Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Nida Tütün moderatörlüğünde 24 yıllık tecrübeye sahip Zafer Kazankaya tarafından Zoom platformunda sunulan bir eğitim semineridir. Düzce Üniversitesi ve Avcılar Metal Teknolojisi Bölümü'nden katılımcılar da seminerde yer almaktadır.
- Seminer, tik kaynak makineleri hakkında kapsamlı bilgiler sunmaktadır. İçerik, kaynak makinelerinin tanımı, çalışma prensipleri, torch türleri, makine özellikleri, parametre ayarları ve farklı kaynak yöntemleri (TIG, örtülü elektrod, root elektrod) hakkında detaylı bilgileri içermektedir. Ayrıca makine seçimi, bakımı ve güvenlik önlemleri de ele alınmaktadır.
- Seminerde doğru akım ve alternatif akım çıkışlı makinelerin farkları, soğutma sistemleri, farklı metal türlerinin kaynaklanması, manuel, otomatik ve punta kaynak modları, pulse modu ayarları, HF ünitesi kullanımı, VDR sistemi ve EC frekansı gibi teknik konular detaylı olarak açıklanmaktadır. Video, katılımcıların sorularına cevap verilerek sona ermektedir.
- 00:01Giriş ve Sunum Kuralları
- Saat 14:00'de Stick Kaynak Makinesi semineri başlamaktadır.
- Nida Tütün moderatör olarak, Zafer Kazankaya ise sunucu olarak seminerde yer alacaktır.
- Sunum sırasında mikrofonların sessiz konumda ve kameraların kapalı konumda tutulması, soruların ekranın sağ alt kısmındaki sohbet kısmından yazılması gerekmektedir.
- Eğitim kaydı YouTube'daki Magwa TV kanalından ulaşılabilir.
- 01:36Kaynak Makinesi Tanıtımı
- Kaynak makinesi, şebekeden alınan yüksek gerilimli elektrik enerjisini kaynak işlemi için gerekli düşük gerilimli yüksek akımlı enerjiye dönüştürür.
- Kaynak makinesi, kaynakçıların işini kolaylaştıracak ayar ve gözden imkanı sunar.
- Kaynak makinesi, kaynakçıların malzeme cinsi, kalınlığı, açıklık ve ilerleme hızı gibi faktörleri göz önünde bulundurarak akım değerini seçmesine olanak sağlar.
- 02:58Kaynak Makinelerinin Türleri
- Tik kaynak makineleri düşey karakterisitte olup, kaynak akımını ayarladığınızda makine otomatikman çalışma gerilimini düşürür.
- Örtülü elektrod kaynak makineleri de düşey karakterisitte olup, bir tik kaynak makinesi ile örtülü elektrod kaynak yapılabilir.
- Tik makinesini örtülü elektrod konumuna getirmek için torcu çıkartıp kaynak pensesini bağlamak yeterlidir.
- 04:49Boşta Çalışma Gerilimi
- Boşta çalışma gerilimi, kaynak makinesinin kaynak yapmaya hazır olduğu, kaynak yapılmadığı zaman kaynak kabloları arasında ölçülen gerilim değeridir.
- Boşta çalışma gerilimleri 40-90 volt arasında değişmekte, 40-45 volt düşük, 65-70 volt normal, 80-90 volt yüksek olarak adlandırılmaktadır.
- Örtülü elektrod kaynak yönteminde, boşta çalışma geriliminin yüksek olması elektrodu tutuşturmanın daha kolay olmasını sağlar.
- 07:44Çalışma Gerilimi ve Çalışma Çevrimi
- Çalışma gerilimi, tik yönteminde 10-34 volt aralığında ölçülen, kaynakçı tarafından ayarlanamayan bir değerdir.
- Çalışma çevrimi (devrede kalma oranı), bir makinenin yükle çalışma süresinin toplam çalışma süresine oranıdır.
- Çalışma çevrimi, makinenin test edilirken 10 dakikalık periyotlar halindeki ısınmalarından çıkarılır ve bu değer kaynak makinelerinin performansını belirler.
- 10:48Kaynak Makinesi Çalışma Çevrimi
- Kaynak makinesi testleri 40 santigrat derecede yapılır, ancak 25 santigrat derecede test edildiğinde akımlarda %10-15'lük bir artış meydana gelir.
- 222 amperde %60 çalışma çevrimi olan bir makine, 6 dakika kaynak yapar ve ardından 4 dakika dinlenir, bu da %60 devrede kalma oranını oluşturur.
- Kaynak makinesi alırken çalışma çevrimi skalası göz önünde bulundurulmalıdır.
- 12:27Doğru Akım ve Alternatif Akım Çıkışlı Makineler
- Kaynak makineleri ya doğru akım çıkışlı, ya da hem doğru akım hem de alternatif akım çıkışlı olarak üretilir, sadece alternatif akım çıkışlı makine bulunmaz.
- Doğru akım, yönü ve şiddeti zamana göre değişmeyen elektrik akımına denir ve bu tür makinelere alüminyum ve magnezyum hariç tüm metaller kaynatılabilir.
- Alternatif akım, zamana göre yönü ve şiddeti değişen elektrik akımına denir, 1 saniyede 50 kere tekrarlanır ve alüminyum ve magnezyum kaynatmak için gereklidir.
- 13:40Makine Özellikleri ve Soğutma Sistemleri
- Üst sıradaki makineler (monotik) 220 voltluk gerilimle çalışan doğru akım çıkışlı makinelerdir, alttaki makineler ise 380 voltluk gerilimle çalışan makinelerdir.
- Monetic 160 makinesinde yüksek frekans ünitesi yoktur, ancak diğer makinelerde vardır ve kaynak yaparken kullanılması tavsiye edilir.
- Makineler hava soğutmalı veya su soğutmalı olabilir; hava soğutmalı makinelerde torc gaz ile soğutulurken, su soğutmalı makinelerde torc su ile soğutulur.
- 17:05Pulse Modu ve Kaynak Çıkışları
- Pulse modu, makineye maksimum ve minimum amper değerleri verilerek üst ve alt değerler arasında gidip gelme özelliğidir ve saniyede 2000 Hz'e kadar çıkabilir.
- Pulse arttıkça dikiş daralır ve nüfuziyet artar ancak kaynak hızını yavaşlatır.
- Doğru akım ve alternatif akım çıkışlı makinelere tek bir düğmeyle geçiş yapılabilir ve bu tür makinelere piyasadaki tüm metaller kaynatılabilir.
- 18:41Alüminyum Kaynağı Yapımı
- Alüminyumun buharlaşma noktası 658 santigrat derece iken, yüzeyindeki alüminyum oksit tabakası 2070-2072 santigrat dereceye ulaşır.
- Alternatif akım kullanıldığında, makine sürekli artı ve eksi arasında yön değiştirir ve bu sayede oksit tabakasını kırmak için iyonlar kullanılır.
- Elektronlar büyük hızlarda hareket eder ancak kütleleri küçük olduğundan kinetik enerjileri azalır, bu nedenle sadece iyonların enerjileri oksit tabakasını kırmak için yeterlidir.
- 21:49TIG Kaynak Makinesi Torç Çeşitleri
- Standart TIG kaynak makinesi manuel torch ile gelir ve bu torch üzerindeki düğmelerle akım artışı ve düşüşü sağlanabilir.
- Bazı makinelere LED ekran eklenmiş olabilir ve bu ekran üzerinden program geçişleri, amper ayarları ve mod seçimleri yapılabilir.
- Musluk torch, örtülü elektrot makinesini dik konuma getirmek için kullanılır ve gaz girişi ile çalışır.
- 22:35Musluk Torch Kullanımı
- Musluk torch, örtülü elektrot makinesini dik konuma getirmek için kullanılır ve gaz girişi ile çalışır.
- Musluk torch ile örtülü elektrot makinesi dik konumuna getirilebilir ancak yüksek frekans ünitesi olmadığı için elektrot ucu parçaya dokundurularak kaynata başlanır.
- Bu yöntem sadece arada sırada dik kaynak yapılması gereken örtülü elektrot makinelere uygundur.
- 24:25Otomatik Tel Besleme Torch
- Otomatik tel besleme torch genellikle otomasyonda kullanılır ve makineye ilave bir ünite eklenerek telin gelme hızı ve miktarı ayarlanabilir.
- Bu yöntemde ya torch sabit ve parça hareketli, ya da parça sabit ve torch hareketli olabilir.
- Otomatik tel besleme torch genellikle manuel sistemlerde kullanılmaz.
- 25:05Torch Yapısı ve Kurulumu
- Torch içinde gaz dağıtıcısı, elektrod tutucusu ve seramik nozzle bulunur.
- Gaz dağıtıcısı, gelen gazın seramik içine homojen dağılmasını sağlar ve elektrod çapına göre değişir.
- Nozzle seçiminde parçanın geometrisine göre dar veya geniş uçlu tercih edilir, özellikle alüminyum kaynakta daha geniş çaplı nozzle'lar tercih edilir.
- 26:56Torch Kurulumu ve Elektrod Uzunluğu
- Elektrod ve elektrod tutucusu kablolarıyla sıkıcı ile sabitlenir.
- Elektrod ucu nozzle'dan 2-5 mm dışarı çıkmalıdır, alüminyum kaynakta ise elektrod ucu nozzle ile aynı seviyede veya 1-2 mm içeride olabilir.
- Torch'un düşmesi durumunda ilk kırılan parça nozzle veya sıkma aparatıdır, bu nedenle torch askı aparatına takılmalıdır.
- 28:15Makine Özellikleri ve Kontroller
- Makinenin ön tarafında parametre göstergeleri bulunur ve ayarları kırmızı düğme ile yapılır.
- Makineye iki farklı pedal takılabilir: sadece akım başlatıp kapatma veya hem akım başlatma hem de ayarlama yapabilen.
- Makine su soğutmalı olup, yaklaşık 6 litre kapasiteli bir sistemle bir dakikada bir litre su torch'a gönderir ve ılıyan suyu tekrar soğutur.
- 30:12Parametre Ayarları
- Makinede yaklaşık 10-15 farklı parametre ayarı bulunur ve bu ayarlar farklı makinelerde de benzer şekilde yapılır.
- Makine 300 amperlik doğru akım kaynak makinesi olup, TIG ve örtülü elektrod kaynak modları arasında geçiş yapılabilir.
- Örtülü elektrod modunda router, bazik veya selülozik elektrod kullanılmasına göre farklı ayarlar yapılabilir.
- 32:50Kaynak Modları
- Makinede manuel kaynak modunda tetiğe basıldığında kaynak yapılır, el çekildiğinde makine durur.
- Otomatik kaynak modunda tetiğe basıldığında makine sürekli kaynak yapar, tetiğe tekrar basılana kadar durmaz.
- Punta kaynağı modunda kaynakçı tetiğe basar, ayarlanan süre kadar kaynak yapar ve sonra kendiliğinden durur.
- 34:42Pulse Modu ve Akım Seçimi
- Doğru akım kaynak makinesinde pulse modu seçildiğinde, makine ana akımdan akım düşüşünü atlamaz.
- Pulse modunda makine üst ve alt takım akımlarını, frekansı, alt akımı ve genliğini ayarlamayı gerektirir.
- Pulse modunda iki akım istenirken, üst takım ve alt takım akımları arasında kaynak yapılması sağlanır.
- 35:53Parametre Ayarları
- Makinedeki LED'lerin yanması, hangi parametrelerin değiştirileceğini gösterir ve sağ-sol üçgen düğmelerle ayarlanır.
- Ön gaz süresi, parçaya yaklaşıldığında tetiğe basıldığında sistemdeki koruyucu gazın gelmesini sağlar ve tungsten elektronu korur.
- Ön gaz süresi ayarlanırken, ilk etapta minimum değerden (1 saniye) başlayıp, gerekirse kademeli olarak artırılmalıdır.
- 37:43Kaynak Akım Ayarları
- Başlangıç akımı, kaynak işleminin hangi amperden başlayacağına karar verir ve ince parçalarda kaynak akımından başlamak yerine daha düşük bir değerde başlanabilir.
- Başlangıç rampa süresi, başlangıç akımından gerçek kaynak akımına geçiş süresini belirler ve kaynakçı parçaya hazırlık yapmasına zaman tanır.
- Alüminyum kaynaklarında bu süre uzatılarak parçayı tavlamak için kullanılabilir.
- 39:23Pulse Modu Detayları
- Pulse modunda üst takım (gerçek kaynak akımı) ve alt takım ayarlanır.
- Frekans ayarı, üst ve alt takımlar arasında saniyede kaç kez geçiş yapılacağını belirler; frekans arttıkça dikiş daralır, nüfuziyet artar ve kaynak hızı hızlanır.
- Pulse çevrim oranı, üst takımda ne kadar süre kalınacağına karar verir.
- 40:42Bitiş Parametreleri
- Bitiş rampası, kaynakçı tetiğe basmayı bıraktığında akımın birden kesilmesini engeller ve göçük meydana gelmesini önler.
- Bitiş akımı, akımın düşüşünün nereye kadar gideceğini belirler ve göçük meydana geldiğinde ilave damla tel ile krater kapatabilirsiniz.
- Son gaz süresi, kaynak bittikten sonra koruyucu gazın bölgeye ne kadar süre daha gelmesini sağlar ve tungsten elektrodun soğumasına yardımcı olur.
- 42:33Makine Özellikleri
- Makinede parametre ayar düğmesi ile tüm parametreler ayarlanır.
- Makineye 10 program hafızası bulunur ve her ayar otomatik olarak kaydedilir.
- Dijital panel tüm parametre ayarlarını ve isimleri gösterir ve Monotec 220 IP AC/DC makine modelidir.
- 43:29Kaynak Makinesinin Özellikleri
- Makine alüminyum dahil tüm metallerin kaynağını yapabilir.
- Makine alternatif akım (AC) ve doğru akım (DC) arasında bir butonla kolayca geçiş yapabilir.
- Makinede manuel kaynak, otomatik kaynak ve punto opsiyonu bulunur.
- 44:49İş Sağlığı ve Güvenlik Özellikleri
- Makinede VRD sistemi bulunur ve kapalı alanda veya tehlikeli ortamlarda boşta çalışma gerilimini 85 volt'tan 12 volta düşürerek çarpmaları engeller.
- Makinede HF ünitesi açılıp kapatılabilir.
- 45:46DC-Pulse Modu
- DC-pulse modunda bir saniye içerisinde makine üst ve alt takıma geçiş yapabilir.
- Pulse çevrim oranı, üst takıma ve alt takıma ne kadar kalacağını ayarlayan bir özelliktir.
- Paslanmaz malzemede minimum ısı girdisi ve beyaz/sarı/gökkuşağı rengi kaynak dikişi elde etmek için pulse modu çok önemlidir.
- 47:53AC Balans ve Frekans Ayarları
- AC balans, alüminyumun üzerindeki oksit tabakasının kırılması ve tungsten elektrodun ucunun bozulması ile ilgilidir.
- Balans ayarı %25 olarak yapıldığında, arka ısının %75'i parçada, %25'i elektrotta oluşur ve daha dar kaynak elde edilir.
- Frekans arttıkça kaynak dikişi daralır ve nüfuziyet artar, bu nedenle özellikle köşe parçalarında frekansı mümkün olduğunca arttırılması tavsiye edilir.
- 51:31Makine Etiketi ve Teknik Özellikler
- Makine etiketinde imalatçı firma, makine ismi, seri numarası ve standartlar belirtilir.
- Makine 3 fazlı alternatif akım girişine sahiptir ve 30% çalışma çevriminde 300 amper, 60% çalışma çevriminde 212 amper, 100% çalışma çevriminde 164 amper elde edilebilir.
- Makine çalışma gerilimi 300 amperde 22 volt, 212 amperde 18,5 volt, 164 amperde 16,60 volt olarak çalışır.
- 53:55Makine Koruma Sınıfları
- Makine 380 voltla çalışıyor ve tehlikeli ortamda çalışmaya uygun (S harfi) bir makinedir.
- IP1 ise makinenin uluslararası koruma sınıfıdır ve tüm elektronik eşyalarında bulunur.
- IP21 sınıfı, 12,5 mm'den büyük katı cisimlere karşı koruma sağlarken, 1 rakamı damlayan suya karşı koruma sağlar.
- IP23 sınıfı ise yağmur suyuna karşı korumalıdır, bu nedenle dışarıda kaynak yapacaksanız IP23 sınıfına sahip makine seçmelisiniz.
- 55:33Makine Seçiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Makine alırken servis ağının yaygın olması ve servisin yakın olması önemlidir, çünkü bozulduğunda hızlı servis almak maliyet açısından avantaj sağlar.
- Makinenin çıkış akımına dikkat edilmelidir; alternatif akım kaynak yapacaksanız makinede alternatif akım çıkışı olması gerekir.
- Kaynak akımının çalışma çevrimi süresine yüzde kaç verdiğine, makinenin boşta çalışma gerilimine ve minimum-maksimum kaynak akımına bakılmalıdır.
- Makinenin ayarlanabilir fonksiyonlarının (ön gaz, son gaz, PALS modu) ne kadar gelişmiş olduğu kaynakçılar için önemlidir.
- Makinenin şebekeden çektiği akım değeri maliyetler için önemlidir ve makinede yüksek frekans (HAŞEF devresi) olması tercih edilmelidir.
- Makinenin fan koruması, su soğutma veya hava soğutma sistemi ve garanti şartları da dikkate alınmalıdır.
- 59:04Makine Bakımı ve Güvenlik
- Makine sadece yetkili servis tarafından veya mesleki yeterliliği olan kişiler tarafından açılmalıdır.
- Makineyi açmadan önce elektrik fişini çekip en az 10 saniye beklemek gerekir ki kondansatörlerdeki elektrik boşalsın.
- Makinenin iç kısmını altı ayda bir kuru hava ile uzaktan temizlemek gerekir, çünkü kartlı sistemler basınçlı hava ile bozulabilir.
- Makinenin hava sirkülasyonu için önüne ve arkasına hiçbir şey konulmamalıdır.
- 1:00:59Soru-Cevap
- Düzce Üniversitesi'nden gelen soruya göre, makinede torç üzerindeki düğmeleri kilitleyemese de, hocalar program düğmesi ile parametreleri ayarlayıp hafızaya alabilirler.
- Toryum elementi içeren elektrotlar hala kullanılmakta olup, %0,90'dan %4,20'ye kadar toryum oksit içeren elektrodlar mevcuttur.
- Toryum içeren elektrotlar kullanılırken uygun maske kullanılmalıdır, aksi takdirde lantanlı tungsten elektrotları tercih edilebilir.
- Hava soğutmalı makineler genellikle düşük kaynak yapımı için, sürekli kaynak yapılmayan işlerde tercih edilirken, sürekli kaynak yapıldığı yerlerde su soğutmalı makine tercih edilmelidir.
- 1:04:20Paslanmaz Kaynak Yöntemi
- Paslanmaz kaynağı yaparken HAF ünitesi sayesinde ucu paslanmaza dokunmadan kaynağa başlanabilir, bu da uçun bozulmamasını sağlar.
- Uç bozulmadığı için ark merkezi gelir, yayılmaz ve daha merkezi kaynaklar elde edilebilir.
- Pulse modu olan makinada bu özelliği açmak, minimum ısı girdisini yakalamak için tavsiye edilir.
- 1:05:27Kaynak Yöntemleri ve Kullanım Alanları
- Dik kaynak yöntemi genellikle 5 milimetre ve ince malzemelerin kaynağında kullanılır.
- Kalın parçalarda dik yöntemi kullanmak yavaş olacağından, gazaltı ile igma yöntemi daha hızlı kaynak yapar.
- Etik kaynak yöntemi tüm metallerde kullanılabilir ve estetik kaynak için tercih edilebilir.