Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Gizem adlı bir eğitmen tarafından sunulan tiyatro tarihi derslerinin bir parçasıdır. Eğitmen, 17. ve 18. yüzyıllarda Avrupa tiyatrosuna hakim olan klasik akımı anlatmaktadır.
- Video, klasik akımın tanımı ve özellikleriyle başlayıp, 17. yüzyılda Fransa'da ortaya çıkışını ve gelişimini açıklamaktadır. Klasik akımın akılcılık, ölçülülük ve yalınlık prensiplerine dayandığı, Antik Yunan tiyatrosunun örnek alınması gerektiği vurgulanmaktadır. Ayrıca klasik tiyatro kuramcılarının önerdiği biçim kuralları ve klasik tiyatroyu tanımlayan üç temel özelliği (yararlı ve zevk verici olması, anlatım incelikli olması ve görüntüde aşırı çarpıcılıktan kaçınılması) detaylı olarak anlatılmaktadır.
- Videoda ayrıca tragedya ve komedya türlerinin özellikleri, oyunların merak uyandırması, gerçeğe benzerlik ve akla uyması gibi klasik akım tiyatrosunun temel özellikleri açıklanmaktadır. Fransız klasik tiyatrosunun en usta yazarı Jean Rasi'nin dile ve şiirle söyleşiye gösterdiği özen de vurgulanmaktadır.
- 00:12Tiyatroda Klasik Akım
- 17. ve 18. yüzyıllarda Avrupa tiyatrosuna klasik akım hakimdir.
- Klasik tiyatro anlayışı akla, toplumsal davranış kurallarına, ahlak değerlerine bağlılık ve biçim kurallarına uygunluk ister.
- Klasik akım 17. yüzyılda Fransa'da ortaya çıkmış, Fransa ve İngiltere'de krallık otoritesinin güçlendiği yıllarda gelişmiştir.
- 01:08Klasik Akımın Ekonomik ve Sosyal Arka Planı
- 17. yüzyılda sarayın tiyatro sanatına harcayacak bol parası vardı ve ekonomik kaynaklar tarıma ve ticarete dayanıyordu.
- Tarımdaki devrim İngiltere ve Fransa'yı güçlü devletler haline getirmiş, tüm Avrupa devletleri sömürge ticareti yapmaktaydı.
- Fransa sarayı diğer Avrupa saraylarına öncülük ederek sanatçıları koruyor ve sanatsal gösterilere bol para harcıyordu.
- 02:02Klasik Akımın Tiyatro Anlayışı
- Tiyatro, yasal düzeni korumakla yükümlüdür ve kurulu düzenin değer yargılarını savunur.
- Tragedyada kahramanın değer yargılarını kurtarmak için kendini kurban edişi gösterilirken, komedyada sapkın kişi gülünç düşürülerek cezalandırılır.
- Aydınlar ve seçkinler tiyatroyu çağın akılcı felsefesine uygun bir sanat anlayışı içinde değerlendirerek, insan aklının doğruyu, iyiyi, güzeli bulacağını kabul ederler.
- 03:21Akılcılık ve Ölçülülük
- Bilimdeki gelişme felsefeyi de etkilemiş, akıl evrenin gizline varabileceğini göstermiştir.
- Bilime ve insan aklına duyulan güven, aklın her alanda yetkin olanı bulacağı inancını pekiştirmiştir.
- Akılcılık ve ölçülülük klasik akımı belirlemektedir; klasik akım akılla açıklanan açık ve kesin biçim kuralları koymuş ve bu kurallara uyulmasını zorunlu kılmıştır.
- 04:35Klasik Dönemin Tiyatro Özellikleri
- Pierre Corney, Jean Rasin, Moliere gibi büyük oyun yazarlarının yetiştiği klasik dönem, Fransız tiyatrosunun en parlak dönemidir.
- 17. yüzyılda tiyatro, aylak soylularla varlıklı orta sınıfın eğlencesi olmuştur ve kadın seyirci çoğalmıştır.
- Oyunların konuları genellikle mitolojiden seçilir, felsefe derinliği değil ahlak kuralları egemendir ve hareket azalmış, dış eylemin yerini iç çatışmalar almıştır.
- 05:30Klasik Tiyatro Düşüncesinin İlkesi
- Klasik tiyatro düşüncesinin üç asal ilkesi vardır: ahlak açısından eğitici olmak, biçim kurallarına uymak ve yalınlık içinde inceliğe özen göstermek.
- Bu kurallar tartışılmaz, kesin ve evrensel olarak kabul edilir.
- Klasik akım kuramcıları antik Yunan kuramcılarının önerilerinin doğruluğunu savunur ve bu kuralların geçerliliğinden kuşkulanmak yersizdir.
- 06:19Klasik Tiyatro Kuralları
- Biçimlemede kurallara uyulmalıdır; Aristoteles'in Poetika'da önerdiği biçim kuralları akılcı yöntemle saptanmıştır.
- Klasik kuramcılar Aristoteles'e ve öteki Yunan ve Latin kuramcılarına dayanarak arılık, yalınlık, belli uzunluk, organik bütünlük, inandırıcılık tutarlılık, üç birlik, beş perde, üç oyun kişisi ve kanlı olayların sahnede gösterilmemesi gibi kuralları önermişlerdir.
- Klasik akım tiyatro özelliği olarak tragedya ile komedya farklı özellikler taşır; tragedya korku ve acıma duyguları uyandırmak ve arınma sağlamayı amaçlarken, komedi güncel olanla ve sıradan kişilerle yetinir.
- 10:00Klasik Tiyatro Özellikleri
- Oyunlar merak uyandırmalı, etkili olmalıdır; olayların birbirini neden-sonuç ilişkisi içinde izlemesi ve olağan dışına yer verilmesi seyircide merak uyandırma yöntemidir.
- Gerçeğe benzerlik ve inandırıcılık gözetilmelidir; felsefede evrenin dengeli ve düzenli olduğu görüşü benimsendiği için, sanat yapıtında da aynı dengeli ve uyumlu düzen gözetilir.
- Klasik akım yazarı için gerçek, evrenin düzenli ve uyumlu devinimi içindedir; bu düzen hiç değişmez ve insanoglu aklıyla bu evrensel düzeni kavrayabilir.
- 11:40Klasik Tiyatro Özellikleri
- Tiyatro yararlı ve zevk verici olmalıdır; yararlı olan ahlak açısından eğitici, güzel ancak iyide ve doğruda bulunmaktadır.
- Sanat ahlaklı olmakla gerçeğe uymuş ve güzeli bulmuş olacaktır; yapıt bunu iyiyi ödüllendirip kötüyü cezalandırmakla, erdem'i sevdirip kötülükten nefret ettirmekle, tutkuları dizginletmek ve kötüye pişmanlık duyurmakla gerçekleştirecektir.
- Kurallara uygun olarak yazılan bir eser, gerçeğin uyumlu, dengeli düzenini yansıttığı için hoşa gitmektedir; zevk, inandırıcılık ve doğrulukla sağlanır.
- 12:31Anlatım ve Görüntü Özellikleri
- Anlatım incelikli olmalıdır; klasik tiyatro saray çevresinin beğenisine yöneliktir ve bu çevrenin incelik kurallarına uymak zorundadır.
- Fransız tiyatro sanatı, dile ve şiirle söyleşiye gösterdiği özenle tanınır; Jean Rasi, Fransız klasik tiyatrosunun en usta yazarıdır.
- Görüntüde aşırı çarpıcılıktan kaçınılmalıdır; klasik dönem yazarları göz boyayan görüntüye değil, arınma sağlayacak uyumlu düzene önem verirler.
- Tiyatronun özü, biçimi, sözlü ve görüntülü anlatımı ile kaba ve yanıltıcı olmaması, sağduyuya uyan ölçülü bir etki uyandırması istenir.