Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan Türk hukuku ve anayasa dersinin bir bölümüdür. Eğitimci, tahtada notlar alarak konuları anlatmakta ve öğrencilere soru-cevap şeklinde bilgi aktarmaktadır.
- Video, yürütme ünitesinin son dersini kapsamakta olup, üç ana bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde Milli Güvenlik Kurulu (MGK) ve Genelkurmay Başkanlığı konuları ele alınmakta, ikinci bölümde 2017 anayasa değişikliğiyle sıkıyönetim uygulamasının kaldırılması ve olağanüstü hal usulü anlatılmakta, son bölümde ise 1982 Anayasası'na göre cumhurbaşkanlığı konusu detaylı olarak açıklanmaktadır.
- Videoda MGK'nın yapısı, toplantı düzeni, üyeleri ve görevleri, Genelkurmay Başkanlığı, olağanüstü halin ilan edilme sebepleri, süresi ve TBMM'nin rolü gibi konular örneklerle pekiştirilmektedir. Ayrıca cumhurbaşkanının seçimi, görev süresi, aday gösterme koşulları, seçilme yeterliliği, görevleri ve yetkileri hakkında bilgiler verilmektedir.
- 00:22Milli Güvenlik Kurulu
- Milli Güvenlik Kurulu (MGK), 1961 Anayasası ile gelen, Türkiye Cumhuriyeti devletinin milli güvenlik siyasetinin tayini, tespiti ve uygulanması ile ilgili görüş bildiren bir kuruludur.
- Milli güvenliğin sağlanmasından ve Türk Silahlı Kuvvetleri'nin yurt savunmasına hazırlanmasından Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne karşı Cumhurbaşkanı sorumludur.
- MGK, iki ayda bir toplanır ve Cumhurbaşkanı toplantı çağrısı yaparak bu aralığı kısaltabilir.
- 01:46MGK'nın Yapısı ve İşleyişi
- MGK Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanır, Cumhurbaşkanı katılamadığında Cumhurbaşkanı Yardımcısı başkanlık eder.
- MGK gündemini Cumhurbaşkanı belirler, kararları çoğunlukla alınır ve eşitlik çıkması durumunda başkanın olduğu taraf birinci sayılır.
- MGK Genel Sekreterliği Cumhurbaşkanlığına bağlıdır ve teşkilatı ve görevleri Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenlenir.
- 04:56MGK Üyeleri
- MGK üyeleri: Cumhurbaşkanı, Cumhurbaşkanı Yardımcıları, Adalet, Milli Savunma, Dışişleri ve İçişleri Bakanları, Genelkurmay Başkanı, Kara, Hava ve Deniz Kuvvet Komutanları'dır.
- 2017 Anayasa değişikliği ile Jandarma Genel Komutanı MGK üyeleri arasından çıkarılmıştır.
- MGK Genel Sekreteri, Emniyet Genel Müdürü ve MIT Başkanı kurul üyeleri değildir, toplantılarına katılabileceklerdir.
- 08:27Başkomutanlık ve Genelkurmay Başkanı
- Başkomutanlık sıfatı, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin manevi varlığından ayrılamaz ve Cumhurbaşkanı tarafından temsil edilir.
- Savaş durumunda başkomutanlık yetkisi Cumhurbaşkanı namına Genelkurmay Başkanı tarafından kullanılır.
- Genelkurmay Başkanı Cumhurbaşkanı tarafından atanır ve Milli Savunma Bakanlığı'na bağlıdır, ayrıca Kara, Hava ve Deniz Kuvvet Komutanlıkları da Milli Savunma Bakanlığı'na bağlı ve sorumludur.
- 11:56Askeri Kurumlar ve Sorumluluklar
- Genelkurmay Başkanı artık Milli Savunma Bakanlığı'na bağlı ve sorumlu, anayasa değişikliğinden önce Cumhurbaşkanı'na bağlıydı.
- Genelkurmay Başkanı Cumhurbaşkanı tarafından atanır.
- Sahil Güvenlik Komutanlığı ve Jandarma Genel Komutanlığı İçişleri Bakanlığı'na bağlıdır.
- 13:17Milli Güvenlik Kurulu (MGK)
- MGK iki ayda bir toplanır ve toplantıları Cumhurbaşkanı başkanlar, katılamazsa Cumhurbaşkanı yardımcıları başkanlık eder.
- MGK gündemini Cumhurbaşkanı belirler ve MGK Genel Sekreterliği Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenlenir.
- MGK üyeleri: Cumhurbaşkanı, Cumhurbaşkanı yardımcıları, Milli Savunma, İçişleri, Dışişleri ve Adalet Bakanları, Genelkurmay Başkanı, Kara, Hava ve Deniz Kuvvet Komutanları'dır.
- 15:30Olağanüstü Yönetim Usulleri
- 2007 anayasa değişikliği ile sıkıyönetim uygulamasına son verilmiş, artık sadece olağanüstü hal vardır.
- Olağanüstü hal sebepleri: seferberlik, savaş, kamu düzeninin bozulması, tehlikeli salgın hastalık ve ağır ekonomik krizdir.
- Olağanüstü hal tüm ülkede veya bölgesel olarak ilan edilebilir.
- 18:30Olağanüstü Halin İlanı ve Uzatılması
- Olağanüstü hal en çok altı aylığına Cumhurbaşkanı tarafından ilan edilir ve resmi gazetede yayınlanır.
- Olağanüstü hal ilanı derhal Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne sunulur ve Meclis kararını erteleyebilir, uzatabilir veya kaldırabilir.
- Olağanüstü hal sebebi devam ediyorsa, Meclis onayıyla dört ay dört ay uzatılabilir, savaş sebebiyle ilan edilmişse dört aylık süre aranmaz.
- 21:38Olağanüstü Hal Kararnameleri
- Olağanüstü hal ilan edildiğinde Cumhurbaşkanı olağanüstü hal kararnamesi çıkarabilir.
- Olağanüstü hal kararnamesi resmi gazetede yayımlanır ve Meclis üç ay içinde görüşür.
- Meclis kararını vermezse, olağanüstü hal kararnamesi kendiliğinden yürürlükten kalkar.
- 23:17Cumhurbaşkanlığı Seçimi
- 1982 Anayasası'na göre cumhurbaşkanlığı halk tarafından seçilir ve görev süresi beş yıldır.
- Cumhurbaşkanlığı adayı siyasi parti grupları, son genel seçimlerde geçerli oyların toplamının %5'ini aşan partiler ve en az 100 bin seçmen tarafından gösterilebilir.
- Cumhurbaşkanı olmak için 40 yaşından büyük olmak, yüksek öğrenim mezunu olmak ve vekil seçilme yeterliliğine sahip olmak gerekiyor.
- 24:02Cumhurbaşkanı Seçimi Süreci
- Cumhurbaşkanı seçimi en fazla iki turda tamamlanır, birinci turda adaylardan biri geçerli oyların %50'ini alırsa cumhurbaşkanı seçilir.
- Birinci turda %50'ini alamayan adaylar için birinci tur izleyen iki pazar sonra ikinci tura geçilir ve ikinci tura birinci turda en fazla oy alan iki aday katılır.
- Cumhurbaşkanı seçilen kişinin siyasi partiyle ilişkisi kesilmez, bir siyasi partinin üyesi veya kurucusu olabilir.
- 24:53Cumhurbaşkanının Görevleri
- Cumhurbaşkanı kanunları yayınlar, kanunları tekrar görüşülmek üzere meclise geri gönderir, ancak bütçe kanununu veto edemez.
- Cumhurbaşkanı milli güvenliğin sağlanmasından sorumludur, anayasa mahkemesine iptal davası açar ve anayasa değişikliklerini halk oyuna sunar.
- Cumhurbaşkanı milletlerarası anlaşmaları onaylayıp yayımlar, MGK'ya başkanlık eder ve genelkurmay başkanını atar.
- 25:28Cumhurbaşkanının Diğer Yetkileri
- Cumhurbaşkanı yardımcısını atar, görevine son verir, bakanları atar, görevlerine son verir, yönetmelik çıkarır ve belli kişilerin cezalarını hafifletir/kaldırır.
- Cumhurbaşkanı olağanüstü hal ilan edebilir (en çok altı aylığına), yürütmeye ilişkin konularda kararnamesi çıkarır ve mecliste açılış konuşması yapar.
- Bakanlıkların kurulması, kaldırılması, teşkilatları ve merkez/taşra teşkilatlarının belirlenmesi cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile yapılıyordu.
- 26:39Cumhurbaşkanlığı Sorumlulukları
- Cumhurbaşkanlığı kararnamesi'nin yargısal denetimi Anayasa Mahkemesi tarafından yapılır, ancak olağanüstü hal cumhurbaşkanlığı kararnamesine karşı yargı yolu kapalıdır.
- Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlara atayan cumhurbaşkanı, görevine son veren cumhurbaşkanı, bakan ve cumhurbaşkanı yardımcısı cumhurbaşkanı vekalet eder.
- Devlet Denetleme Kurulu yargı organlarını düzenleyemez.