Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan akademik bir eğitim dersidir.
- Ders, Türk idari teşkilat yapısını merkezi yönetim ve yerinden yönetim olmak üzere iki ana bölüme ayırarak ele almaktadır. İlk bölümde merkezi yönetim teşkilatı (başkent ve taşra teşkilatı) ve yerinden yönetim teşkilatı (mahalli idareler ve hizmet yerinden yönetim kuruluşları) incelenirken, ikinci bölümde yerinden yönetim sisteminin iki ana biçimi (yerel yerinden yönetim ve hizmet yerinden yönetim) ve kamu tüzel kişiliği kavramı detaylandırılmaktadır.
- Video ayrıca yetki genişliği ilkesi, adem-merkeziyet kavramı, kamu tüzel kişiliklerinin türleri ve özellikleri gibi konuları da kapsamakta ve sınavlarda çıkabilecek örnekler içermektedir.
- 00:07Türk İdari Teşkilat Yapısı
- Türk idari teşkilat yapısı merkezi yönetim ve yerinden yönetim olmak üzere ikiye ayrılmıştır.
- Merkezi teşkilat, başkent teşkilatı (Cumhurbaşkanı, Bakanlıklar, Sayıştay, Danıştay, Milli Güvenlik Konseyi, Yüksek Askeri Şura) ve taşra teşkilatı (il ve ilçe kuruluşları) olarak oluşur.
- Yerinden yönetim teşkilatı ise mahalli idareler (il, belediye ve köy) ve hizmet yerinden yönetim kuruluşları (ÖSYM, TÜBİTAK, TRT gibi) olarak ikiye ayrılır.
- 03:14Merkezi Yönetim
- Merkezi yönetim, idarenin hizmetlerinin Ankara'dan tek elden yürütülmesi durumudur.
- Merkezi idarenin başkentteki yetkililerden oluşan teşkilatına başkent teşkilatı, tüm ülkeye yayılmış teşkilatına ise taşra teşkilatı denir.
- Taşra teşkilatındaki görevliler, başkentteki yetkililerce atanır ve onların emir ve talimatları doğrultusunda hareket ederler.
- 04:52Merkezi Yönetimün Özellikleri ve Sonuçları
- Merkezi yönetimde tüm idare ve idari hizmetler merkezde toplanır ve tüm kaynaklar merkezde bulunmaktadır.
- Yararları: güçlü bir devlet yönetimi sağlar, hizmetler daha az harcama ile ve rasyonel bir biçimde yürütülür, hizmetler yeknesak bir biçimde yürütülür.
- Sakıncaları: bürokrasi ve kırtasiyeciliğe yol açar, hizmetlerin yöresel gereksinimlere göre yürütülmesi güçtür, demokratik ilkelere uygun değildir.
- 07:09Yetki Genişliği İlkesi
- Yetki genişliği ilkesi, merkezi yönetimde taşra teşkilatının etkin bir şekilde işleyişini sağlamak için sadece il idaresine (valiye) tanınmış olan karar alabilme ve uygulama yetkisidir.
- Vali, başkent teşkilatına danışmadan karar alabilme ve uygulayabilme yetkisine sahiptir.
- Yetki genişliği ilkesi, merkezi yönetimdeki kırtasiyeciliği bertaraf ederek hizmetlerin taşra teşkilatında gecikmeden yürütülmesini sağlamaktadır.
- 09:24Yetki Genişliğinin Özellikleri
- Yetki genişliği merkeze ait bir yetkidir ve vali tarafından kullanılmaktadır.
- Yetkiyi merkez adına kullanan vali, merkezi idarenin hiyerarşisinde yer almaktadır.
- Yetki genişliği, merkezi idarenin yürütmekte olduğu kamu hizmetinin yürütülmesi için kullanılmaktadır.
- 10:53Yerinden Yönetim İlkesi
- Yerinden yönetim ilkesi, bazı kamu hizmetlerinin merkezi idare dışında yer alan ve merkezi idare teşkilatı hiyerarşisine bulunmayan kamu tüzel kişiliklerince de yürütülmesi neticesindedir.
- Siyasi adem-merkeziyet federalizm için, idari adem-merkeziyet ise yerinden yönetim kuruluşları için kullanılmaktadır.
- Yerel yerinden yönetim kuruluşları (mahalli idareler) anayasada ayrıca ve açıkça düzenlenmiştir.
- 12:01Yerinden Yönetim Sistemi
- Yerinden yönetim sistemi en eski uygulama biçimidir ve yerel yönetim kurumları merkezi idarenin dışında kamu tüzel kişilikleridir.
- Yerel yönetim kurumları devletten ayrı mal varlıkları ve bütçeleri bulunmaktadır ve karar organları seçimle belirlenir.
- İl idaresi ve ilçe idaresi gibi kurumlar başkent teşkilatının dışında ayrı tüzel kişiliklerine sahip değildir.
- 14:02Hizmet Yerinden Yönetim
- Hizmet yerinden yönetim, devletin üstlendiği kamu hizmetlerinin artması, çeşitlenmesi ve yoğunlaşması neticesinde ortaya çıkmıştır.
- Devlet, teknik bilgi ve uzmanlık gerektiren kamu hizmetlerinin yürütülmesini kendi tüzel kişiliğinin dışında başka tüzel kişilikler kurarak sağlar.
- Hizmet yerinden yönetim kuruluşları genel itibariyle mal topluluğu yapısındadır ve belli bir hizmete tahsis edilerek tüzel kişilik kazanmaktadır.
- 16:24Yerinden Yönetim Sisteminin Avantajları ve Dezavantajları
- Yerinden yönetim sistemi demokratik ilkelere uygundur ve kırtasiyecilik ile bürokrasiyi azaltır.
- Hizmetler gereksinimlere göre yürütülmekte, ancak merkezi teşkilatta tam tersi durum söz konusudur.
- Bu sistem ülke bütünlüğü ve milli birliğin sarsılma tehlikesi, partizanca uygulamalara yol açma ve mali denetimde güçlüklere yol açma gibi dezavantajları da vardır.
- 18:07Kamu Tüzel Kişiliği
- Yerinden yönetim sisteminin uygulanması neticesinde devlet tüzel kişiliğinin yanında devlet içerisinde birden fazla kamu tüzel kişilikleri ortaya çıkmıştır.
- Kamu tüzel kişilikleri anayasada düzenlenir, kanunda veya cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile oluşturulabilir.
- Kamu tüzel kişilikleri üstün ve ayrıcalıklı yetkilerle donatılmıştır ve hukuki ilişkileri diğer kişilerle eşit değildir.
- 20:35Kamu Tüzel Kişiliğinin Özellikleri
- Kamu tüzel kişiliği karşı tarafa göre üstün bir durumdadır.
- Kamu tüzel kişiliklerinin mal ve gelirleri özel hukuk tüzel kişilerin mal ve gelirlerinin korumasından ziyade devlet gelirlerinin tahsili usulüne tabi kılınmaktadır.
- Kamu tüzel kişiliği bünyesinde çalışan devlet memurları için Türk Ceza Kanunu özel hükümlerle donatılmıştır.