Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, uluslararası ilişkiler uzmanı ve felsefe doktoru tarafından hazırlanmış bir eğitim içeriğidir. Konuşmacı, korona yasakları nedeniyle evde çektiği bu video serisinde Türk dış politikası hakkında bilgi vermektedir.
- Video, Türk dış politikasının temel gerçekliklerini ve tarihsel gelişimini ele almaktadır. İlk bölümde Türk dış politikasının kültürel, tarihsel ve stratejik gerçeklikleri açıklanırken, ikinci bölümde statükoculuk anlayışı ve dış politikanın Atatürk-İnönü döneminden günümüze kadar olan farklı dönemlerindeki gelişimi incelenmektedir.
- Konuşmacı, Türk dış politikasının orta büyüklükte bir devlet olarak nasıl şekillendiğini, batıcılık ve statükoculuk ilkelerinin önemini vurgulamaktadır. Ayrıca, dönemin liderlerinin rolü, krizler ve uluslararası ilişkilerdeki kavramlar gibi konuların ilerleyen bölümlerde ele alınacağı belirtilmektedir.
- 00:06Türk Dış Politikası Video Serisi Tanıtımı
- Konuşmacı, korona yasakları nedeniyle evlerde kalarak sosyal mesafeyi yakın tutmak amacıyla Türk Dış Politikası video serisini başlatıyor.
- Video serisinde asılsız yorumlar yerine bilgiye dayalı değerlendirmeler sunulacak ve uluslararası ilişkiler uzmanı konuşmacı, COVID-19 ile ilgili tıp bilgisi yerine Türk Dış Politikası'na odaklanacak.
- Videolar, prompter'dan okuma yerine içten bir anlatım içerecek ve arşivlerin derinliklerinden çekilen, muhtemelen daha önce hiç okunmamış bilgiler sunacak.
- 03:10Türk Dış Politikası'nda Anakronizm
- Türk Dış Politikası'nda anakronizmden kaçınılmalı, yani günümüzün gerçeklerini esas alıp geçmiş olayları değerlendirmek yerine, o gün karar verenlerin durumunu anlayarak değerlendirmeler yapılmalı.
- Türk Dış Politikası'nın gerçekleri ve dinamikleri, neredeyse yüz yıla yakın süredir devam eden bir yönetimi içermektedir.
- Türk Dış Politikası'nın gerçekleri üç ana başlıkta toplanmıştır: kültürel gerçeklik, tarihsel gerçeklik ve stratejik gerçeklik.
- 05:26Kültürel Gerçeklik
- Kültürel gerçekliğin birinci ayağı Asya bozkırlarında kavimler göçü ile gelmiş olmamız ve Asyalılık gerçekliğimizdir.
- İkinci ayağı Ortadoğu'da yerleşik olmamız ve ilişkilerimizin ciddi oranda Ortadoğu üzerinde şekillenmesidir.
- Üçüncü ayağı ise batılılaşma isteği veya batıya yönelme isteğidir, Türkler Ortadoğu'dan beri hep batıya doğru ilerlemeye çalışmıştır.
- 06:55Tarihsel Gerçeklik
- Tarihsel gerçeklik, Türk Cumhuriyeti'nin bir devamlılık üzerine oturmuş olmasıdır, bir günde yoktan var olup küllerinden doğmamıştır.
- Türkiye Cumhuriyeti, Osmanlı İmparatorluğu'nun yıkımı sonrasında ortaya çıkmış ve Selçuklu, Göktürklerden beri getirdiği devlet geleneklerine sahip olmuştur.
- Türklerin Osmanlı geçmişini reddetmesine rağmen, muhatap ülkeler bu gerçeği unutmamış ve muamelelerinde bu gerçeği yansıtmaktadır.
- 07:45Stratejik Gerçeklik
- Stratejik gerçeklik, Türkiye'nin Asya, Ortadoğu, Akdeniz, Kafkasya ve Balkanlar gibi jeostratejik bir gerçekliğin tam merkezinde konuşlanmış olmasıdır.
- Türkiye, üç kıtayı birleştiren köprü kilit vaziyesinde ve fevkalade stratejik önemi haiz bir noktada konuşlanmıştır.
- Türkiye'nin bulunduğu stratejik gerçekliğin içinde dış politika yapmak, başka bir ülkede dış politika yapmaktan farklıdır.
- 08:51Ortam Büyüklükte Bir Devlet Olmak
- Türkiye, imparatorluk mirasına rağmen şu an orta büyüklükte bir devlet olarak kabul edilmektedir.
- İmparatorluk mirasının etkisiyle Türkiye'de imparatorluk veya süper güç olma özlemi vardır.
- Ortam büyüklükte bir devlet olarak her zaman büyük bir güç olma hevesi içimizde canlı tutulmaktadır.
- 10:04Türk Dış Politikası İlkeleri
- Türk Dış Politikası'nın ilkeleri arasında batıcılık bulunmaktadır, bu körü körüne batıya özenme vernitesini alabilmek üzere yürütülen bir dış politikadır.
- Batıcılık, Osmanlı'nın Tanzimat döneminde, olumsuz tecrübelerin bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır.
- Diğer ilke statükoculuktur, var olan anlayışı koruyan ve kendi egemen sınırlarına saygı gösterilmesini isteyen bir anlayıştır.
- 11:32Türkiye'nin Statükoculuk Anlayışı
- Türkiye'nin statükoculuk anlayışı, "yurtta sulh, egemen sınırlarınıza saldırırsa cevabını misliyle verirsiniz" ilkesiyle özetlenebilir.
- Türkiye'nin statükoculuk anlayışında, egemen sınırların dışında yeni topraklar söz konusu değildir.
- 12:13Türk Dış Politikasının Dönemlere Ayırılması
- Türk dış politikası, dönemlere ayırmak için kolaylaştırmak amacıyla incelenebilir.
- Atatürk ve İsmet İnönü dönemleri, tek liderin dış politikayı yönettiği "liderler dönemi" olarak sınıflandırılır.
- Menderes hükümeti döneminde, Menderes'in dış politikaya az ilgi göstermesi nedeniyle dış politika daha çok dışişleri bakanlarına bırakılmıştır.
- 12:51Türk Dış Politikasının Modern Dönemleri
- 1961 Anayasası ile özgürlükçü maddelerin gelişmesi ve Türkiye İşçi Partisi'nin 1965'ten sonra mecliste daha fazla söz sahibi olduğu bir dönem yaşanmıştır.
- 1980-1983 dönemi, 1980 darbesi ile başlayan askeri rejim ve daha sonra başbakan seçilen dönem olarak nitelendirilir.
- 1990'ların sonları, Özal ve iş dünyasının dış ticarete ve ihracata odaklanmasının olduğu bir dönemdir.
- 13:22AK Parti Dönemi ve Dış Politika Yaklaşımı
- 2012 sonrasında AK Parti dönemi olarak nitelendirilir ve dış politikanın yapımında AK Parti'nin söz sahibi olduğu belirtilir.
- Abdullah Gül, Ahmet Davutoğlu ve Ali Babacan'ın dışişleri bakanlığı yaptığı dönemler ayrı değerlendirilmektedir.
- 1983-1991 ve 1991-1994 dönemi, Demirel döneminde başlayıp özellikle Hikmet Çetin'in dışişleri bakanı olduğu süreç olarak "istikrarlı, akademik" nitelendirilir.
- 14:12Dış Politikanın Değerlendirilmesi
- Dış politikanın sadece dönemlere ayırarak incelenmesi bir kolaylaştırma yöntemidir.
- Dış politikanın olaylar üzerinden değerlendirilmesi daha zor ve karmaşık olsa da, dönemin uluslararası, bölgesel ve iç politika gelişmelerini birlikte ele almak daha doğru bir yaklaşımdır.
- İlerleyen videolarda liderlerin dış politikadaki rolü, yaşanan krizler ve uluslararası ilişkilerdeki kavramlar ele alınacaktır.