Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan vatandaşlık dersi kapsamında anayasa hukuku ve Türk anayasal tarihi hakkında kapsamlı bir eğitim içeriğidir.
- Video, anayasanın tanımı ve tarihsel gelişiminden başlayarak, Osmanlı İmparatorluğu'ndaki anayasal belgeler, 1921, 1924, 1961 ve 1982 anayasalarının özellikleri, hükümet modelleri ve temel ilkeleri detaylı şekilde ele almaktadır. Ayrıca anayasa türleri (yazılı-yazısız, çerçeve-kazuistik, yumuşak-sert) açıklanmakta ve 2017 anayasa değişikliği ile Türkiye'nin cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi'ne geçişi vurgulanmaktadır.
- Video sonunda anayasal süreç hakkında soru-cevap bölümü yer almakta ve bir sonraki videoda tekrarların yapılacağı belirtilmektedir. Her anayasanın kurucu meclis yapısı, hürriyet-otorite dengesi ve temel ilkeler gibi konular detaylı şekilde incelenmektedir.
- 00:10Anayasa Hukuku Giriş
- Anayasa, devletin şeklini, yapısını, organlarını ve organların birbirleriyle olan ilişkilerini düzenleyen, temel hak ve hürriyetleri güvence altına alan temel metindir.
- Dünyadaki ilk yazılı anayasa ABD anayasasıdır, ilk anayasal belge ise 1215 İngiliz Magna Cartı'dır.
- Türkiye'de anayasal süreç Senedi İttifak ile başladı, ardından Tanzimat Fermanı ve Islahat Fermanı geldi.
- 02:41Osmanlı'da Anayasal Süreç
- İlk Osmanlı-Türk anayasası olan Kanuni Esasi ile 1876'da Birinci Meşrutiyet ilan edilmiş, bu anayasa "İlk Osmanlı-Türk Anayasası" olarak bilinir.
- Kanuni Esasi'ye göre meclis iki kanattan oluşuyordu: Meclis-i Ayan (Padişah tarafından seçilen) ve Meclis-i Mebusan (halk tarafından seçilen).
- Padişah, meclisi feshetme, sansür ve sürgün yetkileri gibi önemli haklarla donatılmıştı, bu nedenle tam anlamıyla meşrutiyet söz konusu değildi.
- 05:35İkinci Meşrutiyet ve 1921 Anayasası
- 1908'de İkinci Meşrutiyet ilan edilmiş, 1909'da yapılan değişikliklerle padişahın yetkileri daraltılmış, Meclis-i Mebusan'ın yetkileri artırılmıştır.
- Milli Mücadele dönemi 1921 Anayasası (Teşkilatı Esasiye) ile başlamış, bu anayasa tek çerçeve ve tek yumuşak anayasamızdır.
- 1921 Anayasası yargıdan ve temel haklardan söz etmeyen tek anayasadır, ayrıca "Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir" ilkesini ilk kez getiren anayasadır.
- 07:43Anayasa Türleri
- Anayasa türleri olarak yazılı ve yazısız anayasa ayrımı vardır (İngiltere'de yazılı anayasa yoktur).
- Çerçeve anayasa, sadece genel hükümleri düzenleyip detaya yer vermeyen anayasadır, kazuistik anayasa ise bütün detaylara yer veren anayasadır.
- Yumuşak anayasa kanunlar kadar kolay değişebilen, değiştirilmesi için belli bir nitelikli çoğunluk aranan, değiştirilmesi normal kanunlardan farklı olan anayasadır.
- 10:50Hükümet Sistemleri
- 1921 Anayasası'nda meclis hükümeti sistemi benimsenmiştir.
- Meclis hükümet sisteminde yasama ve yürütme yetkileri iç içedir, ayrı bir yasama gücü yoktur.
- Meclis hükümet sisteminde ayrı bir devlet başkanlığı makamı bulunmaz, meclisin başında kim varsa devletin başı sayılır.
- 12:11Türkiye'nin Hükümet Sistemi Geçmişi
- Kuvvetler yumuşak ayrılmışsa parlamenter sistem ortaya çıkar, kuvvetler sert ayrılmışsa başkanlık sistemi, birbirine karışmışsa yarı başkanlık sistemidir.
- 1924 Anayasası meclis hükümeti sistemi ile parlamenter sistemin karması olan karma hükümet modelini benimsemiştir.
- 1961 Anayasası'nda parlamenter sistem ilk kez geçmiştir, 2007 Anayasa değişikliğiyle ise cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi benimsenmiştir.
- 13:521921 Anayasası Özellikleri
- 1921 Anayasası'na göre seçimler iki yılda bir yapılmaktaydı.
- Cumhuriyet ilanıyla 1923 yılında anayasada değişiklikler yapıldı ve hükümet şekli cumhuriyete dönüştürüldü.
- 1924 Anayasası'nın kabulüyle ikili anayasal süreç sona erdi ve 1921 ve 1923 anayasa yürürlükten kaldırıldı.
- 15:301924 Anayasası Özellikleri
- 1924 Anayasası sert ve kazoistik bir anayasadır ve karma hükümet modelini benimsemiştir.
- 1924 Anayasası'nda seçimler dört yılda bir yapılacaktır.
- 1928 yılında "devletin resmi dini İslam'dır" ibaresi anayasadan çıkarılmıştır.
- 16:291924 Anayasası Dönemi Değişiklikleri
- 1934 anayasa değişikliğinde "din, dil, ırk, cinsiyet ayrımı yapılmaksızın genel oylama" ilkesi kabul edilmiştir.
- 1934'te seçmen yaşı 18'den 22'ye çıkarılmıştır.
- 1937 yılında laik devlet ilkesi ve Atatürk İlkeleri anayasa'ya girmiştir.
- 17:391924 Anayasası Dönemi Gelişmeler
- 1930-1933 yılları arasında kadınlara belediye ve muhtarlık seçimleri açılmıştır.
- 1946'da çok partili seçim ve tek dereceli seçim uygulanmıştır.
- 1950'de gizli oy ve açık sayım döküm sistemi benimsenmiştir.
- 18:531961 Anayasası
- 1961 Anayasası kurucu meclis tarafından hazırlanmış, darbe anayasasıdır.
- 1961 Anayasası sert ve kazoistik, en özgürlükçü ve temelleri en geniş biçimde düzenleyen anayasadır.
- 1961 Anayasası'nda yasama erkeği çift başlıdır: bir kanadında millet meclisi, diğer kanadında cumhuriyet senatosu bulunmaktadır.
- 20:341961 Anayasası'nın Getirdiği İlkler
- 1961 Anayasası'nda anayasa mahkemesi kurulmuştur.
- Yargıtay, Danıştay, Askeri Yargıtay ve uyuşmazlık mahkemeleri düzenlenmiş, Askeri Yargıtay 2007 Anayasa değişikliği ile kaldırılmıştır.
- Milli Güvenlik Kurulu ve Diyanet İşleri Başkanlığı düzenlenmiş, sosyal devlet ilkesi kabul edilmiştir.
- 21:221961 Anayasası'nın Özellikleri
- 1961 Anayasası, sosyal devlet, hukuk devleti ve demokratik devlet ilkelerini kabul ederek insan haklarına dayalı devlet anlayışını benimsemiştir.
- 1961 Anayasası, ilk kez kuvvetleri ayırdı, parlamenter sisteme geçiş yaptı ve meclis dışından bakan atama usulüne yer verdi.
- 1961 Anayasası tek çoğulcu olan bir anayasadır.
- 21:58Anayasa Değişiklikleri ve 1982 Anayasası
- 1971-1973 değişiklikleri ile kurulmuş olan askeri yüksek idare mahkemesi, 2007 anayasa değişikliği ile askeri yargıtay ile birlikte kaldırılmıştır.
- 1980'de gerçekleşen darbe sonrası kurucu meclis toplanmış ve anayasayı hazırlayıp halka sunmuş, aynı zamanda cumhurbaşkanı da belirlenmiştir.
- Şu an yürürlükte olan anayasamız 1982 Anayasası'dır.
- 22:491961 ve 1982 Anayasa Karşılaştırması
- 1961 ve 1982 anayasa ikisi de darbe anayasasıdır ve kurucu meclis tarafından hazırlanmıştır.
- 1961 anayasasında kurucu mecliste milli birlik komitesi (askeri kanat) ve temsilciler meclisi (sivil kanat) vardı, 1982'de ise milli güvenlik konseyi (askeri kanat) ve danışma meclisi (sivil kanat) bulunmaktaydı.
- 1961 anayasası hürriyet-otorite dengesinde hürriyetin ağırlığını artırmışken, 1982 anayasası otoritenin ağırlığını artırmıştır.
- 1961 anayasası insan haklarına dayalı devlet ilkesini benimsemişken, 1982 anayasası insan haklarına saygılı devlet ilkesini benimsemiştir.
- 24:30Anayasa Tarihi ve Önemli Tarihsel Bilgiler
- İlk anayasal belge Senedi İttifak, ilk Osmanlı Türk anayasası Kanuni Esasi'dir.
- Yasama erki çift başlı olan anayasa Kanuni Esasi ve 1961 anayasasıdır.
- 1921 anayasası döneminde ikili anayasal süreç yaşanmıştır ve 1924 anayasasıyla sona ermiştir.
- Laik devlet ilkesi 1937 anayasasıyla kabul edilmiştir, gizli oy açık sayım 1950 anayasasıyla, genel oylama ilkesi 1934 anayasasıyla kabul edilmiştir.
- Resmi din olarak İslam ibaresi 1928 anayasasıyla kaldırılmış, çok partili seçim tek dereceli seçim 1946 anayasasıyla, kadınlara belediye oy 1930, muhtarlık oy 1933 ve genel oy 1934 anayasasıyla verilmiştir.
- Seçmen yaşı 18'den 22'ye çıkarılmıştır, sosyal devlet ilkesi 1961 anayasasıyla kabul edilmiştir.
- Anayasa Mahkemesi 1961 anayasasıyla kurulmuştur, hukuk devleti ve demokratik devlet ilkeleri 1961 anayasasıyla kabul edilmiştir.
- Tek çoğulcu anayasa 1921, en sert ve en kaotik anayasa 1982, temel hak ve hürriyetlerden söz etmeyen tek anayasa 1921, yargıdan söz etmeyen tek anayasa 1921, milli egemenlik ilkesini ilk kez kabul eden anayasa 1921'dir.
- Başkent Ankara hükmü anayasaya 1924 anayasasıyla dahil edilmiş, 1982 anayasasıyla değişmez hüküm olmuştur.