'in inşası) hakkında detaylı bilgiler sunulmaktadır.

00:06Türk-İslam Tarihine Giriş: İndeks Akademis Stüdyoları'ndan Türk-İslam tarihine giriş yapılıyor.
Konuları bağlantılı anlatan eğitmen, önceki ünitede anlatılan yerleri tekrar edip bağlantıları kuracağını belirtiyor.
ÖSYM tarihten az soru sorduğu sınavlarda kültür-uygarlık ağırlıklı sormuş, bu nedenle siyasi tarihleri tekrar ederken kültür-uygarlık kısımlarını iki-üç kez tekrar etmek öneriliyor.
01:00Türklerle Müslümanlar Arasındaki İlk İlişkiler: Türklerle Müslümanlar arasındaki ilk komşuluk ilişkileri İslam öncesi Türk tarihinde anlatılmış, Göktürk-Bizans ittifakı sonucunda İran'daki Salsanlar yıprandı.
Hz. Ömer döneminde gaza ve cihad ruhuyla İran'a saldırıp Nihaven Savaşı'yla İran'ı ele geçirdi.
Türklerle Müslümanlar arasındaki ilk savaşlar Hz. Osman döneminde Kafkasya'da Hazarlarla başladı, şiddetli çarpışmalar ise Emeviler döneminde Türgişlerle yaşandı.
02:24Emeviler ve Abbasiler Dönemi: Emeviler döneminde İslam sınırları genişliyor ancak İslamiyet aynı oranda yayılmıyor çünkü Emeviler mevali politikasını uyguluyor (Arap olmayan Müslümanları dışlamak, Arap olanları üst seviyelere getirmek).
Abbasiler Emeviler'in varlığını son veriyor ve mevali politikasını terk ederek ümmetçilik politikasını benimsiyorlar.
Türklerle Müslümanlar arasındaki iyi ilişkiler Abbasiler döneminde başlıyor.
03:14Talas Savaşı ve Karahanlılar: 751 yılında Abbasiler ile Çin arasında yaşanan Talas Savaşı (Attık Savaşı), ipek yolu ve Orta Asya hakimiyeti için gerçekleşti.
Karluklar liderliğinde Yağma, Çiğil, Tusi denilen Türk boyları Çin'in baskısı altında Müslüman Arapların yanında yer alarak Abbasiler'in Çin'i yenilgiye uğratmasına yardımcı oldu.
Bu Türk boyları aynı zamanda İslamiyet'i benimsedi ve Çin yenilgiye uğrayınca Karahanlılar'ı kurarak Orta Asya'daki ilk Müslüman Türk devleti oluşturdu.
04:42Talas Savaşı'nın Sonuçları: Talas Savaşı ile birlikte Türk-İslam tarihi başladı ve Türkler kitleler halinde İslamiyet'i benimsedi.
Çinli esirler aracılığıyla Müslümanlar Çin'in buluşları olan kağıt, matbaa, barut ve pusulayı öğrendi.
İlk kez Çin dışında Semerkant denilen Türk bölgesinde kağıt üretimi yapıldı ve bu nedenle Semerkant "şehirlerin şahı" olarak adlandırıldı.
05:16Karahanlılar Hakkında Bilgiler: Karahanlılar 840-1212 yılları arasında varlık gösteren, bilinen ilk hükümdarının Bilge Kül Kadir Han olduğu, kurucu unsurlarının Karluk, Yağma, Çiğil, Tusi boylarından oluştuğu Türk devletidir.
Karahanlılar ikili yönetim anlayışını benimsiyor, merkezleri Semerkant ve Bala Sabun'dur.
Karahanlılar için Müslüman Türk devleti diyoruz, ilk Müslüman Türk boyu Karluklar, ilk Müslüman Türk devleti İtil Bulgarları, Orta Asya'da ilk Müslüman Türk devleti ise Karahanlılar'dır.
07:10Karahanlıların Özellikleri: Karahanlıların halkı ve yöneticileri Türk'tür, diğer Türk devletlerinde yöneticiler Türk, halk farklı milletlerden oluşmaktadır.
Karahanlılar Türklerin ana yurdu olan Orta Asya'da, Uygur kültür havzasında kuruldu ve İslam öncesi Türk geleneklerini büyük oranda devam ettiren Türk-Islam devletidir.
Karahanlıların eski Türk ve kültürünü sürdürdüklerini kanıtları arasında Türkçe resmi, hükümdarlara Han Hakan ünvanlarını kullanması, kutu anlayışı ve ikili yönetim anlayışını uygulaması bulunmaktadır.
09:25İslam Öncesi Türklerde Hükümdar Ünvanları: İslam öncesi Türklerde hükümdarın erkek çocuklarına "tigin" denilirdi.
Tigin askeri vali olarak gönderildiğinde "şad", batının yöneticisi olduğunda "yabgu", en üst yönetici olduğunda "hakan" ünvanını alırdı.
Karahanlılar da belli bir dönemden sonra İslam öncesi Türk ünvanlarının yerine "arslan han", "buğra han", "ilik han" gibi ifadeler kullanmışlardır.
10:34Karahanlıların İslam'a Geçişi ve Yönetimi: Karahanlılar Satuk Buğrahan döneminde tam anlamıyla Müslüman oldular ve Satuk Buğrahan "Abdülkerim" ünvanını aldı.
Satuk Buğrahan İslam uğruna birçok fedakarlıkta bulunmuş ve "el-mücahit", "el-gazi" ünvanlarını almıştır.
Karahanlılara en parlak dönemini yaşatan Yusuf Kadir Han'dır ve Karahanlılar Gaznelilerin üzerine gelerek Maveraünnehir görüşmelerini yapmışlardır.
11:49Karahanlıların Kültür ve Yönetim Özellikleri: Karahanlılar İslam'ı benimsemelerine rağmen Araplaşmamış, Türk-Islam sentezi yaratmışlardır.
Karahanlılar döneminde ilk ribatlar (sınır uç karakolları) ve bimarhane (akıl hastaneleri) kurulmuştur.
Karahanlılar zeki öğrencileri seçmiş, medreselerde eğitmiş, burs vermiş ve teşkilatlı bir posta örgütü kurmuşlardır.
13:03Karahanlıların Sonu ve Önemli Eserleri: Karahanlılar ve Gazneliler ittifak kurup Samanoğullarının varlığına son vermişlerdir.
Karahanlılar ikili yönetim anlayışını benimsemiş, batı ve doğu olarak ikiye ayrılmışlardır.
Karahanlılar döneminde yazılan "Kutadgu Bilig", "Divanü Lügati Türk", "Atabetü'l-Hakaik" ve "Divanı Hikmet" eserleri ÖSYM sınavlarında sıkça sorulmaktadır.
14:14Kutadgu Bilig: Kutadgu Bilig "mutluluk veren bilgi" anlamına gelir, yazarı Yusuf Has Hacip'tir ve ilk Türk-Islam yazılı eseridir.
Kutadgu Bilig Uygur alfabesi ile yazılmış ve siyasetname içerikli olup Uluğ Karabuğra Han'a sunulmuştur.
Eserde Küntogdu (hükümdar), Ay (vezir), Ödglmiş (vezirin oğlu ve akıllı) ve Odgurmuş (vezirin kardeşi ve geleceği) gibi karakterler bulunmaktadır.
16:41Divanü Lügati Türk: Divanü Lügati Türk Kaşgarlı Mahmut'un eşsiz eseridir ve Türkçe-Arapça karşılaştırmalı sözlüktür.
Eser Araplara Türk dilini öğretmek ve Türk dilinin zenginliğini ortaya çıkarmak amacıyla yazılmıştır.
Kaşgarlı Mahmut'un eserinin sonunda bir Türk dünyası haritası bulunmaktadır ve bu nedenle ilk Türk filoloğu, kartografı ve etnografı olarak kabul edilir.
18:10Ali Emiri Efendi: Ali Emiri Efendi Divanü Lügati Türk'ün kaybolan tek nüshasını bularak bilim camiasına kazandıran kişidir.
Ali Emiri Efendi sosyal bilgiler alan sınavı ve EK KYS sınavında sorulmuştur.
19:15Türk Edebiyatı Eserleri: Divanü Lügati Türk, Abbasi halifesi El-Muktedi Billaha'ya sunulmuştur.
Kutadgu Bilig, Karahanlı hükümdarı Uluğ Karabuğra'na sunulmuştur.
Atabet'ül-Hakaik, Edip Ahmet Yükneki tarafından yazılmış dini öğüt içerikli bir eserdir ve Uygur alfabesi ile yazılmıştır.
21:11Divan-ı Hikmet ve Ahmet Yesevi: Divan-ı Hikmet, ilk Türk mutasavvıfı ve Piri Türkistan olarak anılan Ahmet Yesevi tarafından yazılmıştır.
Ahmet Yesevi, binli yıllarda "Allah hiçbir cinsi hiçbir cinse üstün yaratmamıştır, kadın da erkek de eşittir" diyerek cinsiyet eşitliği konusunda öncü olmuştur.
UNESCO'nun cinsiyet eşitliği çalışmalarında sembol şahıs olarak gösterdiği kişi Ahmet Yesevi'dir.
24:06Gazneliler Devleti: Gazneliler, Samanoğulları'nda ordu komutanlığı yapan Akçigin'in Afganistan dolaylarına gelerek Gazne kenti merkez olmak üzere kurduğu devlettir.
Gazneliler, kurulduğu yerden adını almış, Alp Tigin temellerini atmış ve Sebit Tigin'in Pentname adlı eseriyle devlet tam teşkilatlanmıştır.
Gaznelilerin hakimiyet alanları Horasan, Afganistan, Pakistan ve Hindistan'dır ve çok uluslu bir imparatorluk seviyesindeki Türk devletidir.
25:33Gazneli Mahmut ve Gaznelilerin Sonu: Gazneli Mahmut, Hindistan'a on yedi sefer düzenleyerek İslam'ın yayılmasını sağlamış ve Abbasi halifesi tarafından Sultan unvanını almıştır.
Sultan Mesut döneminde Gazneliler ile Büyük Selçuklular Horasan bölgesi için Nesa, Serah ve Dandanakan savaşlarını yapmış, Gazneliler tüm savaşları kaybetmiştir.
Dandanakan Savaşı'yla Büyük Selçuklular kuruluş aşamasını tamamlarken, Gazneliler yıkılma sürecine girmiş ve Afganistan'ın yerli halkı Gurlar tarafından Gazneliler tarih sahnesinden silinmiştir.
28:41Gazneliler Dönemi Bilim İnsanları: Firdevsi, Şehname adlı eserini Gazneli Mahmut'a sunmuştur.
El-Biruni, Gazneli Mahmut'un sarayının en kıymetli hazinesi olarak kabul edilmiş, matematik, astronomi, coğrafya uzmanı ve jeodezi biliminin kurucusudur.
El-Biruni, Asar Bakiye ve Tahkik Mali Hint adlı eserlerini yazmıştır.
30:02Türk Devletleri Haritası: Karahanlılar Orta Asya'da, Gazneliler Afganistan dolaylarında kurulmuş ve Hindistan çevresine hakim olmuşlardır.
Büyük Selçuklular, Mısır'da kurulan Türk devletleri (Tolunoğulları, İsid'ler, Eyyubiler, Memlükler) ve Moğollar haritada gösterilmiştir.
Moğollar Moğolistan'dan yola çıkarak dünyanın en büyük kara imparatorluğunu kurmuş, dörde ayrılmışlardır: Altın Orda Devleti (Rusya), İlhanlılar (İran), Kubilay Hanlığı (Çin ve Moğolistan), Çağatay Hanlığı (Türkistan).
32:36Diğer Türk Devletleri: Karakoyunlular Van'ın Erçiş ilçesi dolaylarında kurulmuş, sınırlarını Azerbaycan'a kadar genişletmiş ve günümüzdeki Azerbaycan'ın temellerini atılmıştır.
Akkoyunlar Diyarbakır merkezli kurulmuş, sınırlarını İran'a kadar genişletmiştir.
Safeviler İran'da, Harzemşahlar ise İran'la Kafkasya'nın giriş noktasında (Harezm bölgesi) kurulmuştur.
34:26Büyük Selçuklu Devleti: Büyük Selçuklu Devleti'nin temellerini Selçuk Bey atmış, İran'ın Cend kenti merkez olmak üzere devletin temellerini atmıştır.
Selçuk Bey Oğuz Yabgu Devleti'nde subaşılık (ordu komutanlığı) yapmış, Oğuz Yabgusu ile arası bozulunca İran'daki Cend kentine gelmiştir.
Tuğrul Bey döneminde Büyük Selçuklular iyice teşkilatlanacak, Orta Asya'dan yoğun göç gelecek ve iklim şartlarının elverişli olduğu yurt arayışına yöneleceklerdir.
36:21Tuğrul Bey Dönemi: Tuğrul Bey hükümdarlık yaparken kardeşi Çağrı Bey ordu komutanlığı yapmıştır.
Tuğrul Bey Nişabur'da adına hutbe okutmuş, bu bağımsızlık ilan etmek anlamına gelmektedir.
Tuğrul Bey "Es-Sultanü'l-Muazzam" unvanıyla adına hutbe okutmuştur.
36:52Büyük Selçukluların Merkezleri ve Önemli Kentler: Büyük Selçuklulara merkezlik yapan kentler Nişabur, Rey, İsfahan ve Merv'dir ve bunların hepsi İran çevresinde yer almaktadır.
Karahanlıların önemli kentleri Semerkant, Balasagun, Fergana ve Buhara'dır.
Rey kenti "ticaretin kapısı, dünyanın gelini" olarak, Merv "dünyanın anası", İsfahan ise "dünya nüfusunun yarısının yaşadığı kent" olarak anılmaktadır.
37:48Tuğrul Bey Dönemi: Tuğrul Bey döneminde Nişabur'da adına hutbe okutulmuş, başkent Rey'e taşınmış ve Bizans ile ilk karşılaşma olan Büyük Zap Suyu Savaşı yaşanmıştır.
Tuğrul Bey 1040 yılında Dandanakan'da Gaznelileri, 1048 yılında Pasinler'de Bizans ve Gürcülerden oluşan orduyu yenilgiye uğratmış ve Gürcü Kralı Liparit'i esir etmiştir.
Tuğrul Bey, Şii Büveyhoğullarını yıkarak Abbasi Halifesini korumuş ve Abbasi Halifesi ona "Rüknd din ve rüknd devletsin, doğu'nun ve batı'nın sultanı sensin" ünvanını vermiştir.
40:05Alparslan Dönemi: Alparslan döneminde ilk etapta Kars ve Ani kalesi ele geçirilmiş, Abbasi Halifesi ona "Ebu'l-Feth" (Fetihler Babası) ünvanını vermiştir.
Malazgirt Savaşı'nda Romen Diyojen önderliğindeki Bizans İmparatorluğu'nu ağır bir yenilgiye uğratmış ve Halife kendisine "İslam ülkelerinin sultanı" ünvanını vermiştir.
Sultan Alparslan döneminde İran asıllı ünlü vezir Nizamülmülk Büyük Selçuklu hizmetine girmiş ve onun önderliğinde ilk programlı eğitim faaliyetleri başlamıştır.
41:22Melikşah Dönemi: Melikşah döneminde ilk etapta Kavurt isyanı yaşanmış, Melikşah amcası Kavurt'u yenilgiye uğratmış ve onu affetmiştir.
Melikşah başkenti İsfahan'a almış ve Nizamülmülk'ün devlet yönetimindeki etkisi artmıştır.
Nizamiye medreseleri Melikşah döneminde yaygınlaşmış, ilk Nizamiye medresesi Alparslan döneminde Nişabur'da kurulmuş ve daha sonra Bağdat ve çevresindeki vilayetlerde kurulmuştur.
Nizamiye medreselerinde devletin memur ihtiyacını karşılamak ve din adamı yetiştirmek amaçlanmıştır, bu medreselerde dini ilimler yanında pozitif bilimlere değer verilmiştir.
42:54Nizamiye Medreseleri ve Haşhaşiler: Nizamiye medreselerinin kurulmasındaki en önemli etken cahillik ve batinilikle mücadele etmektir.
Hasan Sabbah önderliğinde kurulan Şii batıni tarikatının faaliyetlerini engellemek ve halkı bilinçlendirmekle amaçlanmıştır.
Hasan Sabbah, İran'ın kuzey taraflarında Kazvin kentini merkez edinerek Alamut Kalesi'ni mesken tutmuş ve müritlerine haşhaş içirerek onları gerçek cennette olduklarına inandırmıştır.
43:51Haşhaşilerin Faaliyetleri ve Etkileri: Haşhaşiler, Büyük Selçuklu devlet adamlarına suikastler düzenlemiş ve bazı devlet makamlarının içine kendi müritlerini yerleştirmişlerdir.
Haşhaşiler, Nizamülmülk'ün öldürülmesinde de etkili olmuşlardır.
Haşhaşiler, 2016 yılında yaşanan 15 Temmuz askeri kalkışması gibi olayların tarihsel arka planı olarak ÖSYM sınavlarında sorulabilir.
45:10Nizamülmülk ve Ömer Hayyam: Nizamülmülk, siyasetname içerikli "Siyasetname" adlı önemli bir eser yazmıştır.
Ömer Hayyam, Melikşah döneminde Celali takvimin hazırlanmasında etkilidir ve rubaileriyle ünlüdür.
Ömer Hayyam, Pascal üçgeni ve binom açılımını yüzyıllar önce bulmuş, matematikte bilinmeyen şeyler için "hey" ifadesini kullanmış ve bu ifade Avrupa'ya "x" şeklinde gitmiştir.
46:21Büyük Selçukluların Yıkılışı: Melikşah'ın ölümünden sonra Büyük Selçuklularda taht kavgaları başlamış ve fetret devri yaşanmıştır.
Berkyaruk döneminde Avrupalı Hıristiyanlar İslam dünyası üzerine Haçlı seferleri düzenlemeye başlamışlardır.
Büyük Selçukluların ömrünün uzamasında etkili olan son hükümdar Sencer'dir.
47:17Devletin Yıkılmasındaki Etkenler: Oğuzların (Türkmenlerin) devlete karşı ayaklanması, devletin yıkılmasında etkili olmuştur.
Siyasi gücünü kaybeden Abbasi halifesinin yıkıcı faaliyetleri ve Şii batıni tarikatının faaliyetleri devletin yıkılmasında etken olmuştur.
Devlet zayıflayınca atabeyler bağımsızlıklarını ilan etmiş ve birçok yerde atabeylikler ortaya çıkmıştır.
48:48Büyük Selçukluların Sonu: 1141 yılında Moğol Karataylarla Büyük Selçuklular Katman Savaşı'nı yapmış ve bu savaşla Büyük Selçuklular yıkılma sürecine girmiştir.
1153 yılında Oğuzlarla Büyük Selçuklular Belh Savaşı'nı yapmış, Sultan Sencer Oğuzları esir düşmüş ve Sultan Sencer'in ölümüyle Büyük Selçuklular tarih sahnesinden silinmiştir.
Büyük Selçuklular zayıfladığı süreçte melikler topraklarında yeni devletler kurmuşlardır.
49:51Büyük Selçukluların Mirası: İlk atabeylik sistemi ve teşkilatlı ida sistemi (toprak sistemi) Büyük Selçuklularda görülmüştür.
Kümbet denilen anıt mezarlar ilk kez Büyük Selçuklularda görülür ve bu mimari yapı KPSS sınavlarında sorulabilir.
Mısır'da kurulan Türk devletleri Tolunoğulları, İsid'ler, Eyyübiler ve Memlükler'dir.
50:49Abbasiler Dönemi ve Türk Devletleri: Abbasiler döneminde Türklerle Müslümanlar arasında iyi ilişkiler başlamış ve Türkler komutanlık, memurluk ve vezirlik makamlarına kadar yükselmişlerdir.
Abbasilerde görev alan Türkler özellikle Mısır'daki Türk devletlerini kurmuşlardır.
Mısır'daki Türk devletlerinde yöneticiler Türk, halk ise Arap veya Mısır'ın yerli halkı olan Kıbrilerden oluşmaktadır.
51:32Tolunoğulları Devleti: Abbasi halifesi Ahmet bin Tolunu (Tolunoğlu Ahmet) Mısır'a vali olarak atanınca, halifenin otoritesinin zayıfladığını gören Tolunoğlu Ahmet kendi adıyla anılan Tolunoğulları Devleti'ni kurmuş ve merkez olarak Fustat'ı seçmiştir.
Tolunoğulları döneminde maristan adı verilen hastaneler ve eczaneler açılmış, halk ücretsiz tedavi edilmiş ve ilaç temini yapılmıştır.
Tolunoğulları Mısır'a sulama kanalları, bentler ve zirai faaliyetler için üstün teknikler kullanmışlardır.
54:04İsidler (Akşitler) Devleti: Abbasiler Mısır'a Muhammed bin Togaç'ı (El-İsid) vali olarak atayınca, halifenin otoritesinin zayıfladığını gören Togaç kendisine verilen ünvanı devlet adı olarak kullanarak İsidler (Akşitler) Devleti'ni kurmuştur.
İsidler Devleti'nin en önemli özelliği Hicaz'da (Mekke ve Medine gibi kutsal toprakları içeren bölge) hakimiyet kuran ilk Türk devleti olmasıdır.
İsidler Devleti'nin varlığına Şii Fatimiler son vermiştir.
55:59Eyyubiler Devleti: Selahattin Eyyubi, Şii Fatimiler'in varlığına son verip Mısır'da kendi adıyla anılan Eyyubiler Devleti'ni kurmuştur.
Selahattin Eyyubi Hıttin Savaşı'nda Haçlıları yenerek Kudüs'ü ele geçirmiş ve Kudüs Fatihi olarak anılmıştır.
Selahattin Eyyubi, Hadimül Harameyn (Mekke ve Medine'nin hizmetkarı) ünvanını kullanan ilk hükümdar olarak kabul edilir ve Fransız tarihçi Şampdor'un İslam'ın en saf kahramanı olarak nitelendirdiği hükümdardır.
57:49Memlükler Devleti: Memlükler (Kölemenler) Devleti'nin kurucusu Aybek Kudbettin Aybek'tir ve Türk adını ilk kez kullanan devlettir.
Memlüklerde geleneksel Türk veraset sistemi yoktur, kut anlayışı yoktur ve ülke hanedanın ortak malı olarak kabul edilmemiştir.
Moğol İlhanlılar'ın Bağdat'ı işgal etmesi ve kütüphanelerdeki eserleri yok etmesi İslam dünyasını neredeyse beşyüz yıl geriye götürmüştür.
Moğol katliamından kurtulan Abbasi hanedanından birkaç kişi Mısır'a gelip Memlük Sultanı Baybars'a sığınmış ve halifelik makamının varlığını sürdürmesine izin verilmiştir.
1:00:21Memlükler ve Moğollar: Memlükler, Abbasi halifesine din işlerinden sorumlu olduklarını, kendilerinin ise devlet işlerinden sorumlu olduklarını belirterek laik devlet anlayışını uygulamışlardır.
Memlükler, Orta Asya'dan savaşçı Kıpçaklar getirmiş ve Nil nehri üzerindeki Ravza adasını kışla olarak kullanarak onlara ağır eğitimler vermişlerdir.
Memlükler, Moğolları Ön Asya'da yenen tek devlettir; Kutuz başta olduğu Aynı Calut Savaşı'nda ve Baybars başta olduğu Elbistan Savaşı'nda Moğolları yenilgiye uğratmışlardır.
1:01:43Moğolların Kuruluşu ve Cengiz Han: Moğolların kurucusu Cengiz Han (Timuçin) olup, merkez Karakurum olmak üzere Moğol Devleti'ni kurmuş ve dünyanın en büyük kara imparatorluğunu oluşturmuştur.
Cengiz Han, "Yasaname-i Büzük" denilen Moğol yasalarını hazırlamış ve bu yasalarda Moğol boylarının birbirleriyle savaşmalarını engellemeye çalışmıştır.
Cengiz Han'ın sağlığında ülkeyi dört oğlu arasında paylaşılıyor, ancak oğulları değil torunları tarafından Altın Orda, İlhanlı, Kubilay ve Çağatay Hanlıkları kurulmuştur.
1:03:32Altın Orda Devleti: Altın Orda Devleti günümüzdeki Rusya'da, Deşti Kıpçak bölgesinde kurulmuş ve Ruslar küçük bir Moskova Knezliği şeklindeydi.
Timur, Altın Orda Devleti'nin varlığına son vermiş ve Moskova Knezliği şeklindeki Ruslar güçlenerek Büyük Rusya'yı oluşturmuştur.
Altın Orda Devleti'nin yıkılması, Rusya'nın Osmanlı'nın başına bela olmasının nedeni olmuştur.
1:04:48İlhanlı Devleti: İlhanlı Devleti İran'da kurulmuş ve önemli hükümdarı Hülagu'dur; Anadolu Selçukluları ve Abbasiler'in yıkılmasında etkili olmuştur.
İlhanlılar, Yakutiye Medresesi gibi mimari eserler inşa etmişlerdir.
İlhanlılar, Hasan Sabbah'ın kurduğu Şii Batıni tarikatına son vermiş ve Alamut Kalesi'ni onların başına yapmışlardır.
1:06:42Kubilay Hanlığı ve Çağatay Hanlığı: Kubilay Hanlığı (Çin kaynaklarında Yuan Devleti olarak da geçer) İslam'ı benimsemeyen tek Moğol devletidir ve Marco Polo'nun seyahatnamesinde bahsedilen Moğol devletidir.
Çağatay Hanlığı Türkistan'da kurulmuş, Uygur kültür havzasında yer almış ve Uygurların kullandığı Hakaniye lehçesi resmi dili olmuştur.
1:07:27Timur Devleti: Timur Devleti'nin kurucusu Timur olup, merkezi Semerkant'tır ve Timur Moğolların Barlas boyuna mensuptur.
Timur halk tarafından kut alan biri olarak düşünülmediği için, han soyundan birini başa geçirip devleti kendisi "emir" ünvanıyla yönetmiştir.
Timur, Altın Orda ve Çağatay Hanlıklarına son vermiş, Ankara Savaşı'nda Osmanlı'yı yenerek Osmanlı'nın fetret devrine girmesinde etkili olmuştur.
1:08:48Türk Edebiyatı ve Bilim Adamları: Kaşgarlı Mahmut Türkçe-Arapça karşılaştırmalı Divanü Lügati Türk'ü, Ali Şir Nevai ise Türkçe-Farsça karşılaştırmalı Muhakemetü'l-Lugateyn'i yazmıştır.
Uluğ Bey, Timur'un torunu olup matematik ve astronomi uzmanı olarak Semerkant Rasathanesi'ni kurmuştur.
Uluğ Bey'in "Zic" adlı eseri, İngiltere'deki Grimvitch Rasathanesi'nin kurucusu John Flamsit'in "Britanya Gökta" adlı eserinde kullanılmıştır ve adı ay'daki bir kratere verilmiştir.
1:10:31Ali Kuşçu'nun Hayatı ve Kariyeri: Ali Kuşçu, Uluğ Bey Rasathanesi'nde kuşların bakımından sorumlu olan babasının yanında büyümüş ve Uluğ Bey'in dikkatini çekmiştir.
Uluğ Bey, Ali Kuşçu'ya matematik ve astronomi dersleri vermiş ve genç yaşta Semerkant Rasathanesi'nin müdürü yapmıştır.
Timur Devleti yıkıldığında Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan, Ali Kuşçu'yu baş danışmanı olarak kendi bölgesine getirmiştir.
1:11:34Ali Kuşçu'nun Osmanlı'ya Geçişi: Uzun Hasan, Fatih Sultan Mehmet ile Otlukbeli Savaşı'nda mücadele etmiş ve barış elçisi olarak Ali Kuşçu'yu göndermiştir.
Fatih, Ali Kuşçu'ya bilime değer verdiğini ve onun derslerini vermesini teklif etmiş, ancak Ali Kuşçu Uzun Hasan'a sadakat yemini ettiğini söylemiştir.
Uzun Hasan'ın ölümünden sonra Ali Kuşçu, Osmanlı'ya sığınmış, Ayasofya Medreselerinin baş müderrisi olmuş ve matematiği sevdiren adam olarak kabul edilmiştir.
1:13:09Ali Kuşçu'nun Bilimsel Çalışmaları: Ali Kuşçu, İstanbul'un enlem ve boylam dereceleri ile ilgili çalışmalar yapmış ve 1470'li yıllarda ay'ın haritasını çıkarmıştır.
1470'li yıllarda ayla ilgili yaptığı doğru tespitler 1990'lı yıllarda NASA tarafından kabul edilmiş ve ay'ın bir bölgesine Ali Kuşçu ismi verilmiştir.
Ali Kuşçu, "Fethiye" ve "Muhammedi" adlı eserlerini yazmış ve Fatih'e sunmuştur.
1:14:02Babürler ve Tac Mahal: Babürler, Babür Şah tarafından Hindistan'ın Agra kentinde kurulmuş ve Babür Şah kendi adıyla anılan Babürname adlı eseri yazmıştır.
Şah Cihan, eşine büyük bir aşkla bağlı olup, eşi için abidevi bir mezar yaptırmak için Osmanlı mimarlarının hünerlerini bildiği için Osmanlı'ya temsilci yollamıştır.
Mimar Sinan'ın öğrencileri Mimar İsmail ve Mehmet Efendiler, Hindistan'a giderek yerel ustalara bezemeleri öğretmiş ve altın varaklı Tac Mahal'i inşa ettirmişlerdir.
1:16:07Karakoyunlar ve Akkoyunlular: Karakoyunlar, Bayram Hoca tarafından Van'ın Erçiş ilçesi merkez olmak üzere kurulmuş ve sınırlarını Azerbaycan'a kadar genişletmiştir.
Kara Yusuf, Timur'un önünden kaçıp Osmanlı hükümdarı Yıldırım Beyazıt'a sığınmış, ancak Timur'un isteği üzerine Yıldırım Beyazıt'ın vermemesi Ankara Savaşı'nın nedenlerinden biri olmuştur.
Akkoyunlular (Bayındıriye Devleti), Oğuzların Bayındır kolu tarafından kurulmuş, Diyarbakır merkezli olup sınırlarını İran'a kadar genişletmiştir.
1:17:17Uzun Hasan: Uzun Hasan, Fatih'le çağdaş olup 1473 Otlukbeli Savaşı'nda Osmanlı ile karşı karşıya gelmiş ve bu savaşı kaybetmiştir.
Uzun Hasan, Kur'an-ı Kerim'in Türkçe'ye çevrilmesi çalışmaları konusunda yoğun uğraş veren hükümdarlardan biridir.
Kur'an-ı Kerim'in ilk Türkçe'ye çevrilmesi faaliyetleri Karahanlılar döneminde başlamıştır.
1:17:53Türk İslam Siyasi Tarihi: Akkoyunlular, Dede Korkut hikayelerinin yazıya geçirilmesinde etkili olmuştur.
Safeviler, İran'da kurulmuş Şii karakterli bir devlet olup kurucusu Şah İsmail'dir ve Tebriz merkez olmak üzere kurulmuştur.
Safeviler, 18. yüzyılın sonlarına kadar Osmanlı'yı sürekli uğraştıracak ve Osmanlı ile defalarca savaşan bir devlettir.
1:18:25Harzemşahlar: Harzemşahlar, kurucusu İl Aslan (bazı kaynaklarda Anuştegin olarak kabul edilir) olup merkezi Gürgenç kentidir.
Gürgenç kenti, İran'ın Kafkasya'ya çıkış noktasında olan yerdir.
Harzemşahlar kendilerini Büyük Selçukluların varisi olarak görmektedir.
1:19:09Harzemşahların Yıkılışı: Harzemşahlar, Anadolu Selçukluları ile Yassıçemen Savaşı'nı kaybetmişlerdir.
Harzemşahların Otrar adlı ticaret kenti, valisi İnalcik tarafından Moğol tüccarlarının ajan zannedilerek öldürülmüştür.
Moğollar, Otrar kentini yakmış ve canlı hayvan bile bırakmadıkları söylenir.
1:20:00Umut Mesajı: Konuşmacı, Türk İslam siyasi tarihinin sonuna geldiklerini belirterek bir hikaye anlatmaya çalışmaktadır.
Anlatılan hikayede, sosyal bilgiler öğretmenliği kazanan bir kızın ailesinin trafik kazasında vefat etmesi ve düşük bir puan alması anlatılmaktadır.
Konuşmacı, umut kesilmediğini, moralin hiçbir şeye yorulmaması gerektiğini ve kendi ekonomik özgürlüğünü kazanmak için elimizden gelen her şeyi yapmamız gerektiğini vurgulamaktadır.

Türk-Islam Tarihi Dersi

Yapay zekadan makale özeti

Yanıtı değerlendir