Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, "21-21 Sohbet" programında sunucu ve konuk Ersan Meriç arasında geçen bir röportaj formatında olup, satın alma ve tedarik zinciri yönetimi konusunda kapsamlı bir eğitim içeriği sunmaktadır. Ersan Meriç, Boğaziçi Üniversitesi mezunu ve çeşitli şirketlerde satın alma ve tedarik zinciri alanlarında deneyimli bir uzmandır.
- Video, tedarik zincirinin temel unsurlarından başlayarak satın alma döngüsü, stratejik satın alma kavramı, tedarik zincirinde yaşanan sorunlar ve bunların çözümleri, farklı sektörlerdeki uygulamalar ve teknolojinin tedarik zincirindeki rolü gibi konuları ele almaktadır. Ayrıca, pandemi, çip krizi ve Süveyş Kanalı olayı gibi küresel olayların tedarik zincirine etkileri ve gelecekteki teknolojik gelişmeler de detaylı şekilde incelenmektedir.
- Programda, tedarik zincirinin geçmişten günümüze nasıl geliştiği, ESG prensiplerinin önemi, müşteri memnuniyeti ve dijital dönüşümün satın alma işlevini nasıl değiştirdiği gibi güncel konular da ele alınmaktadır. Konuşmacı, Toyota, Scania, Amazon gibi şirketlerdeki uygulamalar ve Almanya'nın "karanlık fabrikaları" gibi örneklerle konuyu somutlaştırmaktadır.
- Konuk Tanıtımı
- Ersan Meriç, 1994 yılında Boğaziçi Üniversitesi Makine Mühendisliği bölümünden mezun olmuş ve 1997'de aynı üniversitede işletme yüksek lisansını tamamlamıştır.
- Koç Holding bünyesinde otomotiv şirketleri başkanlığında proje mühendisi olarak çalışmış, ardından Beldesan'da üretim, planlama, satın alma ve lojistikten sorumlu müdür olarak görev yapmıştır.
- Endüstriyel bir grup şirketinde bölgesel satın almalar ve network ağları kurmakla görevli olmuş, Doğuş Otomotiv'de endüstriyel yatırımlardan sorumlu proje yöneticisi olarak çalışmış ve Türk Telekom grubunda satın alma yönetimi direktörlüğü görevini üstlenmiştir.
- 03:14Tedarik Zinciri ve Değişen Dünyada Yeni Yaklaşımlar
- Tedarik zinciri, hammaddeden başlayıp tedarikçiden üreticiye, üreticiden perakendeciye ve son tüketiciye ulaşan bir zincir olarak tanımlanır.
- COVID-19 pandemisi ve İngiltere'deki akaryakıt tedarikinde yaşanan aksaklıklar gibi olaylar, tedarik zincirindeki sorunları gündeme getirmiştir.
- Teknolojinin gelişimi ve globalleşme sonucu, tedarik zinciri yönetimi de değişmekte olup, artık tek tek organizasyonlar yerine daha entegre ve birleşik çözümler peşinde koşulmaktadır.
- 06:42Tedarik Zincirinin Geleceği ve Önemi
- Endüstri 4.0, IoT, machine learning ve yapay zeka gibi teknolojiler tedarik zincirine de hayat sokarak kalıcı değişikliklere yol açmaktadır.
- Tedarik zinciri yöneticilerinin hedefi, ihtiyaç duyulan her şeyi ihtiyaç noktasında hazır hale getirebilmek olmakla birlikte, bu imkansız bir optimum çözümün peşinde koşmak anlamına gelmektedir.
- Tedarik zinciri yönetimi, kaynak bulma, satın alma, lojistik ve kanal yönetimini kapsayan çok boyutlu bir alandır ve üniversitelerde son dönemlerde bu alanda master ve doktora programları açılmaya başlanmıştır.
- 10:54Tedarik Zinciri ve Temel Unsurları
- Tedarik zincirinde depo yönetimi, malzeme hareketleri, elleçleme ve ulaştırma gibi lojistik faaliyetler yer alır.
- Global ticarette gümrükler, filo planlaması ve rota optimizasyonu gibi aktiviteler önemlidir.
- Tedarik zincirinde tedarikçi, üretici ve tüketici arasındaki kanalları yöneten üçüncü taraf servis sağlayıcılar bulunmaktadır.
- 11:52Tedarik Zinciri'nin Global Boyutu
- Tedarik zinciri konusunu İngilizce anlatmanın arkasında, bu konunun global bir konu olduğunu ve Türkiye'deki birçok şirketin farklı ülkelerden tedarike dayandığı düşüncesi vardır.
- Türkiye'deki şirketlerin hammaddesi, ara malüdleri, ekipmanları veya yedek parçaları genellikle farklı ülkelerden temin etmektedir.
- 12:51Satın Alma Süreci
- Satın alma süreci talep ile başlar ve talebin açılması, tedarik kaynağı belirlenmesi, belge iletimi, teslimat ve ödemeye kadar gider.
- Satın alma sürecinde yetkilendirilmiş alımlar gibi birçok kontrol noktası bulunmaktadır.
- Stratejik satın alma, operasyonel satın almadan farklı olarak daha uzun vadeli düşünme ve doğru tedarikçileri belirleme içerir.
- 15:24Satın Alma Sistemleri
- Satın alma süreci, kontrat lifecycle management tool, SAP, Oracle gibi farklı sistemler üzerinden yürütülür.
- Sistemler üzerinden yapılan ihaleler ve işlemler şeffaflık sağlar ve kurumsal hafızada saklanır.
- Satın almacıların analitik becerileri ve müzakere becerileri yanı sıra sistemlerle çalışabilme yeteneği önemlidir.
- 17:26Dijital Dönüşüm ve Satın Alma
- Günümüzde satın alma süreci neredeyse tamamen kağıtsızdır ve tüm işlemler sistemler üzerinden yapılır.
- Var olan sözleşmelere istinaden otomatik siparişler oluşturulabilir ve tedarikçilere doğrudan iletilebilir.
- Dijital sistemler sayesinde tedarik zamanları daha net olarak bilinir ve planlama açısından fayda sağlar.
- 19:24İş Yapış Şeklinin Değişimi
- Eskiden tedarikçileri fuarlarda ve organize sanayi sitelerinde bulmak gerekirken, şimdi Google ile kolayca bulunabilir.
- Sistemler teklif karşılaştırmasını yapar, otomatik sipariş oluşturur ve tedarikçiye iletir.
- Satın almacının değeri artık teknik işlemlerden ziyade farklı noktalarda aranmalıdır ve dijital dönüşüm geri dönülmez bir şekilde işin bir parçası olmuştur.
- 21:03Satın Alma Süreçleri ve Risk Yönetimi
- Satın alma sürecinde master data, katalog yönetimi, bilgi yönetimi, iç müşteri yönetimi, tedarikçi entegrasyonları, harcama yönetimi, kampanya yönetimi, uygunluk yönetimi ve performans yönetimi gibi farklı süreçler bulunmaktadır.
- Pandemi döneminde tedarik zincir riskleri tekrar gözden geçirilmesi gerekti çünkü iflas eden, likidite problemi yaşayan, hammadde alamayan veya teslimatını gönderemeyen tedarikçiler yaşanmıştır.
- Satın alma altında operasyonel, taktik ve stratejik birçok süreç konumlandırılabilir.
- 22:55Değişen İş Modelleri
- Paylaşım ekonomisi modeli yaygınlaşmakta, örneğin John Deere artık traktör satmıyor, kullanımla ödenen bir hizmet sunuyor ve hava durumu tahminleri gibi ek bilgiler de veriyor.
- Gübre gibi ürünler de EZE service olarak sunulmaya başlanmış, toprak analizi ve hava durumu gibi bilgilerle birlikte sunuluyor.
- Globalleşme ve korumacılık arasında bir denge oluşmakta, pandemi gibi olaylar artan risklere neden oluyor.
- 24:55Satın Alma Organizasyonlarının Yeni Rolü
- Satın alma organizasyonları tedarik zincirindeki riskleri daha iyi yönetmek, daha hızlı ve çevik olmak ve inovasyonu dışarıdan da kazanmak zorunda.
- Satın alma artık sadece maliyet odaklı değil, gelir üretimine katkıda bulunan bir bölüme dönüşmekte.
- İşlem odaklı satın alma (talep, sipariş, kabul, ödeme) yerine stratejik düşünen bir satın alma organizasyonuna geçiş yapılıyor.
- 28:09Satın Alma Kariyeri ve Eğitim
- Üniversitelerden mezun olanlar genellikle satın alma bölümüne doğrudan girmiyor, farklı bölümlerden mezun olup hasbelkader satın alma kariyerine başlıyorlar.
- Yeni mezunlar daha esnek, çevik ve yeni şeylere daha açık oluyorlar.
- Satın alma, tedarik zincirinin en önemli temellerinden biri olup, kendisi içinde birçok farklı süreç içeriyor.
- 29:42Tedarik Zincirindeki Sorunlar
- Tedarik zincirinde ulaştırma, depo yönetim, dağıtım ve gümrük işlemleri gibi süreçlerde yaşanan sorunlar geciken teslimatlar, yüklemeler ve malzeme darboğazları içerir.
- Bir üretim tesisinde malzeme eksikliği durumunda üretim durabilir, örneğin 149 malzeme varken bir tanesi olmazsa ürün üretilemez.
- Tedarik zincirinde mükemmel plan yapmak bile yeterli olmayabilir, yollar karlı, malzeme gelemeyebilir veya teslim edilen ürünler hasarlı olabilir.
- 31:39Tedarik Zincirindeki Zorluklar
- Tedarik zincirinde sadece bir ürün, bir talep eden kişi ve düzenli talep sıklığı olsaydı mükemmel bir çözüm olurdu, ancak milyonlarca kişi ve ürün olduğu için bu mümkün değil.
- Tedarik zincirinde temel yapılan şeyler arasında erken uyarı sistemleri, önceliklendirme ve daha çevik, dayanıklı, tepkisel bir sistem oluşturmaktır.
- Tedarik zincirinin verimliliği ve etkinliği çok kritik, kaliteyi uygun fiyatla sunabilmek ve vizibilite (neyin nerede olduğunu görebilmek) önemli konulardır.
- 33:49Tedarik Zincirinin Entegrasyonu ve Göstergeleri
- Farklı tedarik zincir ağlarının birbiriyle olan entegrasyonu, ürünlerin takip edilebilmesini sağlar ve şirketlerin performansını etkiler.
- Stok devir hızı (invent returns) birçok şirketin temel göstergelerinden biridir ve sektör ortalamasından daha fazla döndürebilme başarılı bir envanter yönetimi anlamına gelir.
- "On time inful" (tam zamanında, tam istenen miktarda) terimi tedarik zincir profesyonelleri için çok önemli bir kavramdır.
- 36:04Tedarik Zincirindeki Planlama ve Yöntemler
- Tedarik zincirinde tahminleme (forecasting) yapmak, planlama ve istatistiksel modeller kullanmak gerekir.
- Sipariş yönetimi, envanter planlaması, üretim planlama, temin süreleri, lojistik ve dağıtma gibi aktiviteler yapılması gerekir.
- Ekonomik sipariş miktarı (EOQ) ve sipariş noktası gibi kavramlar tedarik zincirinde önemlidir, ancak gerçek hayatta talepler ideal bir şekilde hareket etmez.
- 39:29Çekme ve İtme Yöntemleri
- Çekme ve itme yöntemleri tedarik zincirinde çok kullanılan yöntemlerdir.
- Just-in-time (JIT) ve just-in-sequence (JIS) yöntemleri özellikle otomotiv sektöründe yaygın kullanılır.
- JIS yöntemi, üretim planına uygun şekilde malzemelerin sırayla gelmesini sağlar ve farklı ürünlere farklı malzemelerin doğru sırayla teslim edilmesini sağlar.
- 41:03Tedarik Zinciri Yönetimi ve Farklı Sektörler
- Tedarik zinciri yönetimi, aşı, organ nakli, normal giyim kıyafet ürünleri gibi farklı sektörlerde benzer pratiklerle yönetilmektedir.
- Perakende, gıda, hızlı tüketim malları, otomotiv gibi farklı sektörlerin tedarik zinciri dinamikleri birbirinden farklıdır.
- Tedarik zinciri yönetimi, tüketim miktarları, aciliyeti, kritik derecesi gibi faktörlerle belirlenir ve örneğin köprü inşaatı gibi projelerde tek seferlik tedarik gerektirir.
- 43:35Tedarik Zinciri Sorunları ve Yeni Denge
- Son dönemde yaşanan pandemi, çip krizi gibi kırılmalar ve problemler tedarik zincirinde yeni bir denge oluşmasına neden olmuştur.
- Tedarik zincirindeki bir noktadaki bozulma, diğer yerleri de etkilemeye başlamıştır.
- Farklı alternatif tedarikçiler, farklı yerlerde stok tutma ve stok politikalarının gözden geçirilmesi gibi değişiklikler yapılmaya başlanmıştır.
- 46:16ESG ve Tedarik Zinciri Sorumluluğu
- ESG (Environment, Sustainability, Government) kavramı, çevre, sürdürülebilirlik ve yönetişim temel değerlerini ifade eder.
- Avrupa Birliği'nin önündeki Almanya'nın hazırladığı tedarik zinciri kanunu, pandemi sonrası 2025'te hayata geçecektir.
- Bu kanun, şirketlerin tedarik zincirinin herhangi bir noktasındaki sorumluluklarını kabul etmelerini gerektirecektir.
- 50:13Müşteri Beklentileri ve Teknoloji
- Tedarik zincirindeki en önemli değişimlerden biri müşteri beklentilerinin artmasıdır.
- Günümüzde müşteriler sipariş ettiklerini en fazla iki gün içinde almak istemektedir.
- Müşteri odaklılık giderek artmakta ve teknoloji bu değişimleri desteklemektedir.
- 52:08Tedarik Zincirindeki Dönüşüm
- Müşteri memnuniyeti ve müşteri tatmin kavramları yerini alırken, müşteri deneyim yönetimi bölümleri kuruldu.
- Tedarik zinciri artık rekabette avantaj yaratacak bir unsur haline geldi ve şirketler bu alanda yatırım yapmaya başladı.
- Teknoloji bu dönüşümü mümkün kıldı; 4G, 5G, IoT teknolojileri ve RFID gibi sistemler bilgi toplamayı sağladı.
- 54:01Tedarik Zincirindeki Yeni Yaklaşımlar
- Eskiden organizasyonlar kendi operasyonel modelleri için rota optimizasyonu, envanter yönetimi ve ERP sistemleri kullanırken, şimdi bilgi ve data paylaşımıyla entegre dijital networkler oluşturuluyor.
- Tedarik zinciri artık şirketlerin ön plandaki aktörleri haline dönüştü; nasıl bir ürün sunulduğu ve ne kadar iyi sunulduğu artık farklılaşmayı yaratmaya başladı.
- Tedarik zinciri hem daha fazla bilgi teknolojisi profesyoneli barındıracak hem de şirket içindeki konumu ve etkisi artacak.
- 56:48Teknolojik Gelişmeler ve Uygulamalar
- IoT, makine öğrenme teknolojisi ve otonom araçlar tedarik zincirinde önemli rol oynuyor; Amazon dronelarla teslimat yapmaya başlamış, otonom araçlarla teslimatlar planlanıyor.
- Blockchain teknolojisi, networkler arası bağlantı ve entegrasyon için önemli bir imkan sunuyor.
- Amazon'un depoları, Almanya'daki "karanlık fabrikalar" ve konteyner taşıma sistemleri gibi örneklere bakarak tedarik zincirindeki teknolojik gelişmeleri görebiliriz.
- 1:01:11Kaynaklar ve İletişim
- Supply Chain Management Professionals, Chartered Institute of Procurement and Supply, ISM Supply Management gibi kaynaklar tedarik zinciri konusunda bilgi sağlıyor.
- SCM Dojo ve Supply Chain Inside gibi platformlar da tedarik zinciri alanında değerli bilgiler sunuyor.
- Türkiye'de de TEDAR (Tedarik Zinciri Derneği) gibi kaynaklar bulunuyor ve sunucu iletişim bilgilerini paylaşıyor.
- 1:03:51Satın Alma Stratejisinin Değişimi
- Satın alma, daha önce sadece "kap şunu geldan" gibi basit bir iş olarak görülürken, artık strateji odaklı olmakta ve yangın yerinden (acil, hemen, en ucuz, en kaliteli) farklı bir yere evrilmektedir.
- Teknoloji, müşteri beklentileri ve ağlar arasında iç içe yaşaması, yeni iş modelleri oluşturmakta ve Getir gibi bireysel tedarik yönetiminde 10 milyar dolara yaklaşan değerler elde edilmektedir.
- Bu alanda ciddi araştırmalar yapılması ve bilgilerin takip edilmesi gerekmektedir; ayrıca bu konuları düşünerek analiz etmek önemlidir.
- 1:08:42Doğal Kaynaklar ve Hakkaniyetli İşletme
- Doğal kaynaklarda ciddi bir azalma yaşanmakta, üretim ve tüketim artarken hammaddelerin dünya üzerindeki miktarları tükenmekte veya azalmaktadır.
- Çevre dostu ve hakkaniyetli üretim modelleri, sadece etik bir nedenle değil, aynı zamanda rekabet avantajı sağlayarak yeni business modeller oluşturmak için de kullanılmaktadır.
- Nesle Waters gibi şirketler suyun diğer gıdalardan farklı olmadığını iddia ederek su hakkını satın alabileceğini savunmaktadır.
- 1:13:09Stratejik Satın Alma Yaklaşımı
- Stratejik satın alma yaklaşımının bir parçası olarak, tedarikçilerin geliştirilmesi ve hayatta tutulması önemlidir.
- Prokemote marketing olarak adlandırılan bu yaklaşım, gelecekte ihtiyaç duyulacak tedarikçileri geliştirmek ve desteklemektir.
- Stratejik satın alma, optimum doğru alımı yapmak ve doğru bir saptay beyaza sahip olmak anlamına gelir; bu da tedarikçiyi geliştirmek ve sistematik olarak takip etmektir.