Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Serdar Acar tarafından sunulan bir hukuk dersidir. 26 Mayıs 2018 tarihinde ticari işlerde faiz konusunu ele almaktadır.
- Ders, faizin tanımı ve türleri üzerine odaklanmaktadır. İlk bölümde faizin dört temel ayrımı (sermaye faizi ve temerrüt faizi; faizin kaynağı, başlangıç tarihi ve oranı) açıklanırken, ikinci bölümde 395 sayılı borçlar kanununun faiz oranları ve 2000'li yıllardan günümüze kadar olan değişimleri grafiklerle gösterilmektedir. Son bölümde ise vade farkı kavramı, türleri ve dinen yasak olduğu iddiası ele alınmaktadır.
- Videoda ayrıca basit faiz ve bileşik faiz arasındaki farklar, ticari borçlarda bileşik faizin uygulanma koşulları ve temerrüt faizinde bileşik faizin kullanımı gibi konular da detaylı olarak incelenmektedir.
- 00:09Ticari İşlerde Faiz
- Serdar Acar, 26 Mayıs 2018 tarihinde ticari işlerde faiz konusunu ele alıyor.
- Önceden faiz konusuna iki kez değinilmiş, birincisi ticari iş sonuçları sayarken faizin bir tanesi olduğu, ikincisi ise tacirin kararlaştırılmış olmasa bile faize hak kazandığı.
- Faiz terimi en az 50 kanunda geçmekle beraber, Türk Ticaret Kanunu dahil olmak üzere ortak bir kanuni tanımı bulunmamaktadır.
- 01:11Faizin Temel Ayrımı
- Faiz terimi hakkında dört temel ayrım yapılabilir, bunlardan birincisi faiz niteliğine göre sermaye faizi ve temerrüt faizi olarak ikiye ayrılır.
- Sermaye faizi (anapara faizi, kapital faizi) alacaklının belli bir süre için yoksun kaldığı para ya da diğer misli malı o süre boyunca borçlunun kullanması nedeniyle tahakkuk eden karşılıktır.
- Temerrüt faizi ise borçlunun borcunu vaktinde ödememesi durumunda alacaklının zararını tazmin etmek için ödenen bir miktar olup, bir tazminattır.
- 05:09Faizin Kaynakları
- Faiz ödenmesinin iki kaynağı vardır: kanun ve sözleşme.
- Borçlar Kanunu 387. maddesine göre adi ödünçlerde kural olarak faiz istenemezken, ticari ödünçlerde kararlaştırılmış olmasa bile faiz ödenmesi gerekir.
- Temerrüt faizi, borçlunun borcunu ödememekte ısrar etmesi durumunda alacaklının zararını tazmin etmek için ödenir.
- 08:15Faizin Başlangıç Tarihi ve Oranı
- Ticaret Kanunu 10. maddesine göre ticari bir borcun faizi vadenin bitiminden, vade belli değilse ihtar gününden itibaren işlemeye başlar.
- Ticaret hukukunda muhaciriyet ve temerrüt arasındaki fark daraldığı için temerrüde düşmek daha kolaydır.
- Faiz oranları konusunda 395 sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizi Hakkında Kanun uygulanır ve bu oranlar Bakanlar Kurulu tarafından belirlenir.
- 11:41Faiz Oranlarının Değişim Süreci
- Günümüzde faizler avukatların, mahkemelerin ve icra dairelerinin kullandığı bilgisayar programları tarafından hesaplanmaktadır.
- 2000'lerin başında faiz oranları çok yüksekti, ortalarında düşüş gösterdi ve ticari faiz daima adi faizden daha yüksekken, son yıllarda bu fark kapanmıştır.
- Adi faiz 2006 yılından itibaren %9'a sabitlenmişken, ticari faiz %9,75 seviyesine kadar düşmüştür.
- 12:18Faiz Oranlarının Ekonomik Duruma Göre Değişimi
- 2000'lerin başında iki büyük kriz yaşanmış ve bu dönemde faizler piyasa faizlerinin ve enflasyon rakamlarının altında kalmıştır.
- Kriz zamanlarında borçlu kişi borcunu süründürdüğünde matematiksel olarak kar kazanmıştır.
- Son yıllarda faizlerde sert bir düşüş yaşanmış, ancak bazı yıllarda ticari faiz piyasa koşullarına göre yüksek kalmıştır.
- 13:12Faiz Oranlarının Güncel Durumu
- Son yıllarda tablonun tekrar tersine döndüğü, faiz oranlarının enflasyon ve piyasa koşullarının altına düştüğü gözlemlenmiştir.
- Bugün itibariyle adi faiz %9, ticari faiz %9,75 iken, enflasyon bu oranların üzerinde ve devletle doların sert yükseliş nedeniyle faiz oranı 16,5'e yükseltilmiştir.
- 2013'ten itibaren ticari mal ve hizmet satışları için %15,70 oranında ayrı bir faiz oranı belirlenmiştir.
- 14:07Yabancı Para Borçlarında Faiz Oranları
- Yabancı para borçlarında, kanunun 4/a maddesine göre, borç türüne göre devlet bankalarının o parayla açılan mevduata ödedikleri en yüksek faiz oranını isteyebilirsiniz.
- Dolar borcu söz konusuysa, Halkbank, Vakıfbank ve Ziraat Bankası'nın dolar mevduatına ödedikleri faiz oranlarını karşılaştırıp en yükseğini uygulayabilirsiniz.
- İşçi alacakları için 395 sayılı kanundaki oranlar yerine mevduat faizi istenebilir ve bu daha yüksek bir orandır.
- 15:05Sözleşmelerde Faiz Oranları
- Hem sermaye faizi hem de temerrüt faizi için sözleşme yapılabilir ve faiz oranı sözleşmeyle belirlenebilir.
- Sermaye faizi için en yaygın örnek ödünç sözleşmesidir ve bankaların kredi sözleşmelerinde faiz oranı en önemli husustur.
- Temerrüt faizi sözleşmede belirlenmemişse, 395 sayılı kanunun 2. maddesi uyarınca temerrüt faizi sermaye faizi oranından düşük olamaz.
- 16:14Ticari ve Adi Borçlarda Faiz Oranları
- Sözleşmelerde faiz oranını belirleme hakkı hem adi borçlar için hem de ticari borçlar için geçerlidir.
- Ticari borçlarda bu serbestlik daha geniş olup, Ticaret Kanunu'nun 8. maddesi bu konuda belirli hükümler içerir.
- Adi borçlarda ise sözleşmede belirlenen temerrüt faizi oranı kanundaki oranların bir katını aşamaz, örneğin bugün adi faizi %9 olduğuna göre temerrüt faizi en çok %18 olabilir.
- 17:16Basit ve Bileşik Faiz
- Faiz hesaplanmasına göre basit faiz ve bileşik faiz (eski kitaplarda mürekkep faiz olarak da adlandırılan) iki farklı yöntem vardır.
- Basit faizde faiz sadece anaparaya uygulanırken, bileşik faizde faiz anaparaya eklenerek yeni anapara olarak kabul edilir ve üzerine yine faiz işlemektedir.
- Bileşik faizde faiz anaparaya en az üç ayda bir eklenir, bu süre kanun tarafından belirlenmiştir.
- 19:42Bileşik Faizin Uygulanma Alanları
- Ticaret Kanunu'na göre sadece iki halde bileşik faiz işletebileceğimiz görülür: cari hesap ve her iki taraf için de ticari iş sayılan ödünç sözleşmeleri.
- Yeni kanunda bileşik faizin uygulama alanını genişletmek için "her iki taraf da tacir olacak" şartı getirilmiştir.
- Temerrüt faizinde bileşik faize iki halde izin verilmiştir: kambiyo senetlerindeki rücu meselesi ve icra takiplerinde.
- 22:12Temerrüt Faizinin Uygulanması
- Kambiyo senetlerinde hamil, senet bedelini artı o güne kadar işlemiş temerrüt faizini cirantadan isteyebilir.
- Ciran da ödemeyi yapan başka bir cirantaya veya lehtar gibi birisine müracaat ederse, ödemiş olduğu toplam bedelin üzerinden temerrüt faizi isteyebilir.
- İcra takiplerinde sermaye faizi borcu için takip veya dava tarihinden itibaren temerrüt faizi ödenecektir, ancak temerrüt faizinin üstüne bir icra takibinde temerrüt faizi işletemeyeceğiz.
- 23:28Vade Farkı Kavramı
- Vade farkı kavramı ders kitaplarında sıkça rastlanır ve uygulamada çok sık karşılaşırlar, ancak kanunda tanımlanmamış ve tartışmalı bir konudur.
- Vade farkı, işi din kitabına ve kanun kitabına uydurmak maksadıyla kullanılan bir kılıftır.
- Faiz dinen yasaktır (Müslümanlık, Yahudilik, Hıristiyanlık ve Hint dinlerinde), ancak din adamları faiz istenebileceği konusunda çeşitli çözümler bulmuştur.
- 24:48Vade Farkının Kanun ve Dini Açıklamaları
- İslam dini açısından faiz istenebileceği konusunda birkaç çözüm vardır ve bunlardan biri faizin adını vade farkı koymaktır.
- Ticari işlerde faiz oranı serbestçe belirlenebilirken, adi işlerde kanuni faiz oranı %9'dur ve sözleşme ile bu oran %18'e kadar çıkarılabilir.
- Uygulamada aylık %2-%3 gibi vade farklarının istenmesi yaygın olup, bu yıllık bazda %24 ve %36 gibi rakamlara ulaşabilir.
- 26:31Vade Farkının Türleri
- Vade farkının iki türü vardır: sermaye faizi niteliğindeki vade farkı ve temerrüt faizi niteliğindeki vade farkı.
- Sermaye faizi niteliğindeki vade farkı, örneğin bir tabletin fiyatı 3.000 TL iken, satıcı hemen teslim ederken bedeli 2 yıl vade ve taksitle alacaksa, bedeli 3.500 TL'ye yükseltip taksitleri buna göre belirleyebilir.
- Temerrüt faizi niteliğindeki vade farkı, ödenmeyen faturaya aylık %3 vade farkı gibi uygulamalarda görülür ve bu durumda %9,75 ticari temerrüt faizinin sözleşmeli olarak yıllık %36'ya yükseltilmesi anlamına gelir.