Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan KPSS sınavına hazırlık amacıyla hazırlanmış temel hukuk dersidir.
- Video, temel hukukun temel kavramlarını ele almaktadır. İlk bölümde toplumsal davranış kuralları, hukuk kurallarının yaptırımları ve hukukun bölümleri (özel hukuk ve kamu hukuku) anlatılırken, ikinci bölümde hukuk kaynakları (yazılı kaynaklar, yazısız kaynaklar ve yardımcı kaynaklar) detaylı olarak açıklanmaktadır.
- Videoda ayrıca Türkiye'nin uluslararası anlaşmaları, örf-adet kuralları, mahkeme kararları ve bilimsel görüşler gibi hukuk kaynaklarının özellikleri ve uyuşmazlık çözümünde nasıl kullanıldığı da ele alınmaktadır. Anayasa hukuku, idari hukuk, ceza hukuku, yargılama hukuku, devletler genel hukuku ve vergi hukuku gibi kamu hukuku dalları da dersin içeriğinde yer almaktadır.
- Temel Hukuk ve Toplumsal Kurallar
- Temel hukuk, toplum halinde yaşamak ve insanlar arasındaki ilişkilerde kurallara uyulmasını zorunlu kılar.
- Her toplumda bireylerce uyulması gereken kurallar toplumsal davranış kurallarıdır.
- Toplum düzenini sağlayan kurallara, yaptırımlara müeyyideler denir ve bunlar din kuralları, ahlak kuralları, kınanma, görgü kuralları ve ayıplanma gibi maddeleri içerir.
- 00:45Hukuk Kurallarının Yaptırımları
- Bir düzenleyici kurala uyulmadığında ortaya çıkan sonuca müeyyide (yaptırım) denir ve hukuk kuralına aykırı davranışlar devletin zorlayıcı gücüyle karşılaşır.
- Yaptırımların çeşitleri: cebri icra, tazminat, ceza, iptal, hükümsüzlük ve müsaadedir.
- Cebri icra, borçları ödeyen borçlunun borcunu devlet gücüyle zorla yerine getirilmeye mecbur ettirilmesidir.
- 01:16Tazminat ve Ceza
- Tazminat, bir kimsenin hukuk kuralına veya sözleşmeye aykırı davranması sonucunda başka bir kişinin zararının doğumuna sebebiyet vermesi halinde bu zararı ödemesini sağlayan yaptırım türüdür ve maddi ve manevi olmak üzere iki kısma ayrılır.
- Ceza, hukuk kurallarına uymamanın karşılığı olarak öngörülecek en ağır müeyyide olup ceza hukuk alanında öngörülmüş bir yaptırım türüdür.
- 01:53İptal ve Hükümsüzlük
- İptal, hukuk kurallarına aykırı olarak yapılmış idari bir işlemin, menfaatleri zedelenmiş kişiler tarafından yetkili mahkemeye başvurulmak şartıyla iptal edilmesi sonucu doğuran yaptırım türüdür.
- Hükümsüzlük, yapılan bir işlem veya eylemin hukukun gerektirdiği temel şartlara uymaması sonucu geçersiz sayılmasıdır ve yokluk, butulan ehliyet ve tek taraflı bağnazlık olmak üzere üçe ayrılır.
- 02:47Müsaade ve Hukukun Bölümleri
- Müsaade, ceza hukukunda uygulanan bir yaptırım türüdür ve kısıtlı suçun işlenmesinde kullanılan veya suçtan meydana gelen eşyanın devlet tarafından zorla alınmasına müsaade denir.
- Hukuk, özel hukuk ve kamu hukuku olmak üzere ikiye ayrılır.
- Özel hukuk, bir şahıs ile diğer bir şahıs arasındaki ilişkileri düzenleyen hukuk kurallarına denir ve medeni hukuk, ticaret hukuku, iş hukuku, borçlar hukuku, devletler özel hukuku ve fikir ve sanat eserleri hukuku olmak üzere dallarına sahiptir.
- 04:28Kamu Hukuku ve Anayasa
- Kamu hukuku, devletin şeklini, yapısını, organlarını, kişilerin hak ve özgürlüklerin devlete karşı ödevlerini düzenleyen bir hukuk dalıdır.
- Anayasada belirtilen temel hak ve hürriyetler arasında kişi dokunulmazlığı, kişi hürriyeti, özel hayatın gizliliği, konut dokunulmazlığı, haberleşme hürriyeti, yerleşme ve seyahat hürriyeti, din ve vicdan hürriyeti bulunmaktadır.
- Devletin görevlerini yerine getirmek için sahip olduğu yetkiler yasama, yürütme ve yargı olmak üzere üç devlet gücünü oluşturur.
- 05:38İdari Yönetim ve Ceza Hukuku
- İdari hukuk, devletin örgütlenmesinin, idari birimlerin oluşmasını, çalışma biçimlerini, birbirleriyle ve kişilerle olan ilişkilerini, idarenin işlemlerini ve bunun hukuka uygunluğunu düzenleyen kamu hukukuna dair maddi hukuk dalıdır.
- Ceza hukuku, suç teşkil eden eylemlerle bunların karşılığı olan cezaları tayin eden hukuk dalıdır ve kanunun suç ve ceza almaz, kanunu bilmemek mazeret sayılmaz gibi genel ilkeleri vardır.
- Yargılama hukuku, yargı organlarının, mahkemelerin kuruluş ve işleyişini ve yargılamanın nasıl yapılacağını düzenleyen hukuk dalıdır ve iddia eden ispat etmek zorundadır, tarafsızlık gibi ilkeleri vardır.
- 06:34Yargı Organları
- Anayasa Mahkemesi, kanunların, kanun hükmünde kararnamelerin ve TBMM iç tüzüğünde anayasaya aykırılığı konusunda açılabilecek davalara bakar.
- Yargıtay, birinci derecedeki mahkemelerin verdiği kararları temyiz yoluyla gelmesi halini inceleyip denetleyen kurumdur ve kararı onar veya bozar.
- Danıştay, hem üst derece idari mahkemesi hem de devlet kuruluşları için danışma ve inceleme organıdır, Sayıştay ise devletin mali durumlarını, gelir ve giderlerini denetleyen kurumdur.
- 07:34Devletler Genel Hukuku ve Vergi Hukuku
- Devletler genel hukuku, bağımsız devletler ve milletlerarası kuruluşlar arasındaki ilişkileri düzenleyen hukuk dalıdır.
- Vergi hukuku, devletin vergilendirme yetkisini, bunun şeklini, kapsamını, vergileri, tarih ve hukukta hukukuna tahsili düzenleyen hukuk dalıdır.
- 07:57Hukuk Kaynakları
- Hukuk kaynakları, hukuk kurallarının nasıl ve ne suretle meydana geldikleri, nereden çıktıklarını ifade eden kaynaklardır ve yazılı kaynaklar, yazısız kaynaklar ve yardımcı kaynaklar olmak üzere üç grupta toplanabilir.
- Kanunlar, yasama organı tarafından yazılı bir şekilde genel, sürekli ve soyutluklarına verilen addır ve anayasaya uygunluğunu Anayasa Mahkemesi denetlemektedir.
- Kanun hükmünde kararnameler, TBMM'nin verdiği bir yetkiye dayanarak Bakanlar Kurulu tarafından belli konularda çıkartılan yazılı hukuk kaynaklarıdır ve resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe girerler.
- 09:24Hukuk Kaynakları
- Türkiye'nin imzaladığı uluslararası anlaşmalar Meclis tarafından onaylanıp Cumhurbaşkanının onayından geçince yürürlüğe girer, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi bunun bir örneğidir.
- Yazılı olmayan kaynaklar, uyuşmazlık halinde alaya uygulanabilecek hukuk kurallarının bulunmadığında toplumda yaygın ve insancıl bulunan örf-adet kurallarından yararlanılır.
- Örf-adetler olayın çözümüne yardımcı kaynaklardır ve hukuk kuralı haline gelebilmesi için bir geleneğin sürekli olması, halk tarafından benimsenmiş olması ve yaptırım gücünü devletin almış olması gerekir.
- 10:09Yardımcı Kaynaklar
- Yardımcı kaynaklar, uyuşmazlık halinde olaya uygulanması zorunlu olmayan fakat çözümlenmesinde yararlanılan kaynaklardır ve bağlayıcı hükümleri yoktur.
- Mahkeme kararları, benzer olaylarda vermiş olduğu kararlardır ve uyuşmazlığın çözümünde bu kararlardan yararlanılır.
- Bilimsel görüş, hukuk ilmi ile uğraşanların belli bir hukuksal konuyla ilgili görüş ve düşünceleridir ve uyuşmazlıkta başvurulan yardımcı kaynaklardır.