Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan psikoloji kavramları ve Tolman kuramı hakkında kapsamlı bir eğitim içeriğidir.
- Video, öncelikle Tom'un (muhtemelen bir psikolog) teorilerini ve kavramlarını ele alarak başlamakta, ardından Tolman kuramının temel kavramlarını detaylı şekilde açıklamaktadır. İçerikte örtük sönme, katteksis, eşdeğer inançlar, en az çaba ilkesi, dürtü ayrımları, güdülenme, beklenti/denence, beklentilerin doğrulanması, ödül ve ceza kavramları, sekiz alan biliş yolları ve öğrenme değişkenleri (çevresel, bireysel ve ara değişkenler) gibi konular örneklerle anlatılmaktadır.
- Videoda günlük hayattan örnekler verilerek kavramların nasıl işlediği açıklanmakta ve sınavlarda çıkabilecek soru tipleri de ele alınmaktadır. Bilişsel davranış kurallarının tamamlanmasıyla video sona ermektedir.
- 00:10Örtük Sönme
- Örtük sönme, farkına varmadan zihinsel haritaya kaydolan bilgilerin kullanılmadığında ve farkına varmadan o zihinsel haritadan silinmesidir.
- İnsan zihni kendini korumak ve başka bilgilere yer açmak için örtük sönmeye ihtiyaç duyar.
- 01:36Kateksis
- Kateksis, belli dürtülerin (açlık, susuzluk, uyku gibi) belli uyarıcılarla ilişkilendirilmesidir.
- Olumlu kateks dürtü ile uyarıcıyı ilişkilendirirken, olumsuz kateks ise ilişkilendirmemeyi ifade eder.
- Kateksis kavramı fizyolojik değil, kültürel ve toplumsal bir kavramdır; toplumsal değerler ve yaşantılar ilişkilendirmeleri etkiler.
- 03:29Örnekler Kateksis
- Türkiye'de açlık dürtüsü kebapla ilişkilendirilirken, İtalya'da pizza ve makarna, Japonya'da ise sushi ve balıkla ilişkilendirilir.
- Müslümanlar ve Museviler açlıklarını domuz etiyle ilişkilendirmezler, bu olumsuz kateks bir örneğidir.
- Hindu'lar inek etiyle ilişkilendirmezler, bu da toplumsal ve kültürel faktörlerin kateksisi etkilediğini gösterir.
- 08:01Eşdeğer İnançlar
- Eşdeğer inançlarda, asıl amaç ile alt amaçların yer değiştirmesi söz konusudur.
- Paranın asıl amacı hayatı idame ettirmekken, statü, hava atmak, konfor veya lüks gibi alt amaçlar asıl amaç haline gelebilir.
- Sınavda geçer not almanın asıl amacı sınıfa geçmektir, ancak yüksek not almak için aşırı çaba göstermek alt amaçların asıl amaç haline gelmesidir.
- 12:11En Az Çaba İlkesi
- Tom'un farelerle yaptığı deneyde, fareler en kısa yoldan amaca ulaştıran yolu seçerler.
- İnsanlar da normal şartlarda en kısa yoldan sonuca ulaştıran yolu seçerler, bu en az çaba ilkesiyle açıklanır.
- En az çaba ilkesi, tasarruflu, maliyeti düşük ve en az enerji ile en fazla verimi elde etmeyi ifade eder.
- 13:44Dürtü Ayrımları
- Dürtü ayrımları, organizmanın dürtülerinin farkına vardığında daha amaçlı eylemlerde bulunmasıdır.
- Bir matematik öğretmeni sabahtan beri on saat derse girmiş, özel dersi var ve karnı açsa, Tohum'a göre önce karnını doyurması gerekir.
- Dürtü ayrımları kişinin kendi ihtiyaçlarının farkında olmasıdır.
- 15:13Güdülenme ve Beklenti
- Güdülenme kavramı algısal vurgulayıcı anlamına gelir; insan herhangi bir şeye istek duyduğunda daha amaçlı eylemde bulunur ve o şeye daha fazla odaklanır.
- Beklentinin doğrulanması, bir varsayım veya hipotez doğrulanmasıdır.
- İnsanların beklentileri doğrulanırsa davranış devam eder, doğrulanmazsa davranış ortadan kalkar.
- 16:28Beklentinin Doğrulanması ve Doğrulanmaması
- Beklentinin doğrulanmaması durumunda, örneğin bir arkadaşın beğendiği bir filmi izlediğinizde iğrenç bulursanız, o arkadaşınıza güvenme davranışı ortadan kalkar.
- Beklentinin doğrulanması durumunda, örneğin mükemmel bir yemeği yediğinizde, o lokantaya tekrar gitme davranışı devam eder.
- Beklentinin doğrulanması bir ödül, doğrulanmaması ise bir ceza olarak düşünülebilir.
- 18:16Tolman Kuramı ve Öğrenme Değişkenleri
- Tolman kuramı, sekiz alan biliş yolları olarak adlandırılan, problem durumunda organizmanın ortaya koyduğu çözüm stratejileridir.
- Öğrenme değişkenleri olarak çevresel değişkenler (ısı, ışık, ortam), bireysel değişkenler (hormonlar, kalıtım, yaş, cinsiyet) ve ara değişkenler (ilgiler, istekler, tutumlar, beklentiler) bulunur.
- Tolman kuramında özellikle dikkat edilmesi gereken nokta öğrenme bilişsel ve harita yer öğrenmedir.