Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmenin Türk edebiyatı konusunda verdiği eğitim dersidir. Öğretmen, ÖSYM sınavlarına hazırlık amacıyla şiir bilgisini anlatmaktadır.
- Video, şiir bilgisinin kavram haritasını inceleyerek başlıyor ve ardından nazım birimleri (dize, beyit, bent, dörtlük) ve ahenk unsurları (ölçü) konularını detaylı şekilde ele alıyor. İlk bölümde hece ölçüsü, aruz ölçüsü ve serbest ölçü anlatılırken, ikinci bölümde aruz kusurları (imale, zihaf, met, takdir, vasıl) ve serbest ölçünün özellikleri açıklanmaktadır.
- Video, şiir bilgisinin ikinci bölümünde şiir türleri ve kalan ahenk unsurlarının (kafiye, redif ve kafiye örgüsü) anlatılacağını belirterek sona eriyor. Ayrıca Orhan Veli'nin serbest şiiri ile birinci dersin tamamlanmasıyla video tamamlanmaktadır.
- 00:10Şiir Bilgisine Giriş
- Türk edebiyatının ilk konusu olan şiir bilgisi, her yıl yaklaşık üç soru ortalamasıyla sınavlarda karşımıza çıkıyor.
- ÖSYM'nin soru karakteri genellikle bir dörtlük verilerek "aşağıdakilerden hangisi söylenebilir ya da söylenemez" şeklinde sorulmaktadır.
- Şiir bilgisinde şiir türleri (lirik, epik, pastoral, didaktik, satirik, dramatik), ahenk unsurları (ölçü, kafiye, redif, aliterasyon, asonans), nazım türü (güzelleme, ağıt, taşlama, koçaklama) ve nazım biçimi (gazel, kaside, mesnevi, semai, koşma) gibi kavramlar önemlidir.
- 01:56Şiir Bilgisinin İçeriği
- Bu videoda nazım birimi ve ahenk unsurlarından ölçü anlatılacak, ikinci videoda şiir türleri ve kafiye, redif, kafiye örgüsü anlatılacaktır.
- Nazım birimi, şiirdeki mısra sayısını ifade eder ve şiirin kaçarlı dize ile yazıldığını gösterir.
- Nazım birimleri: tek mısradan oluşan dize, iki dizeden oluşan beyit, üç veya üçten fazla dizeden oluşan bent, dört dizeden oluşan dörtlük/kıta olarak adlandırılır.
- 04:46Ölçü Kavramı
- Ahenk unsurları ölçü, uyak, redif, aliterasyon, asonans gibi kavramları içerir.
- Ölçü, şiirin ses değerleriyle ve sayıları ile ilgili bir kavramdır.
- Türkçe şiirde üç çeşit ölçü vardır: hece ölçüsü, aruz ölçüsü ve serbest ölçü.
- 06:12Hece Ölçüsü
- Hece ölçüsü, dizelerdeki hece sayısının eşitliğine dayanan, "parmak hesabı" olarak da adlandırılan bir ölçüdür.
- Hece ölçüsü, Türk edebiyatının milli ölçüsü olarak kabul edilir ve en çok halk edebiyatında kullanılır.
- Hece ölçülü şiirlerde, şiirin akışı gereği kısa bir süre durulur ve bu noktalara "durak" denir; durak kelime sonunda olmalı ve kelime ortadan bölünmemelidir.
- 08:04Durak Kullanımı
- En çok kullanılan ölçüler yedi, sekiz ve onbir hece ölçüsüdür.
- Yedili hece ölçüsünde genellikle dört artı üç, sekiz derece ölçüsünde dört artı dört, onbir derece ölçüsünde altı artı beş veya dört artı dört artı üç durak kullanılır.
- Dizedeki hece sayısı çift sayı ise durak heceleri eşit böler, tek sayı ise daha çok olan duraklar önde başlar.
- 09:15Hece Ölçüsü ve Durakları
- Hece ölçüsünde dizelerin heceleri sayılarak ölçü bulunur, örneğin bir dize 8 heceli olabilir.
- Duraklar, hecelerin eşit bölünmesiyle belirlenir, örneğin 8 heceli bir dizede 4+4 şeklinde duraklar belirlenir.
- Farklı hece ölçüleri için farklı duraklama şekilleri kullanılır, örneğin 11 heceli bir dizede 6+5 veya 4+4+3 şeklinde duraklar belirlenebilir.
- 11:36Aruz Ölçüsü
- Aruz ölçüsü, dizelerdeki hecelerin kısa (açık) ve uzun (kapalı) oluşmasına dayanan bir ölçüdür.
- Açık hece ünlü ile biten hecedir ve nokta işaretiyle gösterilir, kapalı hece ünsüz ile biten hecedir ve kısa çizgiyle gösterilir.
- Aruz ölçüsü Arap edebiyatına ait olup bize İran edebiyatından gelmiştir.
- 12:19Aruz Ölçüsünün İncelenmesi
- Aruz ölçüsünü incelerken önce takdir işlemi yapılır, ardından heceler sayılır ve duraklar belirlenir.
- Aruz ölçüsünde dizelerde alt alta gelen hecelerin uzunluk/kısalık bakımından denk olması gerekir.
- Türkçe dil yapısı aruzun bu özelliğine uymadığı için ses denkliğini sağlamak için bazı heceler değişikliğe uğratılır (aruz kusurları).
- 15:03Aruz Kusurları
- İmale, kısa olan hecenin uzun okunmasıdır ve aruz kusurlarının en yaygını olanıdır.
- Met bir tam sesi birvirgülelli ses değerinde yükseltmektir.
- Vasil, sessizde biten kelimenin sesi ile başlayan kelimeye bağlanmasıdır.
- 16:20Serbest Ölçü
- Serbest ölçü, hece ve aruz ölçülerinden farklı olarak düzensiz hecelerden oluşan bir ölçüdür.
- Serbest şiir, kuralsız bir şiir değildir, ahenk ses akışları, vurgu, tonlama ve aliterasyon gibi unsurlarla sağlanır.
- Serbest ölçü daha çok Cumhuriyet edebiyatında kullanılmıştır.