Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmenin öğrencilere Türk edebiyatı tarihi konusunu anlattığı eğitim içeriğidir. Öğretmen, tahtaya notlar alarak konuları açıklamaktadır.
- Video, Türk edebiyatının dönemlere ayrılması ve özellikle İslamiyet öncesi Türk edebiyatı üzerine odaklanmaktadır. İçerik, sözlü edebiyat döneminde koşuk, sagu, sav ve destan gibi nazım şekilleri ile şairlerin özellikleri ile başlayıp, yazılı edebiyat dönemine geçerek Göktürk kitabeleri (Kül Tigin, Bilge Kağan ve Tonyukuk anıtları) hakkında detaylı bilgiler sunmaktadır.
- Videoda ayrıca Tonyukuk'un bilge bir adam olduğu, Çin zindanlarından getirilip vezir yapıldığı ve Bilge Kağan'ın damadı olduğu anlatılmaktadır. Göktürk kitabelerinin Türk kelimesinin geçtiği ilk yazılı belge olduğu, ilk söylev örneği olduğu ve Yolluk Tigin'in ilk edebiyatçı olduğu vurgulanmaktadır.
- Türk Edebiyatı Tarihi ve Mehmet Fuat Köprülü
- Türk edebiyatı tarihi, Türk edebiyatının dönemleri konusu en zevkli konulardan biridir.
- Türk edebiyatını dönemlere ayıran kişi Mehmet Fuat Köprülü'dür ve edebiyat tarihinin en önemli ismi olarak kabul edilir.
- Köprülü, edebiyatı sosyolojik, coğrafi, kültürel, dini, felsefi ve tarihi açıdan dönemlere ayırmıştır.
- 01:18Edebiyatın Önemi ve Tarihsel Gelişimi
- Edebiyat insanoğlunun var olduğu andan itibaren vardır ve insan içerisinde sürekli bir şiir içgüdüsüyle yaşamıştır.
- Eskiden edebiyata, özellikle şiire çok sadık olunmuş, hutbeler şiir şeklinde yazılmıştır.
- Edebiyat her yerde vardır ve etkili bir iletişim aracı olarak kullanılmıştır.
- 03:00Türk Edebiyatının Dönemleri
- Fuat Köprülü edebiyatı üç bölüme ayırmıştır: İslam öncesi Türk edebiyatı, İslam etkisi Türk edebiyatı ve Batı etkisi Türk edebiyatı.
- İslam öncesi Türk edebiyatı sözlü edebiyat ve yazılı edebiyat olmak üzere ikiye ayrılmıştır.
- Sözlü edebiyat milattan önce beşbin yıla kadar gider ve milattan sonra sekiz yüzyıla kadar devam eder.
- 04:47İslam Öncesi Türk Edebiyatı
- İslam öncesi Türk edebiyatında sözlü edebiyat döneminde koşuk, sagu, sav ve destan gibi dört nazım şekli vardır.
- Bu dönemde şairlere ozan, kam, şaman, baksı ve oyun adları verilirdi.
- Şairler sadece şair değil, aynı zamanda din adamı, devlet adamı, büyücü ve hekimdirler.
- 07:15Sözlü Edebiyatın Özellikleri
- Şiirler kulaktan kulağa aktarılmış ve kopuz adı verilen çalgı eşliğinde icra edilmiştir.
- Dil sade olduğu için hece ölçüsü kullanılmış ve dörtlük nazım birimi tercih edilmiştir.
- Koşuk, doğa, aşk, kadın gibi konularda söylenen, yedili hece ölçüsüne sahip, üç veya beş dörtlükten oluşan ve düz kafiye şeklinde olan şiirlerdir.
- 11:26Eski Türklerde Halk Edebiyatı
- Sürek avları, eski Türklerde yapılan av törenidir ve bu törenlerde yakılan atlar ve yiyecek hayvanlar kesilir.
- Koşuk, divan edebiyatında mersiye adını alan, ölenlerin ardından söylenen şiirlerdir ve ağıt gibi bir türdür.
- Sagular, yedi hece ölçüsüne sahip, düz veya çapraz kafiye şeklinde yazılan, cenaze törenlerinde okunan şiirlerdir.
- 16:05Yazılı Edebiyat
- Yazılı edebiyat, Göktürk kitabelerinin yazılmasıyla başlayan sekizinci yüzyılda başlamıştır.
- Göktürk kitabeleri, Kül Tigin Anıtı (732), Bilge Kağan Anıtı (735) ve Tonyukuk Anıtı (720 veya 735) gibi eserlerdir.
- Göktürk kitabeleri, ilk söylev örneğidir ve Türk kelimesinin geçtiği ilk yazılı belgedir.
- 20:21Göktürk Kitabelerinin Özellikleri
- Göktürk kitabelerindeki cümle kurulumu günümüzdeki cümle kurulumuna benzer, özne-nesne-yüklem şeklindedir.
- Göktürk kitabelerinin yazarı Yolluk Tigin'dir ve bu nedenle Yolluk Tigin ilk edebiyatçı olarak kabul edilir.
- Göktürk kitabeleri dört taraflıdır ve bir tarafı Çince yazılmıştır, bu sayede Çince bilgisi edinilmiştir.
- 22:47Bilge Kağan Anıtı
- Bilge Kağan, devletin başındaki isim olup, Kül Tigin'in abisinin damadı Tonyukuk'un damadıdır.
- Bilge Kağan, kendi anıtı için de bir abidenin yazdırılmasını istemiştir.
- Bilge Kağan Anıtı, Kül Tigin Anıtı'nın yanına kurulmuş ancak rüzgarın aşındırması nedeniyle çok az okunabilir hale gelmiştir.
- 24:20Tonyukuk ve Bilge Kağan
- Tonyukuk çok bilge bir adam olarak tanımlanıyor ve Çin zindanlarından getirilip vezir yapılmış.
- Tonyukuk'un kızıyla Bilge Kağan evlendirilmiş.
- 25:03Göktürk Devleti'nin Sınırları
- Kültür ve bilgi kanıtı ile Toyu kabilesi arasında 360 km güney mesafe bulunuyor.
- Bu mesafe, devletin ulaştığı sınırları ve ne kadar geniş olduğunu gösteriyor.
- Toyu kabilesinin bir tarafı Çince, diğer tarafı Göktürkçe yazılmış.
- 25:39Tonyukuk Anıtı
- Tonyukuk anıtının dikilmesi 720-735 yılları arasında gerçekleşmiş.
- Anıtın dikilme tarihi kesin değil, ancak rüzgar aşındırması nedeniyle en net tarih 732 olarak belirtiliyor.