Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, ekonomi sosyolojisi dersi kapsamında teknoloji ve ekonomik gelişme konusunu ele alan bir eğitim içeriğidir.
- Video, teknolojinin tanımı ve ekonomik yaşamla ilişkisini açıklayarak başlar, ardından sanayi devrimi, bilimsel yönetim ilkeleri ve Frederick Winslow Taylor'ın çalışmaları incelenir. Daha sonra 1974 petrol krizi sonrası sanayi toplumunun krizi ve 1980'lerden itibaren gelişen enformasyon toplumu, bilgi toplumu ve yeni ekonomi kavramları ele alınır.
- Videoda ayrıca enformasyon teknolojilerinin tanımı ve temel özellikleri, bu teknolojilerin toplumsal, ekonomik ve örgütsel dönüşümlere yol açtığı konuları da incelenmektedir. Video, konuyla ilgili daha ayrıntılı bilgi için ekonomi sosyolojisi ders kitabının altıncı ünitesine atıfta bulunarak sona ermektedir.
- 00:10Teknoloji ve Ekonomik Gelişme İlişkisi
- Modern dünyadaki iktidar modelleri genellikle teknolojinin maddi etkinliklerinin bir sonucudur.
- Schumpeter, kapitalist sistemin işleyiş dinamiğini ortaya çıkarmak için ekonomik gelişmenin büyük ölçekli bir analizini yapmış ve teknolojik yenilikleri merkezi bir konuma yerleştirmiştir.
- Marx, bilimsel icatlarla teknolojik uygulamalar arasında giderek sistematikleşen bir ilişkiselliğin kurulmaya başlandığını, güçle servetin buna bağımlı hale geldiğini ve teknolojinin hem kurtarıcı hem de taahhükümcü bir potansiyeli ifade ettiğini belirtmiştir.
- 00:47Teknolojinin Tanımı ve Etkileri
- Teknoloji, bir mal veya hizmetin üretimi için gerekli bilgi, organizasyon ve tekniklerin bütünü olarak tanımlanmaktadır.
- Teknolojik gelişme, daha büyük miktarlarda çıktı üretme veya belli bir kaynaktan daha üstün kaliteli çıktı üretme olanağı sağlayan çeşitli bilgilerdir.
- Teknolojinin ve teknolojik gelişmelerin toplumsal değişmeler üzerine etkisi, özellikle ekonomik refahı artırmak ve ardından da mevcut kültürü dönüştürmek suretiyle gerçekleşir.
- 01:17Teknolojinin Toplumsal Etkileri
- Teknoloji ürünü akıllı makineler bir yandan verimlilik ve kalite gibi ekonomik işlevlere sahipken, öte yandan da egemenlik çıkarları doğrultusunda giderek gündelik yaşamı empoze etmişlerdir.
- Teknobilim sadece devindirici bir etken olmakla kalmamış, dünyaya egemen olma ideallerini de yeniden tutuşturmuştur.
- Enformasyon teknolojileri sayesinde tüm kültürler giderek homojenleşmektedir.
- 03:06Teknolojinin Ekonomik İlişkisi
- Jacks Aule'a göre hiçbir sosyal, insani veya manevi gerçek modern dünyamızda teknoloji gerçeği kadar önemli değildir.
- Neo-klasik iktisada göre teknolojik gelişme, aynı malın aynı ölçekte daha az girdi kullanılarak üretimi olarak kabul edilir.
- Makro iktisat açısından da ülkelerin ekonomik gelişmişlik seviyeleri ile teknolojik gelişmişlik seviyeleri arasında doğrusal bir ilişki bulunduğu varsayılır.
- 04:06Teknolojik Gelişmenin Toplumsal Etkileri
- Daniel Bell'e göre teknolojik gelişme, toplumsal değişimi beş farklı yoldan gerçekleştirir: daha düşük maliyetle daha fazla mal üretmeye imkan sağlar, teknisyen ve teknokrat olarak bilinen yeni sınıfları ortaya çıkarır, fonksiyonel ilişkilerle nicel alanı öne çıkaran yeni bir rasyonellik tanımını gündeme getirir, ulaştırma ve haberleşme alanlarında yaşanan devrimler yeni sosyal ilişki ağları ortaya çıkarır ve zaman ve mekanla ilgili algı anlayışları en radikal şekilde değişir.
- Teknoloji, verimlilik ve üretkenlik gibi hedefleri izleme amacındaki kararlarla süreçlerin sonucu olarak yayılım göstermektedir.
- Teknoloji, bir yandan asıl işlevselliğini sınai kapitalizm içinde elde ederken, diğer yandan da sanayi toplumunun yeni mekanizmalarını oluşturmak üzere kurduğu bilgi sistemleri yoluyla epistemolojik iktidarı oluşturmuştur.
- 06:23Sanayi Devrimi ve Teknolojik Gelişmeler
- Teknolojik gelişmelerin sanayi devrimiyle birlikte hemen ortaya çıktığını söylemek mümkün değildir; ilk dönemlerde işverenler eski tarımsal kuralları aynen fabrikalarda uygulama yoluna gitmiştir.
- Ev ile işyerinin ayrışmasına bağlı olarak fabrika içi yaşam ile özel yaşam da birbirinden kopmuş, çalışanların gündelik yaşantılarındaki zaman dilimi, teknolojik gelişmelere bağlı olarak zaman-mekan ilişkileri bağlamında yeniden düzenlenmiştir.
- Teknoloji merkezli kapitalist toplumlarda zaman kavramı evrilmiştir ve çalışma yaşamında teknolojik gelişmelerin yol açtığı bir diğer önemli etken mekansal düzenlemeler olmuştur.
- 07:10İşbölümü ve Uzmanlaşma
- Sinai kapitalizm içinde işbölümü tümüyle toplumsal bir güce ulaşır ve işbölümünde görülen karşılıklı ekonomik bağımlılık, kapitalist toplumların bütünleşmesinin temel özelliklerindendir.
- Sanayi üretimindeki teknolojiye dayalı işbölümü, uzmanlaşma ve eşgüdüm ilkeleri doğrultusunda üretimde bulunan on çalışan ise onsekiz farklı işlemden bir ya da birkaçını yaparak günde kırksekizbin iğne üretebilmektedir.
- Henry Ford'un T modeli arabaları örneğinde, teknolojik çeşitlenme ve yoğunlaşma sonrasında bir arabanın üretimi için onsekiz değil tam yedibinsekizyüzsekseniki farklı aşama gerekmektedir.
- 09:03Bilimsel Yönetim İlkeleri
- Çalışma yaşamında teknolojiye dayalı analizler en yoğun haliyle bilimsel yönetim ilkeleri içinde ortaya çıkmıştır.
- Frederick Winslow Taylor, is akışı ve siyasi teknikler gibi konulara yönelik olarak standartlaştırma sistemini geliştirmiştir.
- Fransa'da da Henry Fayol genel ve sinai yönetim adı altında yeni ilkeler geliştirmiştir.
- 09:35Sanayi Toplumunun Krizi
- Sosyal devlet anlayışına dayalı refah politikalarının çalışma yaşamında egemen olmasından dolayı emek tarihinin altın yılları olarak kabul edilen dönem, 1974 petrol krizi sonrasında ciddi bir krizle karşı karşıya kalmıştır.
- Kitle üretimi merkezli olarak imalat sektörüne dayanan ve mavi yakalı işlerle karakterize olan sanayi toplumu, karşı karşıya kaldığı bu krizle baş etmekte yetersiz kalmış ve çoğu kuramcılara göre özellikle ileri derecede gelişmiş ülkelerde yerini enformasyon toplumu, bilgi toplumu ya da gene ekonomi diye bilinen yeni bir sosyoekonomik düzene bırakmıştır.
- Sanayi toplumunun krizi ya da sonunu ateşleyen faktörler arasında piyasaların istikrarlı yapılarını kaybetmeleri, giderek daha çok seçeneğe sahip olan tüketicilerin standart tüketim kalıplarından vazgeçerek yeni arayışlar içine girmeleri, Keynesyen politikaların iflas etmesi ve artan petrol fiyatlarının devletlerin sosyal refah harcamalarını kısmalarına neden olması gibi pek çok unsur bulunmaktadır.
- 10:48Enformasyon Toplumu ve Küreselleşme
- Yeni bilişim teknolojileri sayesinde inovasyon sürecinin doğasına ilişkin kavrayışlarda son çeyrek yüzyılda önemli pragmatik değişimlere uğramıştır.
- 1980'lerde küresel sistemin temel aktörleri haline gelen şirketlerin başını çektiği deregülasyon ve liberalizasyon yönündeki hareketlilik, telekomünikasyon sektörünün yeniden örgütlenmesi ve büyümesinde belirleyici olmuştur.
- Enformasyon toplumu olarak da adlandırılan yeni dönemin insanlık tarihinde daha önce görülmemiş bir hızla gerçekleşmesinin temel nedeni, bu teknolojilerin gelişme hızı yanında ekonomik sektörlerin, sermayenin ve bireylerin bunlara uyum sağlama esnekliklerinin yoğunluğundan kaynaklanmaktadır.
- 12:42Enformasyon Teknolojileri ve Özellikleri
- Enformasyon teknolojileri, yüksek teknolojinin sunduğu imkanlar doğrultusunda bilginin elektronik ortamda yeniden yapılandırılması, biriktirilmesi, işlenmesi, aktarılması, sergilenmesi, organizasyonu ve kullanılmasıdır.
- Bu teknolojiler diğer teknolojilere uyarlanma kabiliyetleri yüksek, mevcut makine ve araçlara adapte edilerek güncelleştirilmelerine imkan tanır ve çok sayıda yüksek teknolojinin bir arada uygulanarak yeni ürünler ve üretim teknolojileri ortaya koymasını sağlar.
- Yeni ekonomi sistemi yapısal olarak enformasyonel, küresel ve ağ örgütlenmesine dayanmaktadır.
- 14:01Teknolojinin Ekonomi ile İlişkisi
- Teknoloji, bir mal veya hizmetin üretimi için gerekli bilgi, organizasyon ve tekniklerin bütünü olarak tanımlanabilir.
- Sanayi devrimi sonrasında tabiat kanunlarının matematiksel araştırmalar yoluyla bilinebileceğinden hareketle, tabiat üzerinde yeni bir iktidara sahip olunduğu duygusu egemen olmuştur.
- Yeni bilim adamları artık sadece matematikçi değil, aynı zamanda araştırmacı ve deneycidirler ve mikroskop, termometre, barometre gibi aletlere ihtiyaçları vardır.
- 14:45Yönetim ve Teknoloji
- Çalışanların bedensel güçlerinin teknoloji temelli üretim süreçlerine eşgüdümü için titizlikle ölçülmeleri ve program altına alınmaları sonucu ortaya çıkan teknikler bütünü, yönetim adı verilen kesin bir komuta sistemini gerektirmekteydi.
- Fayol, yönetimin temel ilkelerini işbölümü, otorite, disiplin, hiyerarşi, merkezi yönetim, yönetim birliği, komuta birliği, personelin birliği, personelin işe bağımlılığı, özel çıkarların genel çıkarlar doğrultusunda sınırlandırılması, emir verme, ücretleme, insiyatif ve eşitlik olarak açıklar.
- Konuyla ilgili daha ayrıntılı bilgi ekonomi sosyolojisi ders kitabının altıncı ünitesinde yer almaktadır.