Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmenin öğrencilere Türk din, inanış ve toplum yapısı konularını anlattığı eğitim içeriğidir. Öğretmen, tahtaya yazarak ve soru-cevap şeklinde dersi ilerletmektedir.
- Video, Türk din ve inanış konusunu İslam öncesi Türk dinleri (Gök Tanrı, Şamanizm, Totem Ongun) ve bunların benimsendiği Türk devletleriyle başlayıp, Türk toplum yapısının göçebe yaşamdan yerleşik yaşama geçiş sürecini ele almaktadır. Daha sonra Uygurlar'ın ekonomik yaşamı, kullandığı para türleri ve tarımsal faaliyetleri detaylı olarak anlatılmaktadır.
- Video, KPSS sınavına hazırlık amacıyla önemli tarihsel bilgiler içermekte ve bir sonraki derste edebiyat, destan, yazı ve alfabe konularının işleneceği bilgisiyle sonlanmaktadır.
- 00:05İslam Öncesi Türk Dinleri
- Türklerin en fazla etkilendiği alan din olup, Türkler Musevilik, Hıristiyanlık, Budizm, İslam ve Maniheizm gibi dinleri benimsemişlerdir.
- Türklerin asıl dinleri Gök Tanrı inancı, şamanizm ve totem ongun'dur.
- Musevilik'i kabul eden ilk Türk devleti Hazarlar, Hıristiyanlığı kabul eden ilk büyük Türk devleti Avarlar, Budizm'i benimseyen ilk Türk devleti Topkaçlar'dır.
- 02:31Türk Dinlerinin Özellikleri
- Gök Tanrı inancı tek tanrılı bir din anlayışıdır ve Hunlar ile Göktürkler bu inancından taviz vermeden devam etmişlerdir.
- Şamanizm büyü ve sihir dini olup, İslam'dan önce ve sonra da Türk toplumunda devam etmiştir.
- Totem ongun, tabiat varlıklarını kutsal sayma anlayışıdır ve bu inanç günümüzde bile Antep'te şaman gelinlikleri gibi geleneklerde görülmektedir.
- 04:24Türk Dini Terimleri
- Ülgen, Gök Tanrı'nın diğer adıdır; Uçma Tamu cennet-cehennem inancıdır; Umay anne tanrıçasıdır; Eşük kefen, Yek şeytan, Balbal mezarın etrafına dikilen heykeldir.
- Kurgan ilk Türklerde mezarı veren isimdir ve mumyacılık İskitler'de görülür.
- Bengü taşı anıt-abide, Sagu ağıt, Yu cenaze töreni, Yuh cenaze yemeği, Tapınak ise Uygurlarda görülür.
- 08:39Ahiret İnancı ve Türk Dinleri
- Türklerde ruhban sınıfı yoktur ancak ahiret inancı vardır.
- Eşya ile gömülme, mumyacılık, uçma tamu ve balbal ahiret inancının kanıtıdır.
- Sagu ağıt ve Yu cenaze töreni ahiret inancını doğrudan göstermez, ancak kültürel etkileşim sonucu farklı dinler benimsenmiştir.
- 12:31Türklerin Sosyal Hayatı
- Türkler Uygurlara kadar göçebe yaşamış, ilk yerleşik hayata Uygurlar ve Türgişler geçmiştir.
- Türk toplumunda sınıf ayrımı vardır.
- 13:41Türk Toplumunda Sosyal Yapı
- Türklerde sınıf ayrımı yoktur çünkü toprakların çoğunluğu devletin malıdır.
- Türklerde tek eşlilik (monogami) vardır, hükümdarlar hariç topluma bakıldığında çok eşlilik yoktur.
- Türklerde ataerkil bir aile yapısı vardır, erkek egemenliği vardır ancak kadında günümüzden daha fazla değer görülür.
- 14:54Türk Aile ve Toplumsal Yapı
- Türklerde çekirdek aile vardır ve evin en küçük oğlu kıymetlidir, miras verilirken ilk gözetilir.
- "Ök" anne, "kan" baba, "çeyiz" başlık parası, "yurt" çadır anlamına gelir.
- Türklerde göçebe yaşam dışında yaylak-kışlak hayatı vardır, yazın serin yerlerde, kışın ılıman yerlerde yaşarlar.
- 17:10Türklerde Bayramlar ve Toplumsal Hayat
- Türklerde Nevruz bayramı vardır, baharın müjdecisi olarak kutlanır ve bu bayram astronomi bilim dalının geliştiğini gösterir.
- Nevruz toy'da baharlarda şölenler yapılır ve hakan'ın çadırı başına yıkılır, bu adettendir.
- Cenaze töreni (you) da toplumda birlik ve beraberliği artırır.
- 18:19Göçebe Yaşamın Özellikleri
- Göçebe yaşamda mimari gelişmez, sanat kalıcı olmaz, taşınabilir olur.
- Temel geçim kaynağı hayvancılıktır, özel mülkiyet yoktur, sınıf ayrımı yoktur ve yazılı hukuka ihtiyaç yoktur.
- Teşkilatçılık gelişir, tarımsal ürün dışarıdan alınır, hayvancılık ürünleri satılır ve uzun hapis cezaları görülmez.
- 19:48Türklerde Ekonomik Anlayış
- Uygur'a kadar göçebe olan Türklerin temel geçim kaynağı hayvancılıktır, tarımsal ürün alırlar, hayvan ürünleri ve madeni eşya satarlar.
- Uygurlarla beraber temel geçim kaynağı tarım olmuştur ve tarihte ilk pazaryerleri Çin ile Hunlular arasındadır.
- İlk Türk devletleri ekonomik yönden güçlenmek için ipek ve kürk yollarından hakimiyet altına almak istemiştir.
- 22:34Ticaret Yolları ve Para Türleri
- Hazarların kurduğu ve canlandırdığı yol kürk yoludur, Çin'den başlayan ve İstanbul'dan geçen yol ipek yoludur, aşağıdan geçen yol baharat yoludur.
- Türklerin Arap ordusu ile mücadelesi vardır; Hazarlar Kafkasya'nın Araplaşmasını, Türgişler Orta Asya'nın Araplaşmasını engellemiştir.
- Uygurlarda ticaret gelişince ticaret sözleşmesi, bankacılık ve çek-senet uygulaması görülür.
- İlk Türklerde para türleri: Kuanpo (resmi para), Kamdu ve Böz (mühürlü para), Çav (kağıt para) ve Satir'dir.
- 25:40Uygurların Para Sistemi
- Uygurlar ilk kağıt matbaayı kullanmış ve yarmak madeni para kullanmıştır.
- Yarmak madeni para, diske benzeyen ve ortası delik olan bir para türüdür.
- Uygurlar ticaret geliştiğinde bankacılık yapmış ve para türleri arasında ince kuanpo, kamdu, böz, çav, yarmak ve sair bulunmaktadır.
- 26:23Türklerin Ekonomik Sistemi
- Türklerde hazine sorumlusu ayılık olarak bilinirdi.
- Vergi memuru kimliği akıcıydı.
- Uygurlar göçebe temel geçim hayvancılık yaparken, pazar yerleri Çinliler ve diğer gruplar arasında ticaret yolları üzerinde yer almıştır.
- 27:27İlk Para Kullanımı
- İlk parayı Göktürkler kullanmıştır.
- MEB kitaplarında ilk para kullanımı 11. sınıf kitabına kadar indirilmiştir.
- Göktürkler, Eftalit ve Akun gibi gruplar ipek yolu nedeniyle birbirleriyle mücadele etmiştir.
- 28:16Sonraki Konular
- Bir sonraki videoda edebiyat, destan, yazı ve alfabe konuları ele alınacaktır.
- Bilim adamlarıyla birlikte bu ünite tamamlanacaktır.